آرتروز زانو، سائیدگی زانو یا استئوآرتریت زانو (OA) که به عنوان بیماری دژنراتیو مفصل نیز شناخته می شود، معمولاً نتیجه ساییدگی و پارگی و از دست دادن پیش رونده غضروف مفصلی است. بیشتر در افراد بالای 45 سال دیده می شود و به دو نوع آرتروز زانوی اولیه (دژنراسیون مفصلی بدون هیچ دلیل زمینهای) و آرتروز زانوی ثانویه (آرتروز زانوی پس از سانحه) تقسیم می شود. آمارها نشان می دهد آرتروز زانو در 6 درصد از بزرگسالان جامعه مشاهده می شود؛ اما نکته جالب اینجاست که تنها در 15 درصد از آنها آرتروز با علائم آرتروز همراه است. همچنین زنان بیش از مردان درگیر این بیماری هستند. تقریبا 13 درصد زنان و 10 درصد مردان در سن بالای 70 سال ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. علائم آرتروز زانو با افزایش سن و افزایش وزن بدتر می شود. درمان آرتروز زانو کندروئتین گلوکوزامین هیالورونیک اسید و انواع داروهای مسکن، ضدالتهاب و غضروف ساز است.
آرتروز زانو چیست؟
زانو یک مفصل سینوویال یا مفصل زلاله ای (نوعی از مفصل که امکان حرکت آزاد در استخوانها را فراهم می کند) است که از 2 مفصل تشکیل شده است:
- مفصل تیبیوفمورال بین کندیل های محدب فمورال و کندیل های درشت نی مقعر (مفصل اولیه)
- مفصل پاتلوفمورال بین استخوان ران و کشکک
آرتروز ممکن است در هر یک از این مفصلهای زانو یا هر دوی آنها رخ دهد، معمولاً ابتدا مفصل کشککی رانی تحت تأثیر قرار میگیرد. در عارضه آرتروز زانو، بخشی از غضروف زانو دچار فرسایش میشود و سپس به مرور زمان ازبین میرود. در برخی موارد ممکن است زاویه میان استخوان ران و ساق پا تغییر کند که به آن عارضه زانوی ضربدری میگویند. این بیماری جزء اختلالات شایع و مزمن است که فرآیند حرکتکردن در افراد را با مشکلاتی مواجه میسازد. فرآیند تخریب زانو در آرتروز متناسب با شدت این بیماری صورت میگیرد. در برخی موارد آسیبهای واردشده به زانو بهقدری شدید است که درمان آن با دشواریهای بسيار زيادي روبهرو خواهد شد. تجربه این بیماری برای افراد ناخوشایند است و بیشتر کسانی که به این عارضه مبتلا هستند دردهای ناشی از آن را نمیتوانند تحمل کنند.
بیشتر بخوانید: درمان آرتروز زانو
این بیماری اختلالات حرکتی و مفصلی بسیاری را برای افراد ایجاد میکند. کسانی که به این عارضه مبتلا هستند در راهرفتن خود دچار مشکلاتی خواهند شد. اگر برای بهبود این وضعیت، روشهای درمانی انجام شوند، فرآیند کنترل پیشرفت این بیماری بهطور کامل صورت میگیرد.
آرتروز زانو جزء یکی از انواع زانو درد در دوران پیری و کهولت سن است. بسیاری از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، در سنین بسیار بالایی قرار دارند. در بیشتر موارد، سن بروز این عارضه بالای ۵۰ سال است و دلايل مختلفی میتواند باعث ایجاد آن شود. این بیماری تنها به بخشهای غضروفی آسیب نمیرساند بلکه بخشهای مختلف این ناحیه همچون استخوان، بخش عضلانی و رباطها را نیز تحتتاثیر قرار میدهد و تمامی ساختارهای مختلف زانو را ازبین میبرد. افرادی که دچار شکستگی زانو هستند یا فشار زیادی به این ناحیه وارد میکنند، بیشتر مستعد درد این بیماری خواهند بود.
بیشتر بخوانید: آرتروز زانو زنان
رایج ترین علائم آرتروز زانو چیست؟
ساییدگی زانو دارای علائم گوناگونی است و اغلب این عارضه در میان افرادی که میانسال هستند ظاهر میشود. در ادامه به برخی از مهمترین علائم آرتروز زانو در افراد اشاره خواهیم کرد:
بروز درد بسیار شدید و غیرقابل تحمل در بخشهای مختلف زانو که با استراحت کاهش پیدا نمیکند و با راهرفتن این عارضه تشدید خواهد شد.
