وبلاگ
تشخیص سیاتیک | تفاوت آن با دیسک کمر، گرفتگی عضلات و تنگی کانال نخاعی
تشخیص سیاتیک توسط متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات، با معاینه فیزیکی قدرت عضلات و رفلکس عضله شما مورد بررسی قرار خواهد گرفت. عکسبرداری رادیولوژی و تصویربرداری MRI بهترین شیوهها برای تشخیص سیاتیک هستند. اما برای تشخیص سیاتیک در خانه می توان از تست بالا پردن پا (SLR)، اسلامپ (slump)، آزمایش سرفه و تست والسالوا (valsalva) از جمله راه تشخیص سیاتیک هستند. رگ سیاتیک هم در پای راست و هم در پای چپ وجود دارد. بنابراین روش تشخیص سیاتیک پای چپ و راست یکسان است. البته سیاتیک می تواند ناشی از چند عارضه باشد. بنابراین، در این مطلب از طب لاین شاپ فرق بین سیاتیک با دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی و گرفتگی عضلات را نیز بررسی خواهیم کرد.
آشنایی با آناتومی عصب سیاتیک برای کمک به تشخیص درد سیاتیک
عصب سیاتیک از پنج ریشه عصبی تشکیل میشود، دو ریشه از ناحیه تحتانی کمر و سه ریشه از قسمت نهایی ستون فقرات به نام ساکروم. پنج ریشه عصبی به هم میرسند و عصب سیاتیک راست و چپ را تشکیل میدهند. در هر طرف بدن، یک عصب سیاتیک از لگن، باسن و پایین پا میگذرد و درست زیر زانو ختم میشود. سپس عصب سیاتیک به اعصاب دیگر منشعب میشود که به سمت پایین پا و انگشتان پا ادامه مییابد.
سیاتیک Sciatica چیست؟
سیاتیک بزرگترین عصب در بدن انسان است. عصب سیاتیک از نخاع شروع شده و از لگن عبور کرده سپس از باسن نیز میگذرد و بعد منشعب شده و وارد هر دو پا میشود. این عصب میتواند خود را به صورت یک درد متوسط تا شدید در کمر، باسن و پاها نشان دهد. همچنین ممکن است در این مناطق احساس ضعف یا بیحسی کنید. این نوع درد زمانی اتفاق میافتد که یک یا چند ریشه عصبی در قسمت پایینی ستون فقرات کمری (کمر) یا ساکروم (قسمت پایین ستون فقرات) فشرده میشوند.
در واقع درد سیاتیک با انجام فعالیتهای تکراری، مانند بلند کردن اجسام سنگین که فشار زیادی بر ستون فقرات وارد میکنند، بروز میکند. همچنین بالا و پایین نشستن مکرر قرار گرفتن بدن در وضعیت نامناسب نیز درد سیاتیک را تشدید میکند. حدود ۴۰ درصد از افراد در برخی از دورههای زندگی خود به این بیماری مبتلا میشوند که با افزایش سن خطر ابتلا به آن نیز بیشتر میشود. شایان ذکر است، عصب سیاتیک ممکن است در نواحی دیگر بدن نیز دچار گیرکردن شود. با توجه به طول آن، عصب سیاتیک، ممکن است در باسن یا ساق پا فشرده شود. هنگامی که این اتفاق میافتد، سیاتیک در نظر گرفته نمیشود. زیرا نقطه درد در ناحیه کمر قرار ندارد و اعصاب فشرده در سایر قسمتهای بدن نیاز به درمان متفاوتی دارند. به کمک انواع تست تشخیص سیاتیک و تشخیص صحیح میتوان این بیماری را درمان کرد و درد در نهایت کاهش مییابد. در ادامه بیشتر در زمینه نحوه تشخیص سیاتیک اطلاعات ارائه خواهیم داد.
