تنگی کانال نخاعی عارضه ای است که در آن فضای نخاعی به دلیل آرتروز و رشد استخوان اضافی در فضای نخاعی، تومور، آسیب و بیرون زدگی دیسک کوچک می شود. تنگی کانال نخاعی درمان قطعی ندارد، اما می توان به کمک فیزیوتراپی، ورزش و درمان جراحی فشار وارد بر عصب ها را تا حد زیادی کاهش داد. کمر درد تنگی کانال نخاعی از بیماریهای شایعی است که حدود 40 درصد افراد بالای 60 سال را در سطح جهان درگیر کرده است و به همین دلیل شناسایی روش هایی برای تسکین درد و بازگرداندن بیماران به وضعیت عادی بسیار حائظ اهمیت است.
تنگی کانال نخاعی چیست؟
تعادل اندامهای مختلف بدن در کنار هم اهمیت دارد. به هم خوردن حالت تعادل در بدن میتواند مشکلات متعددی را در بدن به وجود آورد. تنگی کانال نخاعی یکی از این بیماریها است که به طور معمول در سنین 50 تا 60 سالگی شیوع زیادی دارد. این عارضه در اثر تنگ شدن فضای بین ستون فقرات رخ میدهد. باریک شدن این فضا باعث میشود فشار زیادی به نخاع و اعصاب موجود در این ناحیه وارد شود.
تنگی کانال نخاعی میتواند بخشهای مختلفی از ستون فقرات را تحت تاثیر قرار دهد. به طور معمول این تنگی در نواحی انتهایی کانال نخاعی و کمر به وجود میآید. این بیماری باید به سرعت درمان شود؛ چرا که با ادامه پیدا کردن عواض جانبی و علائم آن تشدید مییابند. با توجه به این که این بیماری در اثر افزایش سن و تغییرات بدن رخ میدهد؛ این سوال پیش میآید که آیا تنگی کانال نخاعی درمان میشود؟ از علائم و نشانههای عارضه تنگی کانال نخاعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در ناحیه کمر یا گردن
- بی حسی در کمر و پاها
- احساس ضعف و بروز اختلالات حسی در پاها
- بی اختیاری در دفع ادرار یا مدفوع
- مشکل داشتن در حفظ تعادل بدن
علل به وجود آمدن تنگی در کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی در نتیجه باریک شدن کانال نخاعی بین ستون فقرات به وجود میآید. این شرایط باعث تحت فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی میشود و باعث درد و بی حسی در محل آسیب میشوند. علائم و نشانههای این بیماری تنها محدود به کمر نمیشود و حتی عملکرد پاها و دستهای فرد را تحت تاثیر قرار میگیرند. علل مختلفی باعث بروز این بیماری میشود که یکی از مهمترین آنها، افزایش سن است. سن به عنوان یک فاکتوری مهم و تاثیر گذار در ابتلای فرد به بیماریهای مختلف به حساب میآید. شیوع این بیماری در افراد بالای 40 سال، بسیار بالا است. از دیگر علل ابتلای فرد به این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فتق دیسک
- جابه جایی غضروف بین مهرهها
- رشد بیش از حد استخوانی
- آرتروز ستون فقرات
- ضخیم شدن رباط و فشار آوردن به اعصاب
آیا تنگی کانال نخاعی درمان میشود؟
با افزایش سن، تغییرات متعددی در بخشهای مختلف بدن به وجود میآید. در اثر گذر زمان حتی استخوانها و مفاصل نیز تغییر ساختاری پیدا میکنند. ساییدگی در طول سالهای مختلف در محل مفصل پیش میآید و این موضوع ممکن است ریسک ابتلا به تنگی نخاعی را در فراد افزایش دهد. در این شرایط فشار بالای وارد شده به نخاع، بی حسی بخشهای مختلف بدن را به همراه میآورد. این سوال پیش میآید که آیا تنگی کانال نخاعی درمان میشود؟ درمان قطعی و معکوس کننده علائم این بیماری وجود ندارد. با روشهای زیر میتوان روند پیشرفت تنگی کانال نخاعی را کنترل کرد:
انجام فعالیت فیزیکی؛ کاهش دهنده درد تنگی کانال نخاعی
تصور عموم افراد برای کاهش درد کمر در چنین شرایطی، استراحت مطلق است. در صورتی که این روش در دراز مدت درد را تشدید میکند. ساکن ماندن فرد ریسک تشدید درد را بالا میبرد و تنها در روزهای اول باعث تسکین درد میشود. انجام فعالیتهای ورزشی سبک به طور منظم و به صورت روزانه، کاهش درد و التهاب را به همراه دارد. ورزشهایی مثل پیاده روی، شنا، یوگا و پیلاتس از جمله این موارد هستند.
