زانوی ضربدری یا ژنو والگوم، وضعیتی است که با زاویهدار شدن ساق پا به سمت داخل مشخص میشود و در حالی که مچ پاها از هم جدا میمانند، زانوها به هم مماس شده یا نزدیک میشوند. این وضعیت میتواند منجر به ناراحتی، درد و بیثباتی شود که بر راه رفتن و کیفیت کلی زندگی فرد تأثیر میگذارد. در حالی که مداخله جراحی برای موارد شدید، به عنوان یک گزینه جدی محسوب میشود، روشهای غیرجراحی در دسترس هستند که ممکن است به اصلاح همترازی متقاطع زانو کمک کنند. در این مقاله از طب لاین شاپ، این رویکردهای غیرجراحی را بررسی خواهیم کرد و به اثربخشی بالقوه آنها، در رسیدگی به ژنو والگوم میپردازیم.
روشهای اصلاح زانوی ضربدری بدون جراحی
از جمله روشهای درمانی و اصلاح زانوی ضربدری بدون جراحی، موارد زیر را داریم:
درمان با فیزیوتراپی و ورزش
تمرینات فیزیوتراپی با تمرکز بر تقویت عضلات اطراف زانو و باسن، میتوانند به کاهش ناهماهنگی زانو کمک کنند. هدف این تمرینات بهبود تعادل ماهیچهها، انعطاف پذیری و ثبات مفاصل است. یک فیزیوتراپیست آموزش دیده، میتواند افراد را از طریق یک برنامه ورزشی مناسب راهنمایی کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تمرینات تقویت عضله چهار سر ران: این تمرینات عضلات جلوی ران مانند پرس ساق پا، اسکات و لانژ را هدف قرار میدهند. برای این منظور، حرکت اسکات، لانگ به پهلو و استپ تک پا موثر هستند.
- حرکت اسکات: در این حرکت دو پا را به اندازه عرض شانهها باز کرده و دستها را به سمت جلو کشیده و یک دست را روی دست دیگر بگذارید. سپس به حالت نیم نشسته پایین رفته و در همین وضعیت برای 10 ثانیه بمانید. سپس از جای خود بلند شده و دوباره حرکت را برای 10 بار، هر مرتبه 10 ثانیه، تکرار کنید.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی زانو، بهترین روش درمان زانوی ضربدری
- حرکت لانگ به پهلو: در این حالت ابتدا ایستاده و پاها را به اندازه عرضه شانهها باز کنید. سپس یک پا را به سمت بیرون بدن برداشته و به حالت نشسته خود را به سمت پای بیرون برده، بکشید و چند ثانیه منتظر بمانید. سپس همین حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید.
- حرکت استپ تک: در این روش باید یک وسیله شبیه به پله مقابل پای خود قرار دهید. سپس به حالت بالا رفتن از پله، با یک پای خود، 10 بار روی پله رفته و به عقب بازگردید. دقت داشته باشید که باید این کار را با مکث انجام دهید. سپس همین حرکت را برای پای دیگر، تکرار کنید.
- کشش همسترینگ: کشش عضلات پشت ران، به خوبی انعطاف پذیری و تعادل را افزایش میدهد. برای این منظور، در حالت ایستاده به جلو خم شده یا در حالی که به پشت خوابیدهاید، هر یک از پاهای خود را تک به تک، بالا بیاورید.
- تمرینات ابداکتور هیپ: علاوه تقویت عضلات ابداکتور ران، میتواند به اصلاح هم ترازی اندام تحتانی کمک کند. برای این منظور ایستاده و دستها را به سمت جلوی بدن خود بکشید به شکلی که کف دستهای شما رو به زمین باشد. سپس به سمت جلو شروع به حرکت کرده و پای راست خود را به اندازهای بالا بیاورید که با بدن شما، زاویه 90 درجه ایجاد کند. سپس همین حرکت را با پای دیگر تکرار کنید. این تمرین کششی را برای اولین بار 1 دقیقه انجام داده و در روزهای بعدی تا 5 دقیقه، ادامهاش دهید.
- تمرین دور کردن پا از بدن: لازم است در حالی که ایستادهاید، هر یک از پاهای خود را بالا آورده و تا جایی که برایتان امکان دارد، آن را از بدن خود فاصله دهید. پس از فاصله دادن هر یک از پاها از بدن، آن را به سمت پایین بازگردانید. برای هر یک از پاها، 10 بار این عمل را تکرار کنید.
البته به جز این روشها، تکنیکهای ورزشی دیگری هم هستند که به درمان و اصلاح زانوی ضربدری بدون جراحی، کمک خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: ورزش زانو درد
استفاده از دستگاههای ارتز
دستگاههای ارتز مانند زانوبند یا کفش ارتوپدی، میتوانند به بهبود این وضعیت کمک کرده و به تراز کردن زانوها و اندامهای تحتانی، منجر شوند. زانوبندها ممکن است برای افراد مبتلا به ژنووالگوم خفیف تا متوسط مفید باشند، زیرا باعث تراز مناسب پاها و زانوها و ایجاد ثبات در طول فعالیتهای بدنی میشوند.