تشخیص سیاتیک چگونه صورت میگیرد؟
رایجترین روشهای تصویربرداری که برای تشخیص علائم سیاتیک و عوامل ایجاد کننده آن مورد استفاده قرار میگیرند، شامل تصویربرداری با اشعه X، MRI و CT اسکن هستند. تصویربرداری معمولی با اشعه X نمیتواند تصویر مناسبی را از آسیب عصب سیاتیک در اختیار ما قرار دهد. آزمایش MRI با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی، میتواند تصاویری با جزئیات دقیق از ناحیه پشت و کمر شما فراهم کند. تست CT اسکن نیز با استفاده از تششعات در تهیه تصاویر با کیفیت کاربرد دارد. پزشک شما ممکن است تصویربرداری میلوگرام CT را به شما پیشنهاد کند. در این روش از تصویربرداری، یک رنگ به خصوص به شکل نخاعی به شما تزریق شده که باعث میشود تصاویری تهیه شده از نخاع و اعصاب شما واضحتر باشند. برای کمک به تشخیص سیاتیک آشنایی با علل سیاتیک و منشا درد نیز اهمیت فراوانی دارد.
چه آزمایشی برای چه کسی مناسب است؟
هدف از تشخیص، یافتن علت فشردگی ریشه عصب است؛ بنابراین انتخاب تست باید هوشمندانه باشد:
-
اگر درد حاد (کمتر از ۶ هفته)، بدون علامت خطر باشد، معمولاً نیازی به تصویربرداری فوری نیست و درمان محافظهکارانه آغاز میشود.
-
اگر درد بیش از ۶–۸ هفته ماندگار شد، یا ضعف پیشرونده، بیاختیاری، یا بیحسی زینی وجود داشت، تصویربرداری ضروری است.
-
برای افتراق درگیری ریشه عصبی از نوروپاتی محیطی، EMG/NCS کمککننده است.
مقایسهٔ ابزارهای تشخیصی سیاتیک
| روش | چه نشان میدهد | چه زمانی توصیه میشود | مزایا | محدودیتها |
|---|---|---|---|---|
| MRI | دیسک، فشردگی ریشه، بافت نرم | درد ماندگار/شدید، علائم عصبی، پیش از تزریق یا جراحی | بهترین دید از بافت نرم، غیرتهاجمی | هزینه بالاتر، منع در برخی ایمپلنتها |
| CT / CT-Myelography | استخوان، کانال نخاعی، با تزریق کانتراست: ریشهها | جایگزین MRI در افراد منع MRI | وضوح استخوانی عالی، مفید برای تنگی | تشعشع؛ تهاجمی در میلوگرافی |
| X-Ray ساده | همترازی، شکستگی، لغزش مهره | شک به تروما، اسپیوندیلولیستزیس | ارزان و در دسترس | ریشهٔ عصب را نشان نمیدهد |
| EMG/NCS | درگیری ریشه/عصب، شدت دنرواسیون | افتراق رادیکولوپاتی با نوروپاتی | تعیین سطح درگیری عصبی | ممکن است در ۲–۳ هفته اول منفی باشد |
تفکیک سیاتیک حاد و مزمن در تشخیص
-
سیاتیک حاد (≤۶ هفته): معمولاً با درمان محافظهکارانه (NSAID، فیزیوتراپی، اصلاح فعالیت) بهبود مییابد؛ تصویربرداری فوری لازم نیست مگر علائم خطر.
-
سیاتیک تحتحاد/مزمن (>۶–۸ هفته): اگر درد پایدار است یا ضعف/بیحسی ادامه دارد، MRI برای تعیین سطح دیسک و میزان فشردگی ریشه توصیه میشود.
-
عود شونده/مقاوم: ارزیابی برای تنگی کانال نخاعی، اسپیوندیلولیستزیس یا کیست فاست و در صورت نیاز CT-Myelography.
برای تشخیص سیاتیک باید به چه بیماری هایی مشکوک شد؟
همانطور که قبلا ذکر شد، سیاتیک نتیجه یک یا چند ریشه عصبی در ناحیه کمر یا ساکرال است، اما چه چیزی باعث فشرده شدن این ریشههای عصبی میشود:
- تنگی ستون فقرات؛ علت سیاتیک و درد آن
تنگی ستون فقرات کمری یا باریک شدن فضا در ستون فقرات کمری باعث میشود که ساختارهای کمر همدیگر را لمس کنند و گاهی اوقات به اعصاب نخاعی فشار وارد میکند. اگرچه برخی از افراد با تنگی کانال نخاعی متولد میشوند، اما معمولاً نتیجه افزایش سن است. تشکهای تنگی نخاعی باید تعادلی در حمایت و کاهش فشار ایجاد کنند.
