فیزیوتراپی کمر که به عنوان فیزیوتراپی ستون فقرات نیز شناخته می‌شود، شاخه‌ای تخصصی از فیزیوتراپی است که بر ارزیابی، درمان، توانبخشی و به طور کلی آسیب‌های مختلف کمر تمرکز دارد. هدف این فیزیوتراپی؛ کاهش درد، بهبود تحرک، تقویت عضلات و بهبود سلامت کلی کمر است. در این مقاله جامع از طب لاین شاپ، اهمیت فیزیوتراپی کمر و تکنیک‌های مورد استفاده برای ارتقای ریکاوری و بازیابی عملکرد بیمار را بررسی خواهیم کرد.
اهمیت فیزیوتراپی کمر
بخش کمر در هر فرد از ستون فقرات، ماهیچه‌ها، رباط‌ها و دیسک‌ها تشکیل شده است. کمر نقش حیاتی در حمایت از ساختار بدن و ساده‌تر کردن تحرک ایفا می‌کند. با این حال، به دلیل عوامل مختلفی مانند وضعیت نامناسب نشستن، عدم تعادل عضلانی، تروما یا افزایش سن، مشکلات مربوط به کمر، رفته رفته خود را نشان می‌دهند. این مشکلات معمولا منجر به درد، محدودیت تحرک و کاهش کیفیت زندگی می‌شوند. فیزیوتراپی کمر درمان کمر درد بدون جراحی محسوب می شود که با ارائه مداخلات هدفمند و مراقبت‌های جامع به افراد مبتلا به بیماری و اختلالات کمر، نقش مهمی در رسیدگی به این مسائل ایفا می‌کند.
درخواست مشاوره رایگان
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی چیست و چه کاربردهایی دارد؟
فیزیوتراپی کمر در مدیریت کدام عوارض و بیماری‌ها، اثر مثبت دارد؟
همان طور که اشاره کردیم فیزیوتراپی کمر، می‌تواند درد و ناراحتی در این بخش از کمر را تسکین داده و توان حرکتی بیمار را بهبود ببخشد. اما ببینیم فیزیوتراپی کمر، کدام مشکلات در این بخش از بدن را بهبود می‌دهد.
- کمردرد: یکی از شایع ترین شکایات مربوط به بیماری‌های کمر، کمردرد است. این عارضه، می‌تواند ناشی از کشیدگی عضلانی، فتق دیسک، تنگی ستون فقرات یا شرایط دژنراتیو باشد. فیزیوتراپی کمر، پس از شناسایی علت اصلی، اجرای تکنیک‌های تسکین درد، و طراحی برنامه‌های ورزشی برای تقویت عضلات آسیب دیده، بهبود ثبات و انعطاف‌پذیری است.
- اسکولیوز: اسکولیوز به انحنای جانبی غیر طبیعی ستون فقرات اشاره دارد. فیزیوتراپی برای اسکولیوز از تمرینات کششی، تقویتی و تمرینات اصلاح وضعیت بدن، برای به حداقل رساندن میزان پیشروی انحنا، بهبود تراز ستون فقرات و افزایش ثبات ستون فقرات، استفاده می‌کند.
- فتق دیسک: هنگامی که دیسک‌های بین مهره‌ای در ستون فقرات برآمده یا پاره می‌شوند، ممکن است اعصاب فشرده شده و درد بیشتری حاصل شود. فیزیوتراپی کمر از درمان‌های دستی، کشش و تمرین‌های خاص برای کاهش درد، بهبود تحرک و بازگرداندن عملکرد طبیعی دیسک استفاده می‌کند.
- تنگی نخاعی: تنگی کانال نخاعی شامل باریک شدن کانال نخاعی، فشار بر طناب نخاعی یا اعصاب است. درمان‌های فیزیوتراپی مانند کشش ملایم، تمرینات هدفمند و اصلاح وضعیت بدن، علائم را کاهش داده و انعطاف‌پذیری ستون فقرات را افزایش داده و عملکرد روزانه بیمار را بهبود می‌بخشد.