بیشتر بخوانید: درمان بدون جراحی زانو درد
مدیریت وزن سالم برای کاهش فشار به زانوها
حفظ وزن سالم، به مدیریت کلی انحراف زانو کمک میکند. در نظر داشته باشید که وزن بیش از حد بدن، فشار بیشتری بر زانو وارد کرده و این وضعیت را تشدید میکند. با اتخاذ یک رژیم غذایی متعادل و مغذی و درگیر شدن در ورزش منظم، افراد میتوانند وزن خود را به طور موثر مدیریت کنند، فشار وارده بر زانوها را کاهش دهند و به طور بالقوه تراز بدنی خود را بهبود بخشند.
بیشتر بخوانید: خرید انواع زانوبند طبی
درمان به کمک حرکات اصلاحی
ورزشها و کششهای خاص با هدف بهبود همترازی اندامهای تحتانی را میتوان در یک برنامه درمان غیرجراحی جامع گنجاند. این تمرینات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کشش ساق پا: عضلات سفت ساق پا، به شکلی موثر به تراز شدن زانو کمک میکنند. کشش ماهیچههای ساق پا، میتواند به کاهش تنش و ارتقای هم ترازی بهتر کمک کند. برای این منظور رو به دیوار ایستاده و دو دست خود را به دیوار فشار دهید. یک پا را در فاصله 40 سانتی متری از دیوار قرار داده و پای دیگر را به اندازه ممکن عقب برده و به شکلی بدن را به جلو بکشید که گویی میخواهید دیوار را هل دهید. همین حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید.
- کشش باند IT: در بسیاری از افراد، باند ایلیوتیبیال (IT) که در امتداد قسمت خارجی ران قرار دارد، در افراد مبتلا به ناهماهنگی ضربدری زانو، تنگ دیده میشود. کشش باند IT، به کاهش ناراحتی مرتبط و بهبود هم ترازی کلی کمک خواهد کرد.
یکی از بهترین تمرینات برای کشش باند IT، تمرین با توپ تریگر است. برای این منظور باید توپ را در بخش بیرونی ماهیچه ران قرار داده و پای خود را به شکلی حرکت دهید که روی توپ فشار وارد کرده و ماهیچه را درگیر کند. برای انجام دادن این تمرین، روی زمین نشسته و پای درگیر را جلوی بدن قرار داده و پای آزاد را به به شکل ضربدری عقبتر ببرید. این حرکات در کنار دیگر تکنیکهای اصلاح زانوی ضربدری بدون جراحی، کمک خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: زانوبند زاپیامکس
آموزش تعادل و حس عمقی با یوگا یا تای چی
بهبود تعادل و حس عمقی (آگاهی از وضعیت بدن)، به اصلاح هم ترازی ضربدری زانو کمک میکند. ورزشهایی که تعادل فرد را به چالش میکشند، مانند ایستادن تک پا یا حرکات یوگا، موجب تقویت ماهیچهها شده و ثبات کلی بدن را بهبود میبخشند. چنین چیزی تراز بهتری برای اندام تحتانی ایجاد کرده و برای اصلاح زانوی ضربدری بدون جراحی، کارآمد است.
درمان به کمک بریسهای خاص
یکی دیگر از روشهای اصلاح زانوی ضربدری بدون جراحی، استفاده از بریس است. درمان به کمک بریس، موقع خواب بهترین اثرگذاری را دارد. با اتصال بریس، زانوها به سمت بالا هل داده شده و این کمک خواهد کرد تا زانوها در وضعیت مناسب و درستی قرار بگیرند. در واقع بریس، کمک میکند تا شکل غیراستاندارد زانوها نسبت به وضعیت کلی بدن، رفته رفته اصلاح شده و به جای درست خود، تمایل پیدا کنند.
به این نکته مهم توجه داشته باشید که روشهای غیرجراحی برای اصلاح زانوی ضربدری یا متقاطع، نیازمند صبوری، پایبندی و زمان برای مشاهده پیشرفتهای قابل توجه است. نتایج ممکن است بسته به شدت بیماری و عوامل فردی متفاوت باشند. مشاوره منظم با یک متخصص واجد شرایط، مانند فیزیوتراپیست یا متخصص پزشکی ورزشی، برای اطمینان از درست پیش رفتن روند درمانی، نظارت و تنظیم صحیح برنامه درمانی بسیار مهم است.
کلام آخر
در حالی که موارد شدید ژنووالگوم یا زانوی ضربدری، ممکن است نیاز به مداخله جراحی داشته باشد، روشهای غیرجراحی مزایای زیادی را در اصلاح ناهماهنگی زانو، ارائه میدهند. از طریق ترکیبی از تمرینات فیزیوتراپی، دستگاههای ارتز، مدیریت وزن، تمرینهای اصلاحی و کشش و همچنین تمرینات تعادلی و حس عمقی، افراد میتوانند در جهت بهبود همترازی، کاهش ناراحتی و بهبود عملکرد کلی زانوهای ضربدری خود، کار کنند. البته مهم است که با یک متخصص، برای تشخیص دقیق و برنامه درمانی شخصی بر اساس نیازها و ملاحظات فردی نیز مشورت کنید.
به یاد داشته باشید، هر مورد انحراف زانوی ضربدری، ممکن است منحصر به فرد بوده و موفقیت روشهای غیرجراحی نیز به همان تناسب، متمایز باشند. صبر، پشتکار و راهنمایی حرفه ای، کلید دستیابی به بهترین نتایج ممکن در اصلاح ضربدری زانو بدون جراحی است.
