علائم تنگی کانال نخاعی Spinal Canal Stenosis ناشی از افزایش سن و درنتیجه بروز فرسایش در ناحیه ستون فقرات حاصل می‌شود. تنگی مجرای نخاعی به طور آهسته و مرموز پیشرفت می‌کند. افراد دارای این آسیب در راه رفتن و ایستادن طولانی مدت دچار مشکل هستند.
گاهی افراد با حوادث اضطراری مانند سکته مغزی یا حملات قلبی از وجود چربی خون بالا مطلع می‌شوند. پس بسیار مهم است که هنگام رویارویی با علائم تنگی کانال نخاعی، آن را جدی گرفت چون عدم توجه به علائم تنگی کانال می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به بار آورد.
دلایل متعددی در ایجاد علائم این بیماری دخیل هستند مانند پوکی استخوان و صدمه به ستون فقرات که با توجه به شرایط فیزیکی شخص تاثیرات متفاوتی به دنبال دارد. اهمیت بالای علائم تنگی کانال موجب شد که مجله فروشگاهی طب لاین شاپ این موضوع را به صورت ویژه برای کاربران مورد بررسی قرار دهد.
تنگی کانال نخاعی چیست؟ آیا علائم دردناک هستند؟
یکی از شایع‌ترین علت کمردرد تنگی کانال نخاعی است. تنگی مجرای نخاعی بیماری افراد میانسال و مسن است. می‌دانیم که نخاع در درون کانال استخوانی قرار دارد که از پشت سر هم قرار گرفتن مهره‌ها تشکیل شده است. اگر به دلایلی این کانال تنگ شود فضای مورد نیاز نخاع کم شده و به آن فشار وارد می‌شود. این فشار همچنین به اعصابی که از نخاع خارج شده و به اندام تحتانی می‌رود، وارد گشته که موجب بروز علائم بیماری می‌شود.
کانال نخاعی در هر قسمتی از مسیر خود می‌تواند تنگ شود. این تنگی در ستون فقرات گردنی یا کمری علائم متفاوتی دارد. تنگی ستون فقرات زمانی اتفاق می‌افتد که فضای داخل ستون فقرات خیلی کوچک باشد. این حالت به نخاع و اعصابی که از طریق ستون فقرات حرکت می‌کنند فشار وارد می‌کند. تنگی کانال نخاعی اغلب در ناحیه کمر و گردن رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید: در این مطلب با کمربند پلاتینر که یک درمان موثر در درمان انواع کمر درد است آشنا خواهید شد. این کمربند با بهره‌مندی از تکنولوژی روز می‌تواند هم منجر به کاهش درد شود و هم سرعت ترمیم بافت را افزایش دهد.
علت تنگی مجرای نخاعی چیست؟
در حالت معمولی فضایی که در درون ستون مهره به نخاع اختصاص داده شده یعنی کانال نخاعی بیش از اندازه مورد نیاز نخاع است. در ابتدای تنگ شدن این کانال تا وقتی فشاری به نخاع وارد نشده مشکلی برای بیمار ایجاد نمی‌شود. وقتی شدت تنگی بیشتر شود و از اطراف روی نخاع فشار وارد شد علائمی ظاهر می‌شود. این فشار بر روی نخاع و ایجاد مشکلات در آن را میلوپاتی (Myelopathy) می‌گویند.
تنگی کانال نخاعی می‌تواند به علل متفاوتی ایجاد شود که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- تنگی مادرزادی کانال نخاعی
در این بیماران کانال نخاعی از بدو تولد تنگ است با این حال در ابتدا مشکل خاصی ندارند ولی با کوچک‌ترین آسیبی به گردن دچار علائم می‌شوند. کانال نخاعی این افراد در سنین بالاتر باز هم تنگ‌تر می‌شود و مشکلات بیشتری را برای آن‌ها ایجاد می‌کند. با بالا رفتن سن استخوان‌هایی از حلقه استخوانی جسم مهره به دورن آن رشد می‌کند و موجب تنگ‌تر شدن فضای درونی آن می‌شوند.
- دژنرسانس
دژنرسانس (Degeneration) به معنای خراب شدن بافت بوده و شایع‌ترین علت تنگی کانال نخاعی است. این وضعیت به علت ضربات مکرر و استرس‌هایی است که در طول عمر به تدریج به ستون مهره وارد شده و آن را فرسوده و خراب می‌کند. دیسک بین مهره‌ای به تدریج آب خود را از دست می‌دهد و قدرت ارتجاعی آن کم می‌شود، کوچک و کم ارتفاع شده و در نتیجه فاصله بین مهره‌ها کاهش می‌یابد. استخوان‌های اضافه به تدریج از حلقه استخوانی مهره به درون آن رشد کرده و فضای درونی آن را تنگ می‌کنند. رباط‌های اطراف مهره هم به تدریج کلفت‌تر شده و با برآمده شدن به درون کانال نخاعی فضای آن را تنگ تر می‌کنند.
