زانو در جوانی، پدیدهای است که ممکن است بسیاری را شگفتزده کند، زیرا این بیماری معمولاً به عنوان یک مشکل مرتبط با سنین بالا (در بزرگسالان بالای 50 سال شایعتر است) شناخته میشود. با این حال، تعداد قابل توجهی از جوانان نیز از این بیماری رنج میبرند. البته، آرتروز زانو در جوانی، برخلاف تصور عموم، با احساس درد در زانو آغاز نمیشود. یکی از نشانههای اولیهی آن، خشکی مفاصل بعد از بیتحرکی طولانیمدت است. علت بروز آن نیز معمولاً ترکیبی از عوامل زیستی، سبک زندگی و آسیبهای فیزیکی است. به عنوان مثال، فعالیتهای ورزشی سنگین و مکرر، اضافهوزن، و آسیبهای زانو میتوانند به بروز زودهنگام این بیماری منجر شوند. همچنین، عوامل ژنتیکی و اختلالات هورمونی نیز نقش مهمی در ایجاد آرتروز در سنین پایین دارند.
نادیده گرفتن علائم اولیه آرتروز در جوانان میتواند به وخامت بیماری منجر شود. این مسئله، زنگ خطری است که نیاز به بررسی و توجه بیشتر دارد. از این رو در این مقاله از طب لاین شاپ، به بررسی دلایل بروز آرتروز زانو در جوانان، علائم و نشانههای آن، و روشهای مختلف درمانی خواهیم پرداخت تا تصویر کاملی از این مشکل و راههای مقابله با آن ارائه دهیم
آرتروز چیست؟
آرتروز زانو، یک بیماریِ تحلیلبرندهی حاصل ساییدگی تدریجی غضروف در مفاصل است. غضروف، بافتی اسفنجیشکل در انتهای استخوانها، همچون بالشتکی نرم عمل میکند و از سایش مستقیم استخوانها بر یکدیگر جلوگیری مینماید. هنگامی که غضروف تحلیل میرود و استخوانها بر هم ساییده شده، اصطکاک ایجاد میشود. این اصطکاک دردناک، منجر به خشکی و کاهش دامنهی حرکتی مفصل میگردد. آرتروز میتواند هر مفصلی را درگیر کند، اما شایعترین آنها، دستها، زانوها، لگن و ستون فقرات هستند. این بیماری بهتدریج پیشرفت میکند و با گذشت زمان، تشدید میشود.
آرتروز زانو در جوانی چقدر شایع است؟
آرتروز، معمولا تصویری از زانوهای فرسودهی سالخوردگان را به ذهن میآورد. اما این باور، کاملا اشتباه است! هرچند آرتروز عموما افراد بالای 50 سال را درگیر میکند، اما جوانان هم از گزند آن در امان نیستند. بر اساس برآوردهای مراکز کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا (CDC)، بین سالهای 2013 تا 2015، حدود 7 درصد از آمریکاییهای 18 تا 44 ساله مبتلا به آرتروز تشخیص داده شدند. چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟ جوانانی که فعالیتهای فیزیکی سنگین انجام میدهند، دچار آسیبهایی مانند پارگی مینیسک (غضروف زانو) شدهاند یا ورزشکار هستند، به احتمال بیشتری در سنین پایین با آرتروز روبرو میشوند.
علائم آرتروز زانو در جوانی
آرتروز زانو در جوانی، برخلاف تصور عموم، با احساس درد در زانو آغاز نمیشود. یکی از نشانههای اولیهی آن، خشکی مفاصل بعد از بیتحرکی طولانیمدت است. اما علائم دیگر آرتروز معمولا به مرور زمان ظاهر میشوند و میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- محدودیت حرکتی مفصل: دیگر به سادگی سابق نمیتوانید مفصل زانوی خود را حرکت دهید.
- بیثباتی مفصل: احساس میکنید زانویتان به اصطلاح خالی میکند.
- درد و کوفتگی در مفصل: این درد معمولا بعد از فعالیت یا در انتهای روز بیشتر میشود.
- صداهای ناخوشایند زانو: از مفصلتان صداهای تقتق یا کلیک میآید.
- خشکی بعد از بیتحرکی طولانیمدت: بعد از نشستن طولانی یا خواب شبانه، احساس خشکی میکنید که البته با کمی حرکت برطرف میشود.
- تورم اطراف مفصل: اطراف مفصل زانویتان متورم میشود.
- ضعف عضلات اطراف مفصل: عضلات اطراف زانو، ضعیفتر از قبل به نظر میرسند.
در مراحل پیشرفتهی آرتروز، ممکن است شکل استخوانها و مفاصل هم تحت تاثیر قرار گیرد. ایجاد زائدههای استخوانی (Bone Spurs) روی مفاصل و شکستگیهای احتمالیِ استخوان یا غضروف، از دیگر عوارض نگرانکنندهی آرتروز هستند.