فیزیوتراپی و ماساژ؛ روشهای موثر در تسکین درد تنگی کانال نخاعی
شما میتوانید با تقویت عضلات شکم و کمر خود، از فشار وارده به کمر و ستون فقرات بکاهید. شرکت در جلسات فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی یکی از راههای درمانی و تسکین دهنده درد تنگی کانال نخاعی به حساب میآید. کششهای خاصی که در طی فیزیوتراپی به نقاط مختلف بدن وارد میشوند نقش مهمی در تقویت عضلات ایفا میکنند. ماساژ درمانی نیز باعث تمرکز درد در یک ناحیه میشود. این ماساژها ابتدا به صورت سطحی آغاز میشوند و سپس به طور عمقی لایههای مختلف را تحت تاثیر قرار میدهند. این موضوع از گرفتگی عضلات در کمر و پاها نیز میکاهد. استفاده از انواع کمربند طبی به خصوص کمربندهای طبی مجهز به تکنولوژی UIC مثل کمربند پلاتینر می تواند کمک کننده باشد.
دارو درمانی؛ کاهنده التهاب و درد در تنگ شدن کانال نخاعی
یکی از راههای کاهش درد تنگی کانال نخاعی، استفاده از داروهای ضد درد است. در بین گروههای دارویی مختلف، داروهای ضد التهابی استروئیدی، کاهش التهاب را به دنبال کاهش درد دارند. در صورتی که گرفتگی عضلات به شدت دردهای این ناحیه بیافزاید؛ شل کنندههای موضعی نیز به کار میروند. از داروهای ضد التهاب که برای کاهش تورم در تنگی کانال نخاعی به کار میروند؛ میتوان به پاراستامول یا ایبوپروفن اشاره کرد. در صورتی که درد در این ناحیه شدید بود؛ از مسکنهای مختص اعصاب مثل پره گابالین یا آمی تریپتیلین استفاده میشود.
استفاده از کمربند طبی و ابزارهای کمکی؛ برای برگرداندن توانایی حرکت به فرد
تنگی کانال نخاعی نه تنها ستون فقرات، بلکه عملکرد سایر بخشهای بدن را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. در این شرایط درد تنها محدود به کمر نمیشود و حتی فرد دچار ناتوانی حرکتی نیز میشود. درد در پاها و همزمان کمر درد، حفظ تعادل را برای فرد دشوار میکند. استفاده از وسایل کمکی مثل عصا و واکر انتخابی مناسبی است که در این شرایط است. استفاده از عصا به عنوان پشتیبان حین راه رفتن، از وارد شدن فشار بیش از حد به ستون فقرات جلوگیری میکند. حرکت کردن بدون کمک عصا یا همراهی اطرافیان، سلامتی فرد را در معرض تهدید قرار میدهد. ادامه دادن این کار روند بیماری را با سرعت زیادی رو به جلو میبرد. ابزارهای کمکی همچنین شامل انواع کمربند طبی درمانی نیز می شود. این کمربندها در دو نوع کمربندهای تسکین دهنده و درمانی عرضه می شوند که انواع درمان کننده بهترین گزینه برای مبتلایان به تنگی کانال نخاعی است.
تزریق کورتیکواستروئید؛ روشی برای تسکین درد ناشی از تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی بیماری چالش برانگیز است که تمامی ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. در اثر فشردگی نخاع و اعصاب، علاوه بر درد، ناحیه آسیب دیده دچار التهاب میشود. این التهاب شدید را میتوان با تزریق مستقیم کورتیکو استروئیدها کاهش داد. در چنین شرایطی با سوزن مخصوص، تزریق بی حسی موضعی و داروهای ضد التهاب صورت میگیرد.
جراحی؛ راهکاری موثر در درمان تنگی کانال نخاعی
روشهای مختلفی برای درمان تنگی کانال نخاعی وجود دارد. در صورتی که روشهای درمانی غیر تهاجمی کارایی لازم را نداشتند؛ جراحی مورد استفاده قرار میگیرد. هدف اصلی در جراحی کاهش فشار بر روی اعصاب و نخاع است. برای رسیدن به این هدف، در طی جراحی فضای بیشتر برای نخاع ایجاد میشود تا فشار وارده به اعصاب کاهش یابد. روشهای مختلفی برای جراحی وجود دارد؛ که با توجه به شرایط فرد و علت بیماری روش مناسب، انتخاب میشود.
