تنگی کانال نخاعی یکی از بیماریهایی است که دستگاه عصبی مرکزی را به طور مستقیم در گیر میکند. باریک شدن کانال نخاعی و کاهش قطر آن، باعث بروز این بیماری میشود. بیماریهایی مثل دیسک کمر، آرتروز و رشد خار استخوانی از رایج ترین دلایل بروز تنگی کانال نخاعی به حساب میآیند.حدود 40% از افراد بالای 60 سال ممکن است دچار تنگی کانال نخاعی شوند که این مقدار با بالا رفتن سن، افزایش مییابد.
تنگی کانال نخاعی چیست؟
مهرهها در پشت بدن کنار هم قرار میگیرند و باعث شکل گیری ستون فقرات میشوند. این استخوانها در بخش میانی خود خالی هستند و کانال نخاعی را ایجاد میکنند. این بخش محل قرار گیری نخاع است و باعث شکل گیری دستگاه عصبی مرکزی میشود. باریک شدن بخشی از این کانال، اعصاب نخاعی را تحت الشعاع قرار میدهد. این حالت به عنوان تنگی کانال نخاعی به حساب میآید.احتمال وقوع تنگی کانال نخاعی در افرادی که مشکلات مادرزادی در ساختار ستون فقرات خود دارند بیشتر است.
بروز تنگی کانال نخاعی در سن بالای 50 سال بیشتر است. برای افراد بالای 65 سال که تحت عمل جراحی ستون فقرات قرار میگیرند، تنگی ستون فقرات کمری شایعترین تشخیص است. این عارضه میتواند دردهای شدید و غیر قابل تحملی در کمر و پاهای فرد به وجود آورد. دلایل متعددی از جمله بیماری آرتروز، دیسک کمر، کیست نخاعی و بروز شکستگی در مهرهها باعث تنگی کانال نخاعی میشوند.
در بیماری آرتروز از بین رفتن غضروف بین مهرهها علت اصلی بروز درد است. در این شرایط استخوانها حین حرکت به هم برخورد میکنند و ساییده میشوند. این روند حرکتهای ساده را نیز برای فرد بسیار دشوار میکند. بدن برای مقابله با این شرایط، بخشهای استخوانی جدید در محلهای ساییدگی بین مهره ای میسازد. با گذر زمان، رشد بیش از حد در این نواحی، باعث تنگی کانال نخاعی میشود.
بهترین روشهای درمانی تنگی کانال نخاعی کدامند؟
کانال نخاعی در اثر باریک شدن بخشی از فضای داخل کانال نخاعی پدید میآید. به وجود آمدن بخشی سفت در این فضا اعصاب و نخاع را با خود درگیر میکند. تحریک پیوسته اعصاب درد و عوارضی همچون سیاتیک را به همراه میآورد. درمان این عارضه با توجه به علائم و شدت آن صورت میگیرد. از رایج ترین روشهای درمانی برای تنگی کانال نخاعی میتوان به درمان خانگی تنگی کانال نخاعی اشاره کنیم که شامل:
- استفاده از کمپرس سرد و گرم
- ورزش و انجام حرکات اصلاحی
- فیزیوتراپی
- دارو درمانی
- تزریق کورتیکواستروئید
- عمل جراحی
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) باعث کاهش التهاب و تسکین درد در محل آسیب میشوند. این داروها در کاهش درد و التهاب نقش موثری ایفا میکنند. اکثر این داروها را میتوان بدون داشتن نسخه پزشک میتوان تهیه کرد. در مقابل مزایایی که برای درمان درد ناشی از تنگی کانال نخاعی دارند؛ عوارض جانبی نیز میتوانند داشته باشند.
مصرف این دارو برای تنگی کانال نخاعی، باعث بروز مشکلاتی در دستگاه گوارش مانند زخم معده میشود. همچنین استفاده طولانی مدت از این داروها، ریکاوری عضلات را با مشکل مواجه میکند. نمونههایی از NSAIDهای های بدون نسخه که برای درمان تنگی کانال نخاعی مورد استفاده قرار میگیرند:
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
- آسپرین
داروهای ضد افسردگی
برخی از داروهای ضد افسردگی در دوزهای درمانی مشخص برای کاهش درد باریک شدن کانال نخاعی مورد استفاده قرار میگیرند. مهمترین این داروها آمی تریپتیلین و دولوکستین است. در درمان دردهای نوروپاتیک مزمن، داروهای ضد افسردگی انتخابی مناسب به شمار میروند. مصرف این داروها باعث درمان فوری درد کمر فرد نمیشود و فرد حداقل باید چندین هفته مصرف دارو را ادامه دهد.
داروهای ضد تشنج
تنگی کانال نخاعی ممکن است به ساختار اعصاب آسیب برساند. برای درمان این نوع آسیبها و تسکین درد، پزشکان از داروهای ضد تشنج استفاده میکنند. این داروها با اتصال به گیرندههای درد، باعث کاهش سیگنالهای درد به مراکز عصبی میشوند. گاباپنتین و پرگابلین از داروهای رایج این دسته هستند. مصرف این داروها ممکن است عوارضی مثل سردرد، خواب آلودگی و کاهش هوشیاری در فرد داشته باشد. باید مصرف ضد تشنجها به عنوان دارو برای تنگی کانال نخاعی تحت نظر پزشک صورت گیرد.