- بیرون زدگی دیسک ستون فقرات؛ شایع ترین علت سیاتیک
دیسکهای ستون فقرات بالشتک های ژل مانندی هستند که بین هر استخوان در ستون فقرات ما قرار دارند. آنها به عنوان یک ضربه گیر عمل میکنند، در عین حال از ستون عصب نخاعی محافظت میکنند و بیشترین ضربه را تحمل میکنند. با گذشت زمان، مواد درون دیسکهای ستون فقرات خراب میشود و باعث میشود که دیسکها کمی از نقطه مورد نظر خود بلغزند. دیسک لغزنده اغلب با ساختارهای مجاور مانند اعصاب تماس پیدا میکند. هنگامی که دیسکها به اعصاب نخاعی برخورد میکنند، آنها را تحریک میکنند یا به آنها فشار میآورند و در نتیجه علائم دردناک سیاتیک ایجاد میشود.
- بارداری؛ علت پنهان سیاتیک
علائم سیاتیک در زنان باردار بسیار رایج است. ۵۰ تا ۸۰ درصد زنان باردار با کمردرد کلی دست و پنجه نرم میکنند. زیرا وزن جنین در حال رشد میتواند به لگن، لگن و عصب سیاتیک شما فشار وارد کند و باعث ناراحتی شود. پس از زایمان، رحم کوچک میشود و اغلب درد سیاتیک برطرف میشود.
الگوریتم مرحلهبهمرحلهٔ تشخیص سیاتیک (نگاه پزشک)
-
شرح حال دقیق: شروع درد (حاد/تدریجی)، مسیر تیر کشیدن، عوامل تشدید/تسکین، علائم خطر.
-
معاینه فیزیکی: قدرت عضلات دورسیفلکشن/پلانتارفلکشن، رفلکس آشیل/کشککی، حس سوزنسوزن، تستهای SLR/Slump.
-
درمان اولیه/محافظهکارانه در موارد بدون علامت خطر (۱–۳ هفته).
-
تصویربرداری هدفمند در صورت تداوم/شدت: MRI (اولویت)، یا CT/CT-Myelo اگر MRI ممکن نیست.
-
EMG/NCS در موارد مبهم یا شک به نوروپاتی محیطی.
-
تصمیم درمانی: ادامه محافظهکارانه/تزریق اپیدورال/ارجاع جراحی بر حسب یافتهها.
تشخیص سیاتیک به کمک شناخت علائم سیاتیک
تمام افراد مبتلا به سیاتیک مجموعه علائم سیاتیک یکسانی تجربه نمیکنند. به عنوان مثال برخی از مبتلایان در کف پاها و انگشتان پا احساس درد و بی حسی میکنند و برخی دیگر قسمت بیرونی رانشان تیر میکشد.
علائم رایج که برای تشخیص سیاتیک باید آنها را بشناسید عبارتند از:
- درد پایین کمر
- پاهای ضعیف و بیحس
- درد هنگام ایستادن یا نشستن
- درد، در یک یا هر دو ساق پا و رانها
- احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن در پاها
- ناتوانی در قرار دادن وزن خود روی یک پا
گاهی علائم سیاتیک با راه رفتن یا خم شدن از ناحیه کمر تشدید شده و با دراز کشیدن آرامتر میشود و این نشانه به صحیح بودن تشخیص سیاتیک کمک میکند.
دقیق ترین تست تشخیص سیاتیک
در شرایطی که امکان مراجعه فوری به پزشک وجود ندارد، انجام چند تست ساده در خانه میتواند سرنخهای اولیهای از درگیری عصب سیاتیک بدهد. توجه داشته باشید این تستها جایگزین تشخیص پزشکی نیستند، اما به شما کمک میکنند تشخیص دهید که دردتان بیشتر ماهیت عصبی دارد یا عضلانی. در ادامه مهمترین تستهای خانگی سیاتیک را مرحله به مرحله توضیح میدهیم.