- تغییرات سایشی و پارگی
شایع‌ترین علت تنگی ستون فقرات، تغییرات سایشی و پارگی در ستون فقرات مربوط به آرتریت است. افرادی که موارد شدید تنگی نخاعی دارند ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. جراحی می‌تواند فضای بیشتری در داخل ستون فقرات ایجاد کند. این می‌تواند علائم ناشی از فشار بر نخاع یا اعصاب را کاهش دهد. اما جراحی نمی‌تواند آرتروز را درمان کند، بنابراین درد آرتریت در ستون فقرات ممکن است ادامه یابد.
بیشتر بخوانید: در این مطلب با 7 معجون کمر درد آشنا شوید که در درمان کمردرد بسیار مؤثر هستند.
- خارهای استخوانی
آسیب ساییدگی ناشی از آرتریت می‌تواند باعث رشد استخوان اضافی روی ستون فقرات شود. به این خارهای استخوانی می‌گویند. آن‌ها می‌توانند به کانال نخاع فشار وارد کنند. بیماری پاژه همچنین می‌تواند باعث رشد استخوان اضافی روی ستون فقرات شود.
- فتق دیسک
دیسک‌ها بالشتک‌های نرمی هستند که به عنوان ضربه‌گیر بین استخوان‌های ستون فقرات شما عمل می‌کنند. اگر بخشی از مواد نرم داخلی دیسک به بیرون نشت کند، می‌تواند به نخاع یا اعصاب فشار وارد کند. در مقاله دیسک کمر می‌توانید بیشتر راجع به علل و روش‌های درمان آن بخوانید.
- رباط‌های ضخیم؛ علت فشار به کانال نخاعی
طناب‌های قوی که به نگه داشتن استخوان‌های ستون فقرات شما کمک می‌کنند، به مرور زمان سفت و ضخیم می‌شوند. رباط‌های ضخیم می‌توانند به کانال نخاع فشار وارد کنند.
- تومورها؛ علت اتفاقی تنگی کانال نخاعی
به ندرت، تومورها می‌توانند در داخل کانال نخاعی ایجاد شوند. اما در مواردی که در این فضا توموری ایجاد شود، باعث تنگ شدن فضای کانال شده و بر نخاع فشار وارد می‌کند.
- آسیب‌های ستون فقرات؛ علت تنگی کانال نخاعی در جوانان
تصادفات رانندگی و سایر آسیب‌ها می‌توانند باعث شکستگی یا جابجایی استخوان‌های ستون فقرات شوند. تورم بافت مجاور درست پس از جراحی کمر نیز می‌تواند بر نخاع یا اعصاب فشار وارد کند.
علائم تنگی کانال نخاعی کمر و گردن؛ شروع علائم به آرامی
تنگی کانال نخاعی اغلب بدون علامت است. شروع علائم این عارضه کاملا به آرامی است، با گذشت زمان بدتر می‌شوند. علائم بستگی به این دارد که کدام قسمت از ستون فقرات تحت تاثیر قرار گرفته است که در زیر به شرح آن پرداخته‌ایم:
علائم تنگی کانال نخاعی کمری چیست؟
تنگی ستون فقرات در ناحیه کمر می‌تواند باعث درد یا گرفتگی در یک یا هر دو پا شود .این اتفاق زمانی می‌افتد که برای مدت طولانی بایستید یا زمانی که راه می‌روید. هنگامی که به جلو خم می‌شوید یا می‌نشینید، علائم بهتر می‌شوند.
علائم تنگی کانال نخاعی گردن چیست؟
تنگی ستون فقرات در گردن می‌تواند باعث علائم زیر شود:
- بی حسی
- گردن درد
- مشکلات روده یا مثانه
- مشکلات رله رفتن و تعادل
- گزگز یا ضعف در دست، پا یا بازو
تا این قسمت مقاله به علائم تنگی کانال نخاعی در گردن و کمر اشاره کردیم حالا در این بخش با برخی از رایج‌ترین علائم تنگی کانال نخاعی آشنا می‌شویم.
- وجود مشکل در راه رفتن یکی از علائم تنگی مجرای نخاعی است. این عارضه موجب می‌شود نخاع فشرده شده و در زمان راه رفتن حفظ تعادل با دشواری همراه باشد.
- ضعف عضلات پا نیز از دیگر اثرات تنگی کانال نخاعی است که در راه رفتن اختلال ایجاد می‌کند.
- درد، بی‌حسی و ناراحتی در پاها علامت دیگری است که خبر از تنگی کانال نخاع دارد. اغلب در هنگام ایستادن ،راه رفتن و خم شدن به عقب، پا دچار درد یا بی‌حسی می‌شود.