- بروز درد در هنگام صبح و پس از بیدارشدن از خواب
- سفتی و خشکی بسیار زیاد در زانوها
- درد کنار زانو بویژه داخل زانو
- ضعیفشدن عضلات ران
- شنیدهشدن صدای زانو در هنگام حرکتکردن و راهرفتن
- کاهش حرکت زانو به دلیل ایجاد درد شدید در حین فعالیت
- احساس حرارت و گرمای شدید در بخشهای مختلف زانو
- رشد استخوان در محل بروز درد
- نابودی کامل غضروف زانو
- تورم شدید در محل درد
- التهاب شدید در بخشهای اطراف مفاصل زانو
- افزایش سایز مفصل زانو
- قرمزی بخشهای مختلف پوست زانو در اثر بروز درد
تمامی این علائم میتوانند نشان از وجود آرتروز زانو باشند که معمولا درد طاقتفرسا و آزاردهندهای را برای فرد بهوجود میآورند.
بیشتر بخوانید: علائم آرتروز گردن
اولین علامت آرتروز زانو چیست؟
آرتروز زانو خود را با درد و خشکی زانو نشان می دهد. همچنین، افراد ممکن است از صدای تق تق گاه و بی گاه زانو شکایت کنند. به طور کلی، علاوه بر درد و سفتی زانو، حساسیت به درد، شنیده شدن صدای تق تق زانوی بلند و حساسیت برخی از بخش های زانو به لمس از دیگر علائم ابتلا به آرتروز زانو است.
- درد در مفصل زانو که بتدریج بدتر می شود از اولین علامت های ابتلا به آرتروز زانو است.
- درد سایر مفاصل بدن مثل لگن، ستون فقرات و انگشتان دست مشاهده می شود.
- تورم در مفاصل با پیشرفت بیماری شدت می گیرد.
- درد در مفاصلی که قبلا آسیب دیده اند با شدت بیشتری مشاهده می شود.
- در حین حرکت مفصل صدایی مشابه با رنده کردن یا ساییده شدن به گوش می رسد.
- بروز احساس درد در کشاله ران از دیگر اولین علائم آرتروز زانو است.
بیشتر بخوانید: زانو درد بعد از ورزش ناشی از آرتروز
مهم ترین علل بروز آرتروز زانو
بیماری آرتروز زانو در اثر عوامل مختلفی ایجاد میشود، بنابراین بروز این عارضه در افراد دارای علل متفاوتی خواهد بود. بسیاری از علتهای مهم بروز بیماری استئوآرتریت عبارتاند از:
- سن: یکی از بیماریهای شایع که با افزایش سن ایجاد میشود ساییدگی زانو است. کهولت سن میتواند باعث کاهش استحکام استخوان و بروز ضعف در عضلات بدن شود. تحمل فشار بسیار زیاد در دوران پیری میتواند آسیبهای مخربی را بر استخوان و غضروف ایجاد کند و در نهایت منجر به بیماری ساییدگی زانو شود.
- ژنتیک و سابقه خانوادگی: بسیاری از افرادی که بیماری ساییدگی زانو دارند، در اثر عوامل ژنتیکی و وراثتی به این عارضه مبتلا شدهاند. این بیماری ممکن است به گونههای مختلفی در بدن افراد ایجاد شده و باعث بروز زانوی ضربدری یا پرانتزی در آن شود.
- جنسیت: یکی از عوامل موثر در ابتلا به بیماری ساییدگی زانو، جنسیت است. بیشتر افرادی که به این عارضه مبتلا میشوند بانوان هستند و معمولاً روشهای درمانی این بیماری برای بسیاری از بانوان در نظر گرفته خواهد شد.
- آسیب به زانو: افرادی که در سنین بالا قرار دارند، ممکن است با از دستدادن تعادل و افتادن دچار آسیب به بخشهای مختلف زانو و سپس ساییدگی در آن شوند. کسانی که در دوره میانسالی قرار دارند لازم است که برای جلوگیری از بروز این عارضه، فرآیند حرکت خود را کنترل کنند.