اما نکتهی قابل توجه این است که بسیاری از جوانان مبتلا به آرتروز، علائم کمی دارند یا حتی هیچ علامتی را تجربه نمیکنند و ممکن است درد را جزئی از فعالیت یا ورزش بدانند. تحقیقات نشان دادهاند که جوانان عموما تحمل درد بالاتری نسبت به افراد مسن دارند. همین موضوع باعث میشود که جوانان مبتلا به آرتروز، دیرتر به پزشک مراجعه کنند و تشخیص بیماری با تأخیر صورت گیرد.
بیشتر بخوانید: زاپیامکس
علت بروز آرتروز زانو در سنین 20 تا 30 سالگی
آرتروز زانو که به عنوان یکی از شایعترین بیماریهای مفصلی شناخته میشود، به دلایل مختلفی میتواند در جوانان نیز بروز پیدا کند. علت آرتروز زانو در جواني معمولاً ترکیبی از عوامل زیستی، سبک زندگی و آسیبهای فیزیکی است. در ادامه به بررسی مهمترین علل آرتروز زانو در جوانان میپردازیم:
- کمتحرکی، دشمن خاموش مفصل
- وضعیت نامناسب بدن، تهدیدی برای توزیع فشار
- بلند کردن اجسام سنگین، چالشی با تکنیک
- مشاغل کمتحرک، ریسکی پنهان
- چاقی، باری سنگین بر زانو
- فعالیت بیش از حد
- ورزشهای پر برخورد
- آسیبهای مفصلی
- ناهنجاریهای مادرزادی، چالشی برای توزیع فشار
- اختلالات هورمونی
- دیابت، تهدیدی مضاعف برای مفصل
- سابقه خانوادگی، استعدادی نهفته
در نهایت، آرتروز زانو در جوانی، حاصل تقابل مجموعهای از عوامل مختلف است که هر کدام چالشی برای سلامت زانو به حساب میآیند. شناخت این عوامل و مدیریت آنها، کلید پیشگیری از آرتروز و حفظ سلامتی زانو در سنین جوانی است.
نقش ورزش در بروز آرتروز زانو در جوانان
ورزش نقش دوگانهای در سلامت زانوها دارد. در حالی که فعالیتهای بدنی منظم برای حفظ سلامت عمومی و تقویت عضلات اطراف زانو مفید است، برخی از ورزشها و فعالیتهای بدنی شدید میتوانند خطر ابتلا به آرتروز زانو را در جوانان افزایش دهند. این ورزشها شامل موارد زیر میشوند:
- فوتبال: تکلها، تغییرات سریع جهت و برخوردهای فیزیکی میتوانند به زانو آسیب برسانند.
- بسکتبال: پرشهای مکرر و تغییرات ناگهانی جهت میتوانند فشار زیادی به زانوها وارد کنند.
- وزنهبرداری: بلند کردن وزنههای سنگین فشار زیادی به مفاصل زانو وارد میکند.
- دویدن: در مسافتهای طولانی فشار مداوم روی مفاصل زانو میتواند به تخریب غضروف منجر شود.
ورزشهای فوق ممکن است منجر به آسیبهای جدی زانو مانند پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)، پارگی منیسک و شکستگیهای استخوانی شوند. این آسیبها اگر به خوبی درمان نشوند، میتوانند زمینهساز آرتروز زانو شوند. به عنوان مثال، آسیب به منیسک میتواند تعادل مکانیکی زانو را برهم زند و باعث فرسایش سریعتر غضروف مفصلی شود. البته همه ورزشها خطرناک نیستند و بسیاری از آنها نظیر شنا، دوچرخهسواری یا پیادهروی ملایم میتوانند به تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود سلامت مفصل کمک کنند.
روش تشخیص آرتروز زانو
برای تشخیص آتروز زانو در جوانی، پزشک سابقهی پزشکی شما را بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی انجام میدهد تا مفاصل و رفلکسهایتان را چک کند. سپس، احتمال دارد از چندین آزمایش برای بررسی مفاصل و رد کردن سایر بیماریها استفاده کند. آزمایشهایی که میتوانند به تشخیص آرتروز کمک کنند عبارتند از:
- آزمایش خون: این آزمایشها به رد سایر مشکلات سلامتی که باعث درد و تورم مفاصل میشوند کمک میکنند.
- نمونهگیری مایع مفصلی: این آزمایش میتواند نقرس و آرتریت عفونی را رد کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این روش تصویربرداری آسیب بافتی در مفاصل را که دچار قفل شدن یا خالی کردن میشوند، تشخیص میدهد.
- اشعهی ایکس: این تصاویر آسیب استخوانی، خارهای استخوانی و کاهش فضای مفصل را نشان میدهند. البته اشعهی ایکس ممکن است در مراحل اولیهی آرتروز نتواند آن را تشخیص دهد.
درمان آرتروز زانو در جوانی
درمان آرتروز زانو در جوانی به شدت و نوع آرتروز بستگی دارد. هدف از درمان کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. این درمانها میتوانند شامل روشهای غیرجراحی و جراحی باشند. در ادامه به بررسی این روشها میپردازیم:
درمانهای غیرجراحی آرتروز زانو
درمانهای غیرجراحی آرتروز زانو در جوانی شامل موارد زیر است:
- کاهش فعالیت: از فعالیت یی که باعث درد زانو میشوند خودداری کنید یا آنها را محدود کنید.
- کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن میتواند به کاهش فشار روی زانوها و کاهش درد کمک کند.
- تقویت عضلات: عضلات قوی اطراف زانو میتوانند به ثبات مفصل و کاهش درد کمک کنند.
- فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپیست میتواند به شما تمریناتی برای تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی زانو آموزش دهد.
- داروها: داروهای مختلفی میتوانند برای کاهش درد و التهاب تجویز شوند، مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) ، کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد رماتیسم اصلاح کننده بیماری (DMARDs).
- تزریق: تزریق یی مانند تزریق هیالورونیک اسید یا پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) میتواند به روان سازی مفصل و کاهش درد کمک کند.
- بریس و بانداژ: استفاده از زانوبند طبی ورزشی می تواند به حمایت از زانو و کاهش درد کمک کنند.
اگر درمان غیر جراحی زانو درد موثر نباشد، ممکن است جراحی لازم باشد.
درمان ی جراحی آرتروز در جوانی
گزینه ی جراحی عبارتند از:
- آرتروسکوپی: این یک جراحی کم تهاجمی است که برای برداشتن بافت آسیب دیده از مفصل استفاده میشود.
- استئوتومی: این جراحی برای تغییر شکل استخوان برای کاهش فشار روی مفصل آسیب دیده انجام میشود.
- تعویض مفصل زانو: این جراحی شامل جایگزینی مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی است.
مهم است که در مورد تمام گزینه ی درمانی خود با پزشک خود صحبت کنید تا مشخص کنید چه روشی برای شما مناسب تر است.
بیشتر بخوانید: عوارض زانوبند زاپیامکس
راهکارهایی برای پیشگیری از آرتروز زانو در جوانی
بنیاد آرتروز آمریکا این راهکارها را برای پیشگیری از آرتروز و کند کردن روند پیشرفت آن پیشنهاد میکند:
- مراقبت از مفاصل در برابر آسیب: شاید همیشه نتوان از آسیب به مفاصل جلوگیری کرد، اما با رعایت نکاتی میتوانیم ریسک آن را کاهش دهیم. برای مثال، در هنگام ورزش از تجهیزات مناسب به درستی استفاده کنیم. همچنین، در صورت بروز هرگونه آسیب، به درستی از مفصل آسیبدیده مراقبت کنیم تا از وخامت اوضاع جلوگیری شود.
- تحرک بدنی منظم: مراکز کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا (CDC) توصیه میکند افراد به طور متوسط، هفتهای 150 دقیقه (مثلاً 30 دقیقه در روز، 5 روز در هفته) فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشند. تحرک بدنی باعث چابکی مفاصل، ثبات باسن و زانو و تقویت عضلات میشود. در این مطلب در مورد ورزش آرتروز زانو توضیح داده شده است.
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن، فشار و استرس را بر باسن و زانو وارد میکند. همچنین، بافت چربی باعث افزایش تعداد سیتوکینها (پروتئینهایی که التهاب ایجاد میکنند) در بدن میشود. سیتوکینها میتوانند بر غضروف تأثیر بگذارند و ریسک آسیب بافتی در مفاصل را افزایش دهند. درنتیجه، کاهش وزن اضافی به کاهش فشار روی مفاصل و استرس وارده بر آنها کمک میکند و التهاب را کاهش میدهد.
- کنترل قند خون: قند خون بالا و کنترل نشده التهاب و تعداد مولکولهایی را که باعث خشکی مفاصل میشوند، را افزایش میدهد و ریسک ابتلا به آرتروز زانو در جوانی را بالا میبرد. بنابراین با اجتناب از مصرف مواد غذایی شیرین و وعدههای غذایی پر کالری میتوانید به حفظ سلامت زانوهای خود کمک کنید.
با رعایت این نکات، ابتلا به آرتروز زانو در جوانی را به چالش بکشید و از سلامتی مفاصل خود محافظت کنید!
سوالات متداول در مورد آرتروز زانو در جوانی
1. آیا آرتروز زانو در جوانی قابل درمان است؟
درمان کامل ممکن نیست، اما میتوان با مدیریت مناسب علائم را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
2. چه مدت زمان طول میکشد تا علائم بهبود یابند؟
زمان بهبود بستگی به شدت بیماری و نحوه درمان دارد. ممکن است هفتهها تا ماهها طول بکشد.
3. آیا فعالیتهای ورزشی برای افراد مبتلا به آرتروز زانو مضر است؟
ورزشهای ملایم و کنترل شده مانند شنا و پیادهروی مفید هستند، اما باید از ورزشهای سنگین و پرفشار اجتناب کرد.
منابع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4039183/
https://www.cdc.gov/arthritis/basics/osteoarthritis.htm
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2743580/
https://www.cdc.gov/physicalactivity/basics/adults/index.htm
https://www.arthritis.org/diseases/more-about/slowing-osteoarthritis-progression
https://www.health.com/condition/osteoarthritis/osteoarthritis-symptoms-young-people
https://www.physio-pedia.com/Osteoarthritis_in_Young_People