- استراحت و خم شدن به جلو می‌تواند به بهبود چنین دردی کمک کند.
- درد سیاتیک یکی از رایج‌ترین علائم این بیماری است. ممکن است این درد عصبی در باسن، کمر یا بخش‌های مختلف پا احساس شود. محل درد به موقعیت رشته‌های عصبی که آسیب دیده‌اند بستگی دارد.
- تنگی کانال نخاعی احتمال دارد به بروز احساس درد، بی‌حسی، مور مور یا سوزن سوزن شدن در دست‌ها، گردن یا شانه‌ها منجر شود.
- علائم این بیماری در زنان به کاهش قابلیت‌های دست در انجام فعالیت‌هایی که نیازمند ظرافت بالا هستند اختصاص دارد. ناتوانی در انجام کارهایی چون نوشتن، بستن بند کفش، بستن دکمه لباس و… می‌تواند نشان از ابتلا به این عارضه داشته باشد. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که نخاع و اعصاب در بخش گردن تحت فشار قرار بگیرند.
بیشتر بخوانید: اگر می‌خواهید بدانید درد دیسک کمر به کجا می‌زند این مطلب را از دست ندهید.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر تنگی کانال نخاعی هستند؟
اکثر افراد مبتلا به تنگی نخاعی بالای 50 سال سن دارند. افراد جوان‌تر در صورت داشتن اسکولیوز یا سایر مشکلات ستون فقرات ممکن است در معرض خطر بیشتری برای تنگی نخاع باشند.
چگونه بفهمیم تنگی کانال نخاعی داریم؟
هنگام مواجهه با این سوال که چگونه بفهمیم تنگی کانال نخاع داریم، توجه به علائم اولین چیزی است که به ذهن ما می‌رسد. در حقیقت اولین قدم برای تشخیص تنگی کانال نخاعی بررسی علائم و نشانه‌هایی است که می‌توانند خبر از وجود این بیماری داشته باشند.
پزشک برای تشخیص تنگی مجرای نخاعی ابتدا سابقه پزشکی بیمار را کاملا بررسی می‌کند و معاینه فیزیکی جامعی را انجام می‌دهد. سپس در مورد علائم، عوامل تاثیرگذار بر تشدید یا تسکین آن‌ها و مدت زمان بروز علائم برای درمان تنگی کانال نخاعی سوال می‌کند. برای تعیین شدت عارضه و این که آیا بیمار در نقاط خاصی از بدن دچار درد یا ضعف است، حتما باید معاینه بالینی انجام شود .
هیچ تست آزمایشگاهی وجود ندارد که بتوان با اتکا بر آن ابتلا به تنگی کانال نخاعی را تایید یا رد کرد. اما این آزمایش‌ها در تشخیص علت‌های غیرمعمول اختلال و نقص عملکرد نخاع و ریشه‌های عصبی کاربرد دارند. ایت تست‌ها عبارتند از:
- گرفتن عکس ام ار ای
- تصویربرداری با سی تی اسکن
- تصویربرداری با اشعه ایکس
با کمک یکی از این روش‌ها که معمولا CT یا MRI است، پزشک مشکل و محل عارضه را تشخیص می‌دهد.
بهترین درمان برای تنگی کانال نخاعی؛ معرفی بهترین روش‌های درمانی
درمان تنگی کانال نخاعی با توجه به شدت علائم و میزان محدودیت فعالیت‌های روزانه در اثر این بیماری انجام می‌شود. در ادامه به معرفی چند روش درمانی می‌پردازیم که پزشک با توجه به میزان درد از آن‌ها بهره می‌گیرد.
- درمان‌های غیرجراحی
در مواجهه با درد ملایم تا متوسط بیشتر به روش‌های درمانی محافظه کارانه و نگهدارنده، مانند مصرف دارو، فیزیوتراپی، تزریق استروئید، کشش ستون فقرات، لیزردرمانی و ماساژ، برای درمان تنگی کانال نخاعی روی آورده می‌شود. - درمان دارویی
داروهای کاهش درد و علائم تنگی کانال نخاعی، شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج و مواد افیونی هستند. - فیزیوتراپی
یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را به شما آموزش دهد که ممکن است کمک کند:
قدرت و استقامت خود را افزایش دهید.
انعطاف پذیری و ثبات ستون فقرات خود را حفظ کنید.