متخصصان پزشکی برای تشخیص سیاتیک در درجه اول از چند تست استفاده میکنند:
- تست سیاتیک بلند کردن پای مستقیم
- تست تشخیص سیاتیک اسلامپ (slump)
- تست سرفه
- تست والسالوا (valsalva)
این تستهای تشخیصی به پزشکان و فیزیوتراپها در یافتن عصب نخاعی خاص کمک میکنند و این میتواند به تعیین علت درد سیاتیک کمک کند. بنابراین، مراجعه به پزشک ممکن است بهترین راه برای تشخیص درد شما باشد، اما اگر میخواهید مطمئن شوید، میتوا
تستهای الکتروفیزیولوژیک: EMG و NCS
وقتی علائم و تصویربرداری همسو نیستند یا پزشک شک به نوروپاتی محیطی (مثلاً دیابتی) دارد، الکترومایوگرافی (EMG) و تست هدایت عصبی (NCS) کمک میکند:
-
EMG: شواهد دنرواسیون و درگیری ریشه (مثلاً L5/S1) را نشان میدهد.
-
NCS: کندی هدایت در عصبهای محیطی را ارزیابی میکند؛ برای افتراق با تونل کارپال/پریفرالنوروپاتیها مفید است.
نکته: بهترین زمان انجام EMG معمولاً حداقل ۲–۳ هفته پس از شروع علائم است تا تغییرات قابلثبت بروز کرده باشد.
نید تعدادی از معاینههای فیزیکی را به راحتی در خانه انجام دهید.
تست بالا بردن پا(SLR)؛ تست تشخیص سیاتیک ساده
هدف از انجام تست تشخیص سیاتیک به روش بلند کردن پای مستقیم، میزان کشیدگی و امتداد سیاتیک است. اگر درد کمر مربوط به سیاتیک باشد این ورزش عصب را تحریک کرده و باعث تشدید درد میشود. در این تست بیمار به پشت دراز کشیده و در حالی که یک پا صاف یا از زانو خم شده است، پای دیگر را ۳۰ تا ۷۰ درجه بلند میکند. سپس همین مراحل برای پای معکوس تکرار میشود. نکته لازم که باید به آن توجه شود تمرکز روی عضلات باسن و همسترینگ است. دردی که هنگام بلند کردن پای آسیب دیده ایجاد میشود، درد سیاتیک را تایید میکند.
تست پیریفورمیس (Piriformis Test)؛ تشخیص درگیری عصب در باسن
گاهی منبع فشار عصب سیاتیک نه در ستون فقرات، بلکه در ناحیه باسن و عضله پیریفورمیس است. این تست کمک میکند بفهمید آیا علت درد سیاتیکی شما از فشردگی در لگن است یا خیر.
مراحل انجام تست پیریفورمیس در خانه
-
به پشت دراز بکشید و پاها را صاف روی زمین قرار دهید.
-
پای سمت درد را از زانو خم کنید و به سمت سینه بیاورید.
-
حالا با دست دیگر، آن پا را به آرامی به سمت شانه مقابل خود بکشید.
-
اگر در باسن یا پشت ران احساس درد یا سوزش تیرکشنده کردید، احتمال درگیری عصب سیاتیک از ناحیه پیریفورمیس وجود دارد.
نکته: این درد معمولاً موضعیتر از سیاتیک ناشی از دیسک است و با نشستن طولانی تشدید میشود.
تست اسلامپ (slump)؛ تست تشخیص سیاتیک
مبنای این تست بر اساس قرار گیری بدن در وضعیت نامتعادل و غیر مناسب است، زیرا فشار زیادی روی ریشههای عصبی کمر وارد میکند. در صورتیکه درد کمر بر اثر سیاتیک باشد، علائم برای مدت کوتاهی تشدید میشود. در آزمون اسلامپ برای تشخیص سیاتیک بیمار به صورت عمودی مینشیند در حالی که دستان او پشت سر قرار گرفته است، شانه خود را خم کرده و از لگن به سمت جلو خم میشود. در حالی که گردن چانه را لمس میکند خم شده و یکی از زانوها تا حد امکان کشیده میشود. اگر در این وضعیت درد شدیدی احساس کرد بیمار به احتمال زیاد به سیاتیک مبتلا است.
راهنمای گامبهگام انجام تست اسلامپ (Slump)
برای اینکه تست بهدرستی انجام شود، هر مرحله را آهسته و با تمرکز پیش ببرید:
-
روی یک صندلی صاف بنشینید و دستان خود را پشت سر قرار دهید.