داروهای حاوی مواد افیونی
در صورتی که درد ناشی از تنگی کانال نخاعی بسیار شدید و غیر قابل تحمل باشد؛ از داروهای حاوی مواد افیونی استفاده میشود. این دسته دارویی در مدت زمان کوتاهی باعث کاهش درد میشوند و علائم را از بین میبرند. این داروها به گیرندههای مغزی اتصال مییابند و از رسیدن پیام درد به مغز جلوگیری میکنند. در واقع عملکرد این داروها مسدود کردن سیگنالهای درد است. در صورتی که علائم فرد در اثر مصرف داروهای دیگر کاهش نیافت، از داروهای حاوی مواد افیونی استفاده میشود.
یکی از معایب اصلی این دارو برای تنگی کانال نخاعی، احتمال ایجاد حس وابستگی و اعتیاد در فرد است. تنها برای درمان کوتاه مدت دردهای شدید از مواد افیونی استفاده میشود و نمیتوان از آنها برای مدت طولانی استفاده کرد. مورفین، اکسی کدون و ترامادول از رایجترین داروها برای درمان تنگی کانال نخاعی به شمار میروند.
داروی شل کننده عضلات
تنگی کانال نخاعی نه تنها اعصاب بلکه عضلات نزدیک به محل آسیب را نیز میتواند با خود درگیر کند. گرفتگی عضلانی یکی از شکایتهای رایجی است که در افراد مبتلا به این عارضه به وجود میآید. اسپاسم عضلانی خونرسانی به سلولهای بخش مورد تحریک را تحت تاثیر قرار میدهد. گرفتگی عضلات در اثر آسیب به اعصاب موجود در ناحیه کمر یا به هم خوردن تعادل استخوانهای ستون فقرات به وجود میآید.
بین تنگی کانال نخاعی و بروز گرفتگی عضلانی یک رابطه دو طرفه وجود دارد و شدت یکدیگر را افزایش میدهند. از بهترین داروها برای درمان اسپاسم عضلانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- باکلوفن
- سیکلوبنزاپرین
- متوکاربامول
مصرف ترکیبی مسکن و شل کننده عضلات
در برخی موارد ترکیبی از مسکنها و شل کنندههای عضلانی برای درمان تنگی کانال نخاعی مورد استفاده قرار میگیرد. مسکن برای کاهش التهاب و تسکین درد به کار میرود در حالی که شل کنندههای عضلانی گرفتگی ماهیچهها را رفع میکنند. با توجه به علائم و علت درد فرد، میتوان به طور ایمن برخی از مسکنها را با شل کنندههای عضلانی برای کاهش درد کمر به کار برد.
کلرزوکسازون و ایبوپروفن
ایبوپروفن یکی از داروهای دسته NSAIDها است که برای کاهش درد و التهاب در تنگی کانال نخاعی مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو را بدون نسخه میتوان از داروخانهها تهیه کرد. کلرزوکسازون هم یک داروی شل کننده عضلانی است که برای کاهش اسپاسم عضلات اسکلتی تجویز میشود. بر اساس مطالعه انجام شده در سال 2019؛ ترکیب دوز ثابت کلرزوکسازون و ایبوپروفن برای کمردرد حاد، موثرتر از مصرف ایبوپروفن به تنهایی است.
کاریزوپرودول و آسپرین
آسپرین نیز در دسته داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی قرار دارد. قرص ASA با ویژگی کاهش درد و التهاب به وفور در درمان تب مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو برای تنگی کانال نخاعی و کاهش التهاب و تورم در ناحیه آسیب دیده نیز کاربرد دارد. ترکیب آسپیرین با کاریزوپرودول یک روش درمانی موثر برای تنگی کانال نخاعی است.
کاریزوپرودول (Carisoprodol) یکی از داروهای شل کننده عضلانی است. ترکیب این دو دارو باهم یکی از رایجترین داروهای ترکیبی برای تسکین درد ناشی از تنگی کانال نخاعی به حساب میآید.
تزریق درون نخاعی
کورتیکواستروئیدها را میتوان مستقیماً در ناحیه اطراف نخاع تزریق کرد. تزریق استروئید اپیدورال معمولا برای درمان درد کمر ناشی از التهاب مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو برای تنگی کانال نخاعی، التهاب به وجود آمده در اعصاب نخاعی را از بین میبرد. پروتئینهایی در جریان تنگی کانال نخاعی ایجاد میشود که باعث التهاب و تورم در اعصاب نخاعی میشوند.
درمان تزریقی با حذف عوامل التهابی تسکین درد را در فرد به همراه میآورد. درمان تزریقی با دارو برای تنگی کانال نخاعی باید تحت نظر پزشک انجام شود. پزشکان حداکثر 2 الی 3 بار در سال از این روش برای درمان بیمار استفاده میکنند. استفاده مکرر از این روش، میتواند باعث آسیب بافتی شود.
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/spinal-stenosis/symptoms-causes/syc-20352961
https://www.painmedicineconsultants.com//