- وزن: افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی مفرط هستند ممکن است با مشکلاتی در بخشهای مختلف مفاصل بدن خود روبهرو شوند. یکی از بیماریهای رایج در میان افرادی که دچار اضافه وزن شدید هستند، ساییدگی زانو است. این عارضه بهدلیل ایجاد فشار بسیار زیاد بر زانو که ناشی از چاقی است ایجاد میشود و میتواند سلامت زانو را تحتتاثیر قرار دهد.
- ورزش: بسیاری از ورزشکاران که فعالیت بدنی سنگین دارند، ممکن است به عارضه ساییدگی زانو مبتلا شوند. دویدن بسیار زیاد که معمولا در ورزشهای مختلفی همچون فوتبال وجود دارد عاملی برای ابتلا به این بیماری است.
برخی از علل ایجاد آرتروز زانو در کنترل فرد نیست به عنوان مثال عوامل ژنتیکی را نمی توان کنترل کرد. ولی کنترل وزن، انجام دادن کارهای روزمره به طوری که کمترین آسیب را به مفاصل برساند و یا داشتن یک رژیم غذایی مناسب می تواند در پیشگیری از آرتروز زانو موثر واقع شود.
تشخیص آرتروز زانو
یکی از نکات مهم برای کنترل و درمان بیماری آرتروز زانو، تشخیص آرتروز است. تشخیص ساییدگی زانو به روشهای مختلفی انجام میشود:
- معاینه فیزیکی: پزشک برای بررسی سلامت افراد، بخشهای مختلف زانو را معاینه میکند و سوابق بیماری بیماران را مورد بررسی قرار میدهد. در صورتی که بیماری در وضعیت خطرناکی قرار گیرد، پزشک روشهای تخصصیتر را برای ارزیابی شدت این عارضه در نظر میگیرد.
- رادیوگرافی: یکی از روشهای تخصصی برای بررسی شدت بیماری ساییدگی زانو، استفاده رادیوگرافی است. متخصصان این حوزه از بیماران میخواهند که در وضعیت مورد نظر قرار گیرند تا فرآیند عکسبرداری از زانو آغاز شود. لازم است که بیماران از لباسهای مخصوص در حین تصویربرداری استفاده کنند و تا پایان فرآیند آن از حرکت خودداری کنند. در این روش تصویر زانو در دو نوع تمامرخ و نیمرخ تهیه خواهد شد.
- عکسبرداری بهکمک اشعه ایکس: تصویربرداری بهکمک اشعه ایکس یکی از راهکارهای موثر برای تشخیص این بیماری است. عکسبرداری با اشعه ایکس میتواند بخشهای داخلی زانو را بهنمایش بگذارد و بسیاری از عفونتها، زائدههای استخوانی، تومور و بافت آسیبدیده در زانو را مشخص کند.
- ام آر آی: بسیاری از بیمارانی که به عارضه ساییدگی زانو مبتلا هستند برای تشخیص صحیحتر به انجام عکسبرداری بهکمک ام آر آی ارجاع داده میشوند. ام آر آی میتواند بخشهای مختلف زانو همچون رباطها و بافتهای میانی آن را بهخوبی بررسی کند و مشکلات موجود در آن را تشخيص دهد.
- سی تی اسکن: بسیاری از آسیبهای واردشده به زانو از طریق سی تی اسکن بهخوبی قابل شناسایی خواهد بود. این روش یکی از موثرترین شیوههای تشخیص بیماریهای جسمانی بهویژه عارضه ساییدگی زانو است.
بهترین داروی آرتروز زانو : از استامینوفن تا گلوکوزامین
ممکن است پزشک با انجام معاینات لازم و تصویربرداری، شدت بیماری را تشخیص دهند و برخی برخی داروهای مسکن را برای درمان درد تجویز کند. بهترین قرص آرتروز عبارتاند از:
- استامینوفن: یکی از متداولترین داروهای مورد استفاده برای تسکین درد ساییدگی زانو استامینوفن است. این دارو میتواند باعث کاهش علائم این بیماری شود و دردهای خفیف این عارضه را کاهش دهد.
- ترامادول: ترامادول از نوع داروهای مخدر است. مصرف ترامادول ممکن است باعث ایجاد اعتیاد به این دارو شود، بنابراین لازم است که مصرف آن مطابق با نظر پزشک صورت گیرد.