-
سر و گردن را به جلو خم کنید تا چانه با قفسه سینه تماس بگیرد.
-
بهآرامی یکی از زانوها را صاف کنید تا پا کشیده شود.
-
حالا مچ پا را به سمت بالا بکشید (حرکت دورسیفلکشن).
-
اگر در پشت ران یا ساق پا احساس تیرکشیدن یا سوزش داشتید، احتمالاً عصب سیاتیک درگیر است.
-
اگر درد حس نکردید، تست را با پای دیگر تکرار کنید.
تشخیص سیاتیک با آزمایش سرفه و تست والسالوا (valsalva)
دو آزمایش ارتوپدی دیگر برای تشخیص سیاتیک آزمایش سرفه و تست والسالوا است. در تست تشخیص سیاتیک سرفه، همانطور که از نام آن مشخص است، پزشک از بیمار میخواهد که سرفه کند اگر در این وضعیت درد داشت احتمالا بیمار به سیاتیک مبتلا است. در تست تشخیص سیاتیک والسالوا پزشک از بیمار میخواهد که نفس عمیق بکشد و نفس خود را حبس کند. (توجه داشته باشید: از آنجا که مانور والسالوا میتواند باعث ایجاد رفلکس وازوواگال شود و فشار خون را کاهش دهد، معمولاً توصیه میشود که این آزمایش را به صورت نشسته انجام دهید). مکانیسم هر دو تست تشخیص سیاتیک سرفه و مانور ارزیابی افزایش فشار داخل طناب نخاعی بدن در مجرای مرکزی (IVF) در برابر ریشههای عصب است. اگر فشردگی اصلی عصب که باعث ایجاد درد سیاتیک میشود در IVF رخ داده باشد، سرفه یا فشار آوردن احتمالاً باعث تولید یا افزایش درد در اندام تحتانی میشود. همانند SLR و تست اسلامپ، مثبت بودن نتیجه آزمایش سرفه و والسالوا نشاندهنده این است که منشا درد عصب سیاتیک است.
باید بدانید تست اسلامپ، بلند کردن پای صاف، سرفه و مانور دقیقترین راه برای تشخیص سیاتیک است. سیاتیک اغلب علامت یک آسیب زمینهای است. بنابراین، درد شدیدی که بیش از ۸ هفته طول میکشد، ممکن است پزشک را مجبور به انجام یک سری عکسبرداری با اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری، مطالعات تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا الکترومیوگرافی کند. این آزمایشهای تشخیصی عمیق به پزشک کمک میکند تا نگاه دقیقتری به استخوانها و بافتهای نرم نزدیک ناحیه آسیبدیده داشته باشد.
هشدارها و نکات ایمنی تستهای خانگی
-
اگر هنگام انجام هر تست، درد بهطور ناگهانی تشدید شد یا به پا و کف پا تیر کشید، تست را فوراً متوقف کنید.
-
وجود بیحسی در ناحیه بین پاها، بیاختیاری ادرار یا ضعف شدید پاها نشانه اورژانسی است و نیاز به مراجعه فوری دارد.
-
تستها فقط برای غربالگری خانگی هستند و نتیجه مثبت آنها نیاز به تفسیر تخصصی دارد.
تسکین فوری درد سیاتیکی در خانه با کمربند پلاتینر
در مواردی که درد عصب سیاتیک خفیف تا متوسط است، استفاده از فناوریهای درمانی خانگی مانند کمربند پلاتینر میتواند جایگزین موقت داروهای ضدالتهاب باشد.
کمربند پلاتینر با بهرهگیری از سه فناوری درمانی اولتراسوند، گرمای مادونقرمز و امواج کلاکپالس باعث کاهش التهاب اطراف عصب، بهبود جریان خون در ناحیه کمری و تسکین سریع درد عصبی میشود.
استفاده روزانه از این کمربند در حالت استراحت، بهویژه پس از انجام تمرینات کششی یا تستهای فیزیکی، میتواند در کمتر از چند جلسه درد را بهطور محسوسی کاهش دهد و از تشدید التهاب جلوگیری کند.
نکات ایمنی تستهای خانگی
-
اگر درد با بیاختیاری ادرار/مدفوع، بیحسی زینی، یا ضعف پیشرونده همراه است، تست خانگی انجام ندهید و فوراً مراجعه کنید.
