علت گرفتگی زانو (اسپاسم زانو) چیست؟

برای همه ما پیش آمده که حین حرکت یا ورزش کردن، زمان برخاستن یا حتی در زمان خواب دچار گرفتگی و اسپاسم زانو شویم. این حالت بسیار ناراحت‌کننده است و معمولا با دردی شدید همراه است، به حدی که تا چند لحظه قادر به حرکت دادن یا جابجایی پای خود نباشیم. گرفتگی زانو، عارضه‌ای رایج است و در زمان بروز آن، دامنه حرکتی بیمار تا حد زیادی محدود می‌شود. این عارضه موقتی است اما به‌شدت دردناک است. برای کنترل و درمان این عارضه ابتدا باید با دلایل بروز آن آشنا باشید که در این مطلب به توضیح آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا با عارضه گرفتگی عضلات اطراف زانو و روش‌های درمانی آن آشنا شوید.

گرفتگی و اسپاسم عضلات اطراف زانو چگونه عارضه‌ای است؟

گرفتگی عضلات، اسپاسم، انقباض یا کوتاه شدن ناگهانی و بیش‌ از اندازه عضلات، نوعی عارضه عضلانی است و اغلب دردناک است که باعث فلج موقت اندام‌های حرکتی می‌شود. این انقباض غیرارادی است و بدون اینکه شخص کنترلی روی آن داشته باشد، ناگهان عضلات سفت شده و کشش ایجاد شده در آن‌ها، دردی شدید ایجاد می‌کند.

زانو یکی از اندام‌هایی است که بیشتر از سایر عضلات بدن به گرفتگی و اسپاسم دچار می‌شود. گرفتگی در این عضله از چند ثانیه تا چند دقیقه زمان می‌برد اما در بعضی موارد درد ناشی از آن تا چند ساعت بعد از اسپاسم هم احساس می‌شود. میزان گرفتگی عضلات در زنان و مردان به یک میزان است و هم در جوانان و هم در افراد مسن اتفاق می‌افتد. در افراد جوان، بروز این عارضه حتی حین ورزش کردن هم امکان‌پذیر است اما در افراد مسن بیشتر زمانی که فرد در خواب است به این عارضه دچار می‌شود.

علت گرفتگی زانو چیست؟

گرفتگی و اسپاسم در ناحیه زانو و اطراف آن علت مشخص و قطعی ندارد و مجموعه‌ای از دلایل وجود دارند که ممکن است به این عارضه منتهی شوند. با توجه به اینکه تشخیص صحیح علت یک بیماری و عارضه، مهم‌ترین گام در درمان است، در مورد گرفتگی زانو هم پیش از هر چیز باید علت بروز آن را بررسی کرد. در بررسی علت بروز این عارضه باید به جزئیات توجه کرد، برای مثال توجه به این موضوع که گرفتگی در زانو راست بیشتر است یا گرفتگی در زانو چپ، کمک زیادی به تشخیص علت این عارضه می‌کند. در ادامه چند دلیل رایج بروز این عارضه را توضیح خواهیم داد.

بیشتر بخوانید: کمبود ویتامین و گرفتگی عضلات

تحرک بالا و گرفتگی زانو

گرفتگی یا اسپاسم عضلات به خصوص در ناحیه زانو در بعضی موارد به علت فعالیت زیاد است. به خصوص در جوانان، گرفتگی‌های ناحیه زانو بیشتر زمانی رخ می‌دهد که فرد در حال حرکت دادن زانو یا کار با این عضله و مفصل است. خستگی ناشی از حرکت، علت اصلی روز این مشکل است. در واقع زمانی که فرد بیش از توان عضله و مفاصل از آن‌ها کار بکشد، خستگی به‌صورت اسپاسم و گرفتگی بروز می‌کند.

ارتباط ورزش و تعریق زیاد با گرفتگی زانو

ورزش کردن در هوای بسیار گرم نیز می‌تواند عامل گرفتگی و اسپاسم در ناحیه زانو باشد. علت این موضوع تعریق بیشتر بدن در هوای گرم است. زمانی که بدن دچار تعریق می‌شود، بخشی از مواد معدنی که در عملکرد مناسب اندام‌ها و عضلات تاثیر دارند همراه عرق از بدن خارج می‌شوند. این موضوع احتمال بروز مشکلاتی مانند اسپاسم عضلانی به خصوص در ناحیه زانو که مفصلی درگیر در زمان ورزش است را افزایش می‌دهد. برای مثال گرفتگی رگ پشت زانو یکی از اتفاقاتی است که بیشتر افراد حین ورزش کردن در هوای گرم با آن مواجه می‌شوند.

بیشتر بخوانید: قرص منیزیم و گرفتگی عضلات

وقتی گرفتگی زانو نشانه یک بیماری مزمن است!

برخی بیماری‌های خاص یا شرایط خاصی که فرد در آن قرار دارد هم ممکن است باعث بروز عارضه گرفتگی زانو شوند. برای مثال بیماری‌هایی مانند آترواسکلروز که مانع خونرسانی به ماهیچه و عضلات می‌شوند، تاثیر زیادی در افزایش شدت و میزان گرفتگی در زانو دارند.

بیماری‌های کبدی، بیماری‌های مربوط به غده تیروئید، تنگی کانال نخاعی، سخت شدن شریان‌ها، دیابت، بیماری‌های عفونی، کم‌خونی و… از دیگر بیماری‌هایی هستند