همچنین تعادل خود را بهبود بخشید. - تزریق استروئید
ریشه‌های عصبی در نقاطی که به علت تنگی کانال نخاعی نیشگون گرفته می‌شوند تحریک شده و متورم می‌شوند. تزریق یک داروی استروئیدی به فضای اطراف عصب تحت فشار قادر است به کاهش التهاب و تسکین بخشی از درد کمک کند. - عمل جراحی
عمل‌های جراحی برای ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی شامل روش‌های زیر است:
- روش لامینکتومی: در این جراحی قسمت پشتی (لامینا) استخوان آسیب دیده ستون فقرات برداشته می‌شود. این کار با ایجاد فضای بیشتر در اطراف اعصاب، فشار روی اعصاب را کاهش می‌دهد. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد آن استخوان با سخت افزار فلزی و پیوند استخوان به استخوان‌های ستون فقرات مجاور متصل شود.
- روش لامینوتومی: در این جراحی تنها بخشی از لامینا برداشته می‌شود. جراح سوراخی را به اندازه کافی بزرگ می‌کند تا فشار را در یک نقطه خاص کاهش دهد.
- روش لامینوپلاستی: این جراحی فقط بر روی استخوان‌های ستون فقرات در گردن انجام می‌شود. با ایجاد یک لولا روی لامینا، فضای داخل کانال نخاعی را بزرگ‌تر می‌کند. سخت افزار فلزی شکاف در بخش باز شده ستون فقرات را پر می‌کند.
در بیشتر موارد این جراحی‌ها به کاهش علائم بیماری کمک می‌کنند. اما علائم در برخی افراد پس از جراحی ثابت می‌ماند یا بدتر می‌شود. خطرات جراحی عبارتند از:
- عفونت
- لخته شدن خون در ورید پا
- پارگی غشایی که نخاع را می پوشاند
بهترین درمان خانگی برای تنگی کانال کمر
درمان‌های خانگی که بعد از بروز علائم تنگی کانال نخاعی تاثیر دارند شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن و پیاده روی برای تنگی کانال نخاع: از دست دادن وزن اضافی می‌تواند با برداشتن مقداری استرس از ناحیه کمر، درد را کاهش دهد.
- ورزش: تمرینات کششی و تقویتی به کاهش علائم کمک می‌کنند.
- پیاده روی برای تنگی نخاع با وسایل کمکی راه رفتن: عصا و واکرها علاوه برایجاد ثبات، می‌توانند با خم شدن به جلو در حین راه رفتن به تسکین درد کمک کنند.
آیا تنگی نخاع خطرناک است و باید سریع درمان شود؟
یکی از مهمترین پرسش‌ها در ارتباط با ناهنجاری تنگی در بخش نخاع، عوارض و تاثیراتی است که این عارضه بر سلامتی ما می‌گذارد. بسیار مهم است که بدانیم آیا تنگی نخاع خطرناک است یا نه؟ در پاسخ باید گفت که به ندرت ممکن است تنگی کانال نخاعی با خطرات جدی برای سلامتی همراه باشد.
البته در صورت بی‌اعتنایی و نادیده گرفتن این عارضه، امکان پیشرفت آن و در نتیجه بروز عوارض جدی وجود خواهد داشت. ولی به طور کلی این بیماری خطرناکی نیست و بیشتر کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مشکلاتی چون کمر درد، پا درد، درد گردن، ناتوانی نسبی در راه رفتن و در موارد نادر بی‌اختیاری مثانه و روده از جمله عوارض تنگی کانال نخاعی به شمار می‌رود.
یادداشت پایانی
علائم تنگی کانال نخاعی در اکثر بیماران احساس درد شدید در ناحیه کمر از نوع مکانیکی است یعنی با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر می‌شود. در اکثر موارد درد به کمر، باسن و پشت ران سرایت می‌کند و گاهی به زیر زانو و ساق پا تیر می‌کشد. علائم این بیماری در جوانان بیشتر به صورت درد سیاتیک ظاهر می‌شود. مشکل در راه رفتن و ضعف عضلات پا نیز از دیگر علائم تنگی مجرای نخاعی به شمار می‌روند.
سوالات متداول:
1.جراحی رفع علائم تنگی کانال چه خطراتی به دنبال دارد؟
در صورت عدم مراقبت دچار عفونت، لخته شدن خون در ورید پا، پارگی غشایی که نخاع را می پوشاند.
2.ایا تنگی نخاع باعث فلج شدن می شود؟
اگر چه تنگی کانال نخاعی باعث ایجاد درد می‌شود، اما به طور معمول باعث فلج شدن افراد نمی‌شود. هر چند اگر فشار تنگی کانال نخاع به مدت طولانی ادامه داشته و حالت مزمن به خود گرفته باشد، فرد دچار بی حسی دائمی و حتی در برخی موارد، دچار فلجی می‌شود.
3.نحوه خوابیدن تنگی کانال نخاعی چه مدل خوابیدن است؟
بهتر است افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی به پهلو یعنی با زانوهای خمیده به سمت شکم بخوابند.
منبع: مایاکلینیک