-
تستها باید بدون فشار و در محدودهٔ تحمل انجام شوند؛ تشدید شدید درد نشانه توقف تست است.
نقش فیزیوتراپیست در غربالگری
فیزیوتراپیست میتواند با ارزیابی دامنه حرکتی، تستهای نورودینامیک (SLR/Slump)، و معاینهٔ عضلات لگنی تشخیص اولیه را تقویت کند و برنامهٔ تمرینهای اصلاحی و کاهش فشار عصب را تنظیم نماید.
تفاوت سیاتیک با دیسک کمر؛ رابطه علت و معلول
دیسک کمر یکی از شایعترین دلایل بروز سیاتیک است، اما همیشه هر دیسک کمری به درد سیاتیکی منجر نمیشود. برای درک بهتر تفاوت آنها باید به این نکته توجه کنیم که سیاتیک در واقع یک علامت است، نه بیماری.
سیاتیک زمانی رخ میدهد که دیسک آسیبدیده به عصب فشار بیاورد. در حالیکه دیسک کمر میتواند بدون علائم سیاتیکی هم وجود داشته باشد.
در جدول زیر تفاوت اصلی بین دیسک و سیاتیک را مشاهده میکنید:
| ویژگی | دیسک کمر | سیاتیک |
|---|---|---|
| ماهیت | بیماری ساختاری در دیسک بینمهرهای | علامت ناشی از فشار بر عصب سیاتیک |
| محل درد | کمر و باسن، گاهی محدود به یک ناحیه | از باسن تا ساق پا و کف پا امتداد دارد |
| نوع درد | سنگین، مداوم، مکانیکی | تیرکشنده، سوزشی، همراه با مورمور |
| علت اصلی | پارگی یا بیرونزدگی دیسک بین مهرهای | فشار عصبی ناشی از دیسک، التهاب یا عضله پیریفورمیس |
| درمان اولیه | دارو، فیزیوتراپی، استراحت نسبی | رفع فشار عصبی، تمرینات کششی، کمربند پلاتینر |
فرق سیاتیک با گرفتگی عضلات را از چه نشانههایی پیدا کنیم؟
بسیاری از افراد مبتلا به گرفتگی عضلانی این درد را به اشتباه سیاتیک توصیف میکنند. این گرفتگی ممکن است خفیف باشد و احساسی کنید که کسی با مشت به آرامی به یک طرف ستون فقرات شما فشار وارد میکند. در واقع سیاتیک وضعیتی است که با درد شدید ناشی از فشار روی عصب سیاتیک ایجاد میشود و حتی با تغییر وضعیت بدن شدیدتر میشود. اما اسپاسم کمر با درد عضلات و گرفتگی آنها مشخص میشود، طوری که در عضلات گره احساس میشود و درد آن با قرار گیری بدن در وضعیت مطلوب تسکین می یابد. علاوه بر آن یکی دیگر از تفاوت های بین سیاتیک و گرفتگی عضلانی این است که در درد سیاتیک دردهای از نوع تیر کشیدن نیز وجود دارد.
| ویژگی | گرفتگی عضلات | سیاتیک |
|---|---|---|
| منشأ درد | انقباض ناگهانی عضلات (اسپاسم) | فشار یا التهاب عصب سیاتیک |
| محل درگیری | موضعی، معمولاً در کمر یا ران | از لگن تا پایین پا |
| نوع درد | درد فشاری، سفتی عضله | درد تیرکشنده، سوزش و بیحسی |
| تأثیر حرکت | با استراحت و ماساژ بهتر میشود | با خم شدن یا سرفه تشدید میشود |
| درمان مؤثر | ماساژ، پماد گرمکننده، مصرف منیزیم | کشش عصبی، فیزیوتراپی، استفاده از کمربند پلاتینر |
تفاوت سیاتیک با تنگی کانال نخاعی
در تنگی کانال نخاعی، فضای عبور نخاع و اعصاب باریک میشود و بهصورت تدریجی فشار دائمی بر بافت عصبی وارد میشود.
درحالیکه سیاتیک معمولاً یک پاسخ حاد به تحریک یا گیر افتادن موقت عصب است و درد آن اغلب یکطرفه است.
