پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یک روش درمان کم تهاجمی و پرطرفدار برای درمان انواع مشکلات و آسیب دیدگی های ورزشی، آرتروز و حتی ریزش مو است. در این روش درمانی از سلول های خونی خود بیمار استفاده می شود و بنابراین انتظار می رود عوارض پی آر پی ناچیز باشد. اما اغلب بیماران پس از تزریق احساس درد، سوزش و التهاب می کنند. از سوی دیگر تزریق پی آر پی اثربخشی تضمین شده ای ندارد و در برخی از تحقیقات علمی اثری مشابه با دارونما داشته است. با این حساب و با در نظر گرفتن عوارض پی آر پی زانو آیا استفاده از این روش درمانی به صرفه است؟ این سوالی است که قرار است در ادامه بیشتر به آن بپردازیم.
پی آر پی زانو چیست؟
در روش پی آر پی خون بیمار گرفته می شود و در دستگاهی به نام سانتریفیوژ قرار می گیرد. این دستگاه پلاکت های خون را جدا می کند و در داخل پلاسمای خون (مایع خون) به صورت متمرکز قرار می دهند. پلاکت های خون پروتئین هایی هستند که حاوی فاکتور رشد هستند به این معنا که تولید مثل سلولی را افزایش می دهند و روند بهبود را تسریع می بخشند. با تزریق این مایع به محل آسیب انتظار می رود روند ترمیم بافت با سرعت بیشتری انجام شود. انتظاری که در بسیاری از مواقع درست از آب درنمی آید و تزریق پی آر پی عوارضی بدنبال خواهد داشت. این عوارض در برخی موارد با مراقبت پس از پی آر پی زانو بهبود می یابد و در برخی مواقع عوارض پی آر پی زانو دائمی است.
آیا پی آر پی زانو عوارض دارد؟
با اینکه در روش تزریق پی آر پی زانو از خون خود بیمار استفاده می شود و احتمال پاسخ سیستم ایمنی بدن در آن بسیار کم است، اما با این حال تزریق پی آر پی زانو می تواند عوارض متعددی در پی داشته باشد. عوارض پی آر پی زانو را می توان به دو دسته عوارض کوتاه مدت و عوارض بلند مدت تقسیم بندی کرد؛ عوارض کوتاه مدت تزریق پی آر پی شامل درد، سوزش، التهاب، عفونت و موارد مشابه است. از سوی دیگر عوارض بلند مدت تزریق پی آر پی زانو شامل آسیب عصبی، آسیب به بافت های مجاور و عدم اثربخشی دارو را شامل می شود.
عفونت در محل تزریق پی آر پی زانو
متداولترین و اولین عوارضی که بیماران پس از تزریق پی آر پی با آن مواجه میشوند، عفونت در محل تزریق است. به طور کلی تقریبا پس از تزریق تمامی داروها مقداری عفونت در محل تزریق ایجاد میشود. بنابراین بروز عفونت جزئی چندان جدی قلمداد نمیشود. برای کاهش میزان عفونت لازم است تکنسین درمانی قبل از تزریق، محل مورد نظر را به خوبی استریل کرده و به موارد بهداشتی توجه جدی داشته باشد. بیماران نیز باید دقت داشته باشند که پس از تزریق دارو روی محل تزریق را با پارچه یا لباس آلوده نپوشانند. در صورت بروز عفونت جدی پزشک داروهای آنتی بیوتیک مخصوصی را تجویز خواهد کرد.
بروز درد و تورم پس از تزریق پی آر پی زانو
یکی دیگر از عوارض ناشی تزریق پلاکت به بدن، درد و تورم است. درد و تورم ناشی از فعال شدن سلولهای سیستم ایمنی و واکنش نسبت به پلاکتهای تزریق شده است. در بیشتر مواقع این درد و تورم به سرعت از بین میرود. با این حال در بعضی از افراد به دلایل مختلفی مانند: آلرژی و مصرف داروهای خاص این واکنش طولانیتر و شدیدتر است. توجه داشته باشید! در صورتی که مدت زمان و شدت درد و تورم بیشتر شد، حتما با پزشک خود صحبت کنید.
آسیب دیدگی بافتهای اطراف تزریق PRP
از آنجایی که این روش درمانی برای بهبود مشکلات ناشی از آرتروز انجام میشود؛ ممکن است پس از تزریق موجب بروز عوارض ناخواستهای مانند: آسیب دیدگی رباط، رگهای خونی، بافتهای عضلانی و حتی اعصاب شود. این نوع آسیب دیدگی با مشکلاتی مثل بی حسی، درد و ضعف همراه است. متاسفانه در بعضی از اوقات شدت آسیب به نقاط حساس به قدری زیاد است که نیاز به مداخلات پزشکی دارد. برای جلوگیری از بروز این گونه عوارض نیاز است برای پی آر پی به مراکز معتبر مراجعه کنید تا از مهارت تکنسین مطمئن باشید.