- پاراستامول: این دارو معمولاً برای دردهای ابتدایی ساییدگی زانو مورد مصرف قرار میگیرد اما لازم است که مصرف آن همچون داروهای مسکن ترامادول، مطابق با نظر پزشک صورت گیرد.
- هیالورونیک اسید: مصرف این ماده میتواند باعث ایجاد لغزش در میان مفاصل شود و دردی که ناشی از ساییدگی در این ناحیه است را کاهش دهد. این ماده به صورت مکمل در دسترس است و مصرف آن باعث تقویت بافت عضلانی و مفصلی در بدن افراد خواهد شد.
- گلوکوزامین: یکی از داروهای موثر در کاهش پیشرفت بیماری ساییدگی زانو، گلوکوزامین است. این دارو میتواند بسیاری از علائم آرتروز را بهبود بخشد و میزان تنگی مفاصل زانو را کاهش دهد. گلوکوزامین جزء برترین مسکنهای موجود در بازار برای کاهش علائم و درد این بیماری است.
- کندروئتین: این ماده در ساختار ماتریس مفصلی تأثیرات قابلتوجهی دارد و مصرف آن بههمراه سایر مسکنهای دیگر، باعث بهبود این عارضه در افراد خواهد شد. بسیاری از داروهای تسکیندهنده درد که حاوی کندروئتین هستند، میتوانند میزان التهاب در این ناحیه را بهخوبی کنترل کنند.
درمان کم تهاجمی آرتروز زانو
به طور کلی هیچ درمان قطعی برای آرتروز زانو وجود ندارد. اما به کمک درمان آرتروز زانو بدون جراحی و روشهای کم تهاجمی می توان درد را در بیمار کنترل کرد. افرادیکه در مراحل ابتدایی بیماری هستند می توانند با پیگیری یک روش درمانی منظم، ورزشف کنترل وزن پیشرفت بیماری را تا حد زیادی کنترل کنند. از مهم ترین درمانهای بدون جراحی آرتروز زانو می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان آرتروز زانو با ژل
در برخی موارد، درمان ساییدگی زانو به کمک تزریق ژل به این ناحیه صورت میگیرد. این روش در مواردی که بیمار به نوع شدید این عارضه مبتلا شده است در نظر گرفته میشود. تزریق ژل معمولا بدون درد است و در مدت زمان ۸ الی ۱۲ هفته میتواند اثرات این بیماری را کاهش دهد.
تزریق ژل زانو باعث ایجاد لغزندگی در میان مفاصل زانو میشود و التهابات ناشی از درد شدید در این ناحیه را کاهش میدهد. این روش میتواند انجام جراحی را تا ۷ الی ۱۰ ماه به تاخیر بیاندازد. تزریق ژل به بیهوشی احتیاجی ندارد و یک نوع درمان موثر و کاملا اصولی برای این عارضه بهشمار میرود.
درمان آرتروز زانو با فیزیوتراپی
بهکمک فیزیوتراپی زانو درمانهای تخصصی برای کاهش درد و بهبود سلامت مفاصل بدن انجام میشود. فیزیوتراپی یک روش موثر و بیخطر برای درمان استئوآرتریت است که میتواند بسیاری از اختلالات ارتوپدی را در افراد ازبین ببرند. فیزیوتراپ با بررسی مشکلات مربوط به زانو و سپس ارزیابی شدت درد در آن، درمانهای لازم برای بهبود این بیماری را برای افراد در نظر میگیرد. اولتراسوند، تحریک الکتریکی و روشهای دستی از شیوههای رایج درمان فیزیوتراپی برای کاهش درد در این ناحیه است.
درمان آرتروز زانو با زانوبند طبی
درست است که استفاده از زانوبند طبی راهکار نهایی برای مبارزه با بیماری آرتروز زانو نیست اما استفاده از زانوبند به کنترل درد و تسکین درد این بیماران کمک بسیاری می کند. زانوبند با محکم نگه داشتن زانو از بی ثباتی زانو جلوگیری کرده و احتمال ایجاد آسیب های شدیدتر به زانو را کاهش می دهد. با این حال استفاده از زانوبندهای حرارتی و نمونه هایی که دارای امواج صوتی و پالس های الکتریکی هستند به نسبت بیشتری منجر به تسکین درد زانو و تورم در این بیماران می شود. زانوبند زاپیامکس یکی از انواع زانوبند طبی موثر در مدیریت درد زانو در بیماران مبتلا به آرتروز است.