هر دو عارضه علائم مشابهی دارند (مانند درد پا، بیحسی و ضعف عضلات)، اما علت و روند پیشرفت آنها متفاوت است.
| ویژگی | تنگی کانال نخاعی | سیاتیک |
|---|---|---|
| ماهیت | تغییر ساختاری در مهرهها و رباطها | التهاب یا گیر افتادگی عصب سیاتیک |
| علت | آرتروز، فرسایش مهرهها، خار استخوانی | فتق دیسک یا اسپاسم عضله پیریفورمیس |
| الگوی درد | اغلب دوطرفه، با احساس فشار و سنگینی | اغلب یکطرفه، تیرکشنده و تیز |
| تغییر با وضعیت بدن | با خم شدن به جلو تسکین مییابد | با نشستن یا عطسه تشدید میشود |
| درمان اصلی | فیزیوتراپی، تزریق اپیدورال، جراحی | داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی، پلاتینر تراپی |
سوالات متداول درباره تشخیص سیاتیک و تفاوت آن با بیماریهای مشابه
1. فرق سیاتیک با دیسک کمر در چیست؟
سیاتیک نشانهای از فشار بر عصب سیاتیک است، در حالی که دیسک کمر یک بیماری ساختاری در ستون فقرات محسوب میشود. درد سیاتیک معمولاً از باسن تا کف پا امتداد دارد و تیرکشنده است، اما در دیسک کمر درد متمرکزتر بوده و با حرکات مکانیکی یا نشستن طولانی تشدید میشود.
2. چگونه بفهمیم درد ما سیاتیک است یا تنگی کانال نخاعی؟
درد سیاتیکی معمولاً در یک پا احساس میشود و با عطسه یا سرفه شدت میگیرد، اما تنگی کانال نخاعی اغلب باعث درد دوطرفه در پاها و احساس فشار یا سنگینی هنگام راه رفتن میشود که با نشستن کاهش مییابد. MRI دقیقترین روش تشخیص برای هر دو عارضه است.
3. فرق سیاتیک با گرفتگی عضلات چیست؟
درد ناشی از گرفتگی عضلات معمولاً ناگهانی، موضعی و با ماساژ یا استراحت برطرف میشود، اما درد سیاتیکی حالت تیرکشنده دارد و ممکن است تا ساق پا گسترش پیدا کند. در سیاتیک معمولاً گزگز، بیحسی یا احساس سوزش هم وجود دارد که در گرفتگی ساده دیده نمیشود.
4. آیا امکان دارد سیاتیک بدون دیسک کمر ایجاد شود؟
بله. سیاتیک ممکن است بر اثر فشار عضله پیریفورمیس، التهاب مفصل لگن یا حتی بارداری ایجاد شود. در این موارد عصب سیاتیک بدون درگیری دیسک کمری تحریک میشود و درمان آن بیشتر شامل فیزیوتراپی، تمرینات کششی و روشهای خانگی مانند کمربند پلاتینر است.
5. تشخیص سیاتیک در خانه چگونه است؟
برای تشخیص اولیه سیاتیک میتوانید تستهایی مثل بلند کردن پای صاف (SLR)، تست اسلامپ یا تست پیریفورمیس را انجام دهید. اگر با این حرکات درد از کمر به باسن و پا تیر میکشد، احتمال درگیری عصب سیاتیک بالاست. در صورت ادامه درد، باید MRI انجام شود.
6. آیا درد سیاتیک خطرناک است؟
در اغلب موارد سیاتیک خطرناک نیست و با درمانهای غیرجراحی برطرف میشود. با این حال اگر درد با بیحسی در بین پاها، ضعف در حرکت یا بیاختیاری ادرار همراه باشد، احتمال آسیب جدی به عصب یا سندروم دماسبی وجود دارد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک است.
7. سریعترین روش تسکین درد سیاتیک چیست؟
سریعترین راه، کاهش التهاب اطراف عصب است. استفاده از کمپرس گرم، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و دستگاههای فیزیوتراپی خانگی مانند کمربند پلاتینر مؤثر هستند. پلاتینر با امواج اولتراسوند و مادونقرمز، درد عصبی را در چند دقیقه تسکین داده و روند ترمیم را فعال میکند.