خارهای استخوانی در حالت عادی به وجود نمیآیند. رخ دادن تخریب مفصلی، در اثر بیماریهای التهابی مختلف، ستون فقرات را در معرض خطر قرار میدهد. در این شرایط تعادل موجود بین این استخوانها نیز به هم میخورد. بدن برای مقابله با این شرایط اقدام به ساخت خارهای استخوانی میکند. این خارها در واقع یک شیوه تدافعی برای دفاع از بدن در برابر تخریب مفاصل است. رشد بیش از حد این خارهای استخوانی به جای حفظ تعادل ستون مهرهها، فضای بین کانال نخاعی را تنگتر میکند. در نتیجه این شرایط تنگی کانال نخاعی به وجود میآید.
نکات مهم برای جلوگیری از تشدید علائم تنگی کانال نخاعی
در پاسخ به این سوال که آیا تنگی کانال نخاعی درمان میشود؟ روشها درمانی متعددی پیش روی فرد قرار میگیرد. بر حسب نوع بیماری و محل آسیب، از راهکاریهای مختلفی استفاده میشود. تمامی این روشهای درمانی برای کاهش درد و جلوگیری از تشدید علائم به کار میروند. در حال حاضر روش درمانی که روند پیشرفت بیماری را معکوس کند و باعث بهبودی کامل فرد شود وجود ندارد. با تغییر سبک زندگی و رعایت نکات زیر میتوان روند پیشرفت علائم را تا حدودی کنترل کرد:
مدیریت وزن برای کاهش علائم تنگی کانال نخاعی
اضافه وزن و چاقی یکی از مشکلات جدی در سطح جهان است که با بسیاری از بیماریها ارتباط دو سویه دارد. وزن و دور کمر بالای فرد تاثیر زیادی بر روی سلامتی ستون فقرات او ایفا میکند. اضافه وزن به طور مستقیم کمر و ستون فقرات را تحت فشار قرار میدهد. چاقی یکی از ریسک فاکتورهای ابتلا به تنگی کانال نخاعی به حساب میآید. اضافه وزن در مردان و زنان به صورت چاقی گلابی و سیبی شکل نمود پیدا میکند. در هر دو حالت، درد کمر و تنگی کانال نخاعی افزایش مییابد.
اصلاح سبک زندگی؛ روشی کاربردی برای جلوگیری از تشدید دردهای تنگی کانال نخاعی
پیروی کردن از یک سبک زندگی ناسالم، فرد را در معرض ابتلا به بیماریهای مختلف قرار میدهد. رعایت کردن رژیم غذایی سالم، سلامت ستون فقرات را بهبود میبخشد. اضافه کردن میوه، سبزیجات، پروتئین به برنامه غذایی سلامتی فرد را در پی دارد. برای افرادی که از تنگی کانال نخاعی رنج میبرند؛ مصرف محصولات کم چرب که خطر التهاب را در بدن کاهش دهند؛ توصیه میشود. وجود ویتامینها و مواد مغذی کافی در محصولات غذایی باید مد نظر قرار گیرد.
برای دستیابی به یک سبک زندگی سالم، تنها داشتن یک رژیم غذایی متعادل کافی نیست. برای تضمین سلامتی فرد، کنار گذاشتن عادتهای نادرست مثل سیگار کشیدن نیز توصیه میشود.
نگه داشتن بدن در وضعیت نرمال، روشی کاربردی برای بهبود علائم تنگ شدن کانال نخاعی
بروز علائم تنگی کانال نخاعی، دردهای شدیدی در ناحیه کمر و پاها برای فرد ایجاد میکند. برای کاهش علائم در چنین شرایطی استراحت کردن توصیه میشود. برای بهبود علائم و کاهش درد، ارگونومی بدن باید در وضعیت صحیحی قرار گیرد. اگر استراحت کردن در این شرایط به درستی صورت نگیرد؛ به جای تسکین درد، علائم با شدت بیشتری بروز میکنند. نحوه راه رفتن و حتی نشستن نیز باید اصلاح شوند. قوز کردن حین نشستن و انجام کار پشت میز، یکی از علل مهمی است که به ستون فقرات آسیب میرساند.
سوالات متداول برای درمان تنگی کانال نخاعی
1.آیا تنگی کانال نخاعی درمان می شود؟
خیر. تنگی کانال نخاعی درمان قطعی ندارد، اما می توان با جراحی لامینکتومی تا حد زیادی از فشار وارد شده بر عصب کاست.
2.بهترین روش برای درمان تنگی کانال نخاعی چیست؟
در بین روشهای تهاجمی و غیر تهاجمی مختلف، جراحی بیشترین تاثیر را بر روی کاهش علائم ناشی از تنگی نخاعی ایفا میکند. جراحی با هدف کاهش فشار از روی اعصاب ناحیه آسیب دیده صورت میگیرد.