درمان آرتروز زانو با پی آر پی
پی آر پی، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به بدن بیمار است. این روش میتواند باعث کاهش درد و بهبود بیماری ساییدگی زانو در افراد شود. بسیاری از آسیبهای مربوط به مفاصل بدن به کمک پی آر پی درمان میشوند. این روش میتواند سلولهای زانو را بازسازی کند و دردهای ناشی از آرتروز را بهخوبی تسکین دهد. بسیاری از افرادی که دچار مشکلات مربوط به تاندون و رباط هستند به کمک انجام این روش میتوانند دردهای این ناحیه را ازبین ببرند. در این مطلب می توانید با پی آر پی زانو بیشتر آشنا شوید.
درمان آرتروز زانو با ورزش
درست است که آرتروز زانو یک بیماری پیش رونده است و درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما لزوما هر شخصی که آرتروز داشته باشد به مرور وضعیت بیماری فرد تشدید نخواهد شد. در برخی مواقع بیماری آرتروز زانو با سرعت بسیار کمتری رشد می کند. یکی از عواملی که می تواند در همان مراحل اولیه سبب کاهش روند پیشروی بیماری داشته باشد ورزش آرتروز زانو است. به طور کلی انجام فعالیت های ورزشی به صورت مداوم می تواند اثر مثبتی در کنترل بیماری داشته باشد. برای مشاهده انواع ورزش آرتروز زانو این مطلب را نیز مطالعه کنید.
درمان آرتروز با سلولهای بنیادی
درمان آرتروز با سلولهای بنیادی یکی از روشهای نوین و موثر برای کاهش درد در ناحیه زانو است. این روش به کمک تزریق سلولهای بنیادی به بافت زانو صورت میگیرد و معمولاً در دو نوبت انجام میشود. این روش یکی از راهکارهای پیشرفته برای کاهش درد و درمان تضمینی آرتروز است که اغلب در یک دوره ۶ ماهه این روند انجام میشود. امکان انجام این درمان برای هر دو زانو امکانپذیر خواهد بود. با تزریق این ماده به داخل زانو، سلولهای جدیدی در نقاط آسیبدیده رشد میکند و باعث تولید مواد محرک درمانی برای ترمیم این ناحیه میشود. این روش درمانی دوره نقاهت بسیار کوتاهی دارد و نیازی به تکرار تزریق در افراد نخواهد داشت. تزریق سلولهای بنیادی با ترمیم بافت آسیبدیده در مفصل زانو، به کاهش درد در این بیماری میپردازد.
سخن پایانی
آرتروز زانو یکی از بیماریهای جسمانی شایع در میان افراد است که معمولا با افزایش سن و پیری ایجاد میشود. بسیاری از افراد که در سنین بالای ۵۰ سال قرار دارند دچار این عارضه خواهند شد. بیماری ساییدگی زانو در اثر عوامل مختلفی ایجاد میشود. سوابق خانوادگی، سن، میزان وزن، جنسیت و فعالیت بدنی از دلایل شایع بروز این عارضه در افراد است. بسیاری از بیماران با مراجعه به پزشک میتوانند این عارضه را درمان کنند. درمان بهکمک سلولهای بنیادی، فیزیوتراپی، تزریق ژل و پی آر پی از روشهای رایج برای بهبود این بیماری هستند.
پرسش و پاسخ در مورد آرتروز زانو
1.مهمترین علائم بیماری آرتروز زانو چیست؟
بروز درد شدید در ناحیه زانو، ایجاد اختلال در حرکت، شنیدهشدن صدای برخورد مفاصل و خشکی زانو از علائم شایع بیماری استئوآرتریت است.
2.آرتروز زانو به چند روش تشخيص داده میشود؟
رادیوگرافی، ام آر آی، سی تی اسکن و تصویربرداری بهکمک اشعه ایکس از رایجترین روشهای تشخیص این بیماری در افراد است.
3.درمان آرتروز زانو (ساییدگی زانو) چگونه است؟
روند درمان این عارضه باتوجه به نظر پزشک صورت میگیرد و فیزیوتراپی، سلولدرمانی، تزریق ژل و پی آر پی از روشهای متداول برای بهبود این بیماری هستند.