- کمر درد بعد از رابطه جنسی: یکی از مزایای فیزیوتراپی کمر تقویت عضلات لگن است که در خانم هایی که دچار کمر درد بعد از سکس هستند می تواند بشدت کمک کننده باشد.
- توانبخشی پس از جراحی: فیزیوتراپی پشت نیز نقش حیاتی در توانبخشی پس از جراحی به دنبال روش‌هایی مانند فیوژن ستون فقرات، دیسککتومی یا لامینکتومی ایفا می‌کند. فیزیوتراپی بر کاهش درد، بازگرداندن تحرک، و بازسازی قدرت و استقامت تمرکز می‌کند و به افراد اجازه می‌دهد تا عملکرد مطلوب را پس از جراحی به دست آورند.
بیشتر بخوانید: کمربند پلاتینر و تاثیر آن در کاهش کمر درد
نحوه انجام فیزیوتراپی کمر
برای انجام فیزیوتراپی کمر، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود:
- درمان دستی: فیزیوتراپیست‌ها از تکنیک‌های عملی مانند ماساژ مفصل، ماساژ بافت نرم و دستکاری برای کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و بهبود کشش و انعطاف بافت، استفاده می‌کنند.
- ورزش و تقویت: برنامه‌های ورزشی مناسب شامل کشش، تقویت و آماده‌سازی برای هدف قرار دادن عضلات خاص پشت و بهبود وضعیت، ثبات و قدرت کلی طراحی شده است. به ویژه تمرینات تقویتی مرکزی نقش مهمی در توانبخشی کمر دارند.
- الکتروتراپی: تحریک الکتریکی، اولتراسوند، گرما، سرما درمانی و TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست)، برخی از روش‌های مورد استفاده در فیزیوتراپی کمر برای مدیریت درد، کاهش التهاب، ترویج آرامش عضلانی و بهبود بافت هستند.
- آموزش وضعیت بدن و ارگونومی به بیمار: فیزیوتراپیست‌ها آموزش‌هایی را در مورد وضعیت بدنی مناسب و تکنیک‌های ارگونومیک برای فعالیت‌های روزانه، به منظور جلوگیری از مشکلات بیشتر کمر و حفظ ستون فقرات سالم به بیمار ارائه می‌دهند. در صورتی که بیمار از این دستورالعمل‌ها به درستی پیروی کند، شدت درد کاهش پیدا کرده و رفته رفته بهبودی را تجربه خواهد کرد.
- توانبخشی عملکردی: توانبخشی عملکردی شامل فعالیت‌های شبیه‌سازی شده و الگوهای حرکتی است که بیماران در زندگی روزمره خود با آن مواجه می‌شوند. این روش فیزیوتراپی، بر بازیابی توانایی‌های عملکردی، بهبود تعادل و به طور کلی تکنیکهایی برای جلوگیری از آسیب‌های آینده تمرکز دارد.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی
حرکات فیزیوتراپی برای کمر درد و سیاتیک
کمر درد، به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره افراد تاثیر گذاشته و قدرت تحرک را محدود می‌کند. در واقع تمرینات فیزیوتراپی، نقش مهمی در کاهش درد، بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات پشتی دارند. البته به این نکته توجه داشته باشید که باید پیش از شروع هر برنامه تمرینی، با فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص، مشورت کنید تا تمرینات مناسب برای شرایط خاص شما، ارائه شوند. در اینجا چند تمرین رایج فیزیوتراپی که اغلب برای تسکین کمر درد، توصیه می‌شوند را آورده‌ایم.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی سیاتیک
حرکت کششی گربه-شتر
- برای انجام حرکت و تکنیک کششی گربه-شتر، این مراحل را دنبال کنید:
- ابتدا روی هر دو پا و دو دست قرار بگیرید. دست‌ها را مستقیم زیر شانه‌ها و زانوها را زیر باسن قرار دهید.
- به آرامی کمر خود را به سمت بالا قوس دهید، سر خود را به سمت پایین بیندازید.
- سپس به آرامی کمر خود را پایین بیاورید و سر و گردن خود را بالا بیاورید و یک قوس به سمت بالا، ایجاد کنید.