واکنشهای آلرژیک ناشی از تزریق پی ار پی زانو
بروز واکنش های آلرژیک شدید بسیار نادر است؛ زیرا پلاکت های تزریق شده از بدن خود فرد گرفته شده است. واکنش های آلرژیک شامل: قرمزی، تحریکات پوستی و آنافیلاکسی است. در صورتی که سه روز پس از تزریق پی آر پی زانو هنوز دچار واکنشهای آلرژیک بودید؛ حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا داروهای ضد آلرژی را برایتان تجویز کند. بسیاری از پزشکان قبل از تزریق PRP تستهای مربوط به حساسیت را انجام میدهند.
اثر بخشی ناکافی روش پی آر پی زانو
از نظر بسیاری از افراد نا مطلوبترین عوارض این روش، عدم اثر بخشی آن است. مسلما انتظار دارید که پس از پرداخت هزینه و تحمل درد ناشی از تزریق روند بهبودی تان تسریع گردد. میزان اثر بخشی پی آر پی در بیماران مختلف متفاوت است. حتی متاسفانه در بعضی از بیماران این روش درمانی هیچگونه اثربخشی مثبتی ندارد.
مراقبت قبل و بعد از پی آر پی زانو برای کاهش عوارض چیست؟
قبل و پس از انجام پی آر پی، پزشک متخصص به شما توصیههای لازم را برای افزایش اثربخشی و کاهش عوارض این روش درمانی خواهد کرد. مجموعه این مراقبتها از یک هفته قبل تا 3 روز باید ادامه پیدا کند. در ادامه به تعدادی از مهمترین مواردی که باید قبل و پس از پی آر پی به آنها توجه داشته باشید، اشاره خواهیم کرد.
مراقبتهای بعد از پی آر پی زانو عبارتند از:
- تا دو روز بعد از پی آر پی زانو از قرار دادن کمپرس گرم و سرد خودداری فرمایید.
- برای کاهش ریسک بروز عفونت تا 72 ساعت استحمام نکنید.
- تا یک هفته پس از تزریق دارو از مصرف نوشیدنیهای الکلی، کافئین دار و استعنال سیگار خودداری فرمایید.
- از انجام کارهای سنگین و ورزش خودداری فرمایید.
- ترجیحا روی محل تزریق را با باند استریل بپوشانید.
مراقبتهای قبل از پی آر پی زانو شامل موارد زیر است:
- از یک هفته قبل از پی آر پی از مصرف و تزریق داروهای ضد التهابی و انعقاد خودداری فرمایید.
- مقدار زیادی مایعات سالم و بدون قند (مانند آب میوه طبیعی) مصرف کنید.
- مصرف داروهای گیاهی، ویتامینها و مکملها را زیر نظر پزشک (در صورت تجویز) موقتا قطع کنید.
- دو هفته قبل از تزریق پی آر پی داروهای استروئیدی مصرف نکنید.
- وعده غذایی سالم و کاملی داشته باشید.
نظرات مردم در مورد پی آر پی زانو چیست؟
یکی از سوالات مهم بسیاری از بیماران در حین تحقیق در مورد اثر بخشی روش پی آر پی، بررسی نظرات افرادی است که از این روش مدرن استفاده کردهاند. خوشبختانه بررسی نظرات افرادی که از روش پی آر پی استفاده کردهاند نشان میدهد که بسیاری از آنها از نتایج آن راضی بودهاند و در مقایسه با روشهایی مانند: اوزون تراپی، طب سوزنی و ارتوکین تراپی پی آر پی بیشتر سبب تسریع روند درمان آسیب دیدگی زانو شده است.
برخلاف روشهای ذکر شده، روش پی آر پی فقط سبب کاهش درد نمیشود، بلکه به ترمیم آسیب نیز کمک میکند. مطابق نظرات بیماران ثابت شده که افراد جوان نتایج مثبت بیشتری در مقایسه با سالمندان دریافت کردهاند؛ زیرا سلولهای بدن افراد جوان قابلیت ترمیم و تقسیم بیشتری دارد. بسیاری از بیماران اضافه کردهاند زمانی که از در کنار روش پی آر پی از روشهای دیگری مانند فیزیوتراپی نیز استفاده کردهاند، کاهش درد و ترمیم زودتر صورت گرفته است.