- این حرکت را به آرامی و به طور متناوب بین حالت قوس دار و گرد، تکرار کنید. (10 تا 15 بار تکرار، کافی است.)
بیشتر بخوانید: زانوبند زاپیامکس
حرکت پل لگن نشسته
حرکت پل لگن نشسته، به شکل زیر انجام می‌شود:
- به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کرده و پاها را روی زمین قرار دهید.
- با سفت کردن عضلات شکم، کمر خود را به آرامی روی زمین صاف کنید.
- این حالت را به مدت 5 تا 10 ثانیه نگه دارید، سپس بدن خود را رها کنید.
- این حرکت را 10 تا 15 بار، تکرار کنید.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی کمر درد
حرکت پل
پل زدن را اینطور انجام دهید:
- به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید.
- سپس پاها را صاف روی زمین قرار دهید و آن‌ها را به اندازه عرض باسن از هم باز کنید.
- به آرامی باسن خود را از روی زمین بلند کنید و از پاشنه پا فشار دهید تا بدن شما، یک خط مستقیم از زانو تا شانه‌ها را تشکیل دهد.
- این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید، سپس باسن خود را به سمت زمین بازگردانید.
- این تمرین را برای 10 تا 15 بار، تکرار کنید.
بیشتر بخوانید: ورزش دیسک کمر
حرکت کشش زانو تا سینه
برای انجام حرکت کشش زانو تا سینه، مطابق زیر عمل کنید:
- به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کرده و پاها را روی زمین قرار دهید.
- یک زانو را به سمت قفسه سینه خود بیاورید و با استفاده از هر دو دست آن را به آرامی نزدیک‌تر کنید تا زمانی که در قسمت پایین کمر خود، کشش آرامش‌بخشی را احساس کنید.
- این حالت را برای 20 تا 30 ثانیه حفظ کنید، سپس پاها را عوض کرده و مجدد این حرکت را برای سمت دیگر، تکرار کنید.
- این کشش را 2 تا 3 بار روی هر پا، انجام دهید.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی زانو
حرکت ورزشی سگ پرنده
حرکت ورزشی سگ پرنده، به شکل زیر انجام می‌شود:
- روی دو دست و دو پای خود، دولا قرار بگیرید.
- دست‌ها را مستقیم زیر شانه‌ها و زانوها را زیر باسن قرار دهید.
- به آرامی یک پا را مستقیما به عقب بکشید و همزمان بازوی مقابل را مستقیم به سمت جلو بالا ببرید.
- چند ثانیه در این حالت بمانید، سپس به حالت اولیه بازگردید.
- این کار را به طور متناوب بین پاها و بازوها، تکرار کنید. 10 تا 12 بار تکرار در هر طرف کافی خواهد بود.
حرکت اسکات روی دیوار
اسکات روی دیوار را مطابق زیر انجام دهید:
- با پشت به دیوار تکیه داده و پاها را به اندازه عرض شانه‌ها باز کنید.
- به آرامی پشت خود را به سمت پایین دیوار بلغزانید تا زمانی که در وضعیت نشسته قرار بگیرید. دقت داشته باشید که باید زانوهای خود را با زاویه 45 درجه، خم کنید.
- این حالت را به مدت 10 تا 20 ثانیه نگه دارید، سپس به آرامی دوباره به سمت بالا حرکت کنید تا وضعیت بدن شما به حالت اولیه بازگردد.
- این تمرین را 10 تا 15 بار در روز، تکرار کنید.
به یاد داشته باشید که موقع انجام دادن این تمرینات، باید به صدای بدن خود گوش داده و هرگز تمرینی که فشار زیادی به بدن و کمر می‌آورد را انجام ندهید. حتما تمرینات را از سطح ملایم آغاز کرده و سپس به تدریج، با بهبود قدرت و افزایش انعطاف کمر، شدت و تعداد تکرار آن را افزایش دهید. اگر در حین ورزش، احساس درد یا ناراحتی شدید داشتید، توصیه می‌شود که آن را متوقف کرده و با فیزیوتراپیست، مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: بهترین دستگاه فیزیوتراپی خانگی
فیزیوتراپی دیسک کمر
فیزیوتراپی نقش مهمی در مدیریت و تسکین دردها و مشکلات مربوط به دیسک کمر دارد. مداخلات فیزیوتراپی که معمولا برای دیسک کمر استفاده می‌شوند، شامل تمرینات تقویتی مرکزی، پلانک، پل‌های لگن، تمرینات کششی چون کشش همسترینگ، کشش پیریفورمیس و درمان‌های دستی هستند. همین طور تمرینات مکنزی در قالب فیزیوتراپی برای تسکین دردهای ناشی از دیسک کمر، موثر خواهد بود.
فیزیوتراپی دیسک کمر مهره 4 و 5
برای فیزیوتراپی دیسک کمر مهره 4 و 5، باید ماهیچه‌ها و عضلات اطراف این مهره‌ها، تقویت شوند تا سطح و شدت فشار وارد آمده روی مهره‌ها و دیسک کمر، کاهش پیدا کند. این در واقع نخستین گام از فیزیوتراپی درمانی برای دیسک کمر مهره 4 و 5 محسوب شده و می‌توان از طریق آن، شدت درد را به اندازه قابل توجهی کاهش داد.
در نظر داشته باشید که اگر علت درد در بخش مهره 4 و 5، ناشی از بیرون زدگی دیسک به صورت شدید و وخیم باشد، احتمالا فیزیوتراپی کفایت نکرده و باید حتما از روش جراحی، برای رفع این موضوع، کمک گرفته شود.
بیشتر بخوانید: برای مشاهده نظرات در مورد زانوبند زاپیامکس (زانوبند حرارتی و برقی) کلیک کنید.
نحوه انجام فیزیوتراپی کمر در منزل
انجام فیزیوتراپی کمر در منزل، برای تقویت استخوان لگن، ستون فقرات، عضلات کمر، مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای، اثربخشی عالی دارد. در صورتی که بیمار نیاز به استراحت در منزل داشته و به هر علتی امکان خروج از منزل و مراجعه به مرکز فیزیوتراپی را نداشته باشد، از امکان فیزیوتراپی در منزل، استفاده خواهد شد. در این صورت فیزیوتراپ به منزل اعزام شده و حرکاتی که در منزل امکان انجام آن‌ها وجود دارد را به منظور بهبودی بیمار، انجام خواهد داد.
نتیجه‌گیری نهایی
فیزیوتراپی کمر نقش حیاتی در درمان و توانبخشی بیماری‌های مختلف کمر، تسکین درد، بهبود تحرک و بازیابی عملکرد دارد. هدف فیزیوتراپیست‌ها از طریق ترکیبی از تکنیک‌های دستی، تمرینات هدفمند، آموزش وضعیت رفتاری بدن و توانبخشی عملکردی، رسیدگی به علل ریشه‌ای مشکلات کمر و افزایش سلامت کلی کمر است. اگر مشکلات مربوط به کمر را تجربه می‌کنید، مشورت با یک فیزیوتراپیست واجد شرایط می‌تواند به شما کمک کند تا یک برنامه درمانی شخصی را شروع کنید. چنین برنامه‌ای به شما امکان می‌دهد، مشکلات کمتری در خصوص کمر خود را تجربه کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.
پرسش و پاسخ در مورد فیزیوتراپی کمر
1.آیا می‌توان با فیزیوتراپی کمر، فتق دیسک را درمان کرد؟
در صورتی که عارضه شدت زیادی نداشته باشد، امکان درمان آن با فیزیوتراپی وجود دارد، در غیر این صورت حتما باید از جراح ستون فقرات کمک گرفت.
2.طول دوره فیزیوتراپی کمر، چقدر است؟
این بستگی به شدت درد کمر و اصل عارضه دارد که می‌تواند از چند جلسه تا چند ماه، متغیر باشد.
3.هزینه فیزیوتراپی کمر، چقدر است؟
بسته به تعداد جلساتی که بیمار نیاز به فیزیوتراپی کمر دارد، هزینه کلی آن، مشخص خواهد شد. به علاوه این هزینه بر پایه تعرفه سالیانه است.