با وجود این متاسفانه میزان اثر بخشی درمانی در افرادی که دچار مشکلاتی مانند زانوی پرانتزی بودهاند، بسیار کم گزارش شده است. برای درمان مشکلات حادتر (مانند: دیسک کمر، زانوی پرانتزی و شکستگی) لازم است از روشهای تهاجمیتر مانند جراحی استفاده شود. بیماران زیادی گزارش کردهاند زمانی که تعداد جلسات بین 1 تا 3 جلسه با فاصله 20 روز تا 1 ماه بوده است، نتایج بهتری از آن گرفتهاند.
انجام روش پی آر پی زانو به چه کسانی توصیه میشود؟
روش پی آر پی زانو برای کسانی که دچار درد، ضعف، تحلیل بافتی (عضلات و غضروف)، پیچ خوردگی، آسیب دیدن رباط صلیبی، سندرم تونل کارپال و بی ثباتی مفصل زانو هستند؛ توصیه میشود. با این حال این روش برای تعدادی از بیماران اصلا توصیه نمیگردد؛ زیرا اثر بخشی خوبی نداشته و حتی در مواردی ممکن است سبب تشدید آسیب گردد. به همین دلیل پیشنهاد میشود که قبل از تصمیم گیری در خصوص انجام آن با تعدادی متخصص ارتوپد مشورت کنید.
انجام روش پی آر پی به افراد زیر توصیه نمیشود:
- بیماران دچار کم خونی شدید
- بیماران دارای ایمنی بسیار پایین
- افراد بالای 60 سال
- مادران باردار و در حال شیردهی
- بیماران دارای مشکلات انعقاد خون
- افراد دارای بیماری پوستی
- افراد دارای شکستگی و آسیبهای شدیدی که نیاز به جراحی دارند
آیا انجام پی آر پی زانو خوب است؟
به طور کلی تزریق پی آر پی زانو و به طور کلی تزریق پی آر پی در بخش های مختلف بدن علاوه بر بروز عوارضی مثل سوزش و درد کاملا غیرقابل پیش بینی است. درواقع هنوز تحقیقات کمی در مورد اثربخشی این روش درمانی انجام شده است و نیاز است تحقیقات بیشتری انجام شود. حتی نحوه اثربخشی و ساز و کار کاهش درد در این روش کاملا مشخص نیست. همچنین شفاف سازی در موارد زیر وجود ندارد:
- درصد اثربخشی پی آر پی زانو
- دوز مشخصی برای دارو وجود ندارد
- موقعیت هایی که در آن تزریق پی آر پی پاسخگو است مشخص نیست
- مطلوب ترین غلظت پلاکت مشخص نیست
- تعداد دفعات تزریق به طور دقیق مشخص نیست
همه این موارد در کنار هزینه هایی که تزریق پی آر پی زانو می تواند به همراه داشته باشد باعث می شود که استفاده از این روش درمانی گزینه مناسبی برای بسیاری از افراد نباشد. از این رو روش های جایگزین مثل استفاده از زانوبند زاپیامکس که یک روش درمانی مبتنی بر فیزیوتراپی است توصیه می شود. زانوبند زاپیامکس مجهز به تکنولوژی UIC است. تکنولوژی UIC امواج صوتی درمانی را به ناحیه زانو ساطع می کند که این موضوع می تواند روند درمان بیماری را بشدت افزایش دهد.
سوالات متداول در مورد عوارض پی آر پی زانو
1.آیا انجام روش پی آر پی زانو با درد همراه است؟
به دلیل وارد شدن سوزن به زانو طبیعی است که مقداری درد داشته باشید. با این حال در مقایسه با روشهایی مانند جراحی، پی آر پی درد و عوارض کمتری دارد.
2.آیا عوارض روش پی آر پی زانو برای همه یکسان است؟
خیر؛ بسیار اهمیت دارد که توجه داشته باشید تمامی عوارض بالا برای شما رخ نمیدهد. بسته به شدت، نوع آسیب و حتی تخصص تکنسین مرکز درمانی عوارض ناشی از روش پی آر پی در بیماران مختلف متفاوت است.
3.هزینه پی آر پی زانو چه عواملی بستگی دارد؟
متناسب با مواردی مانند: تعداد جلسات درمانی، برند کیت، میزان آسیب و وضعیت بیمار هزینه انجام روش پی آر پی زانو متفاوت است.
5.تعداد دفعات تزریق پی آر پی زانو چه مقدار است؟
بستگی به وضعیت بیمار و تشخیص پزشک دارد. با این حال در اکثر موارد تعداد جلسات انجام روش پی آر پی زانو بین 1 تا 3 جلسه با فاصله 20 روز تا 1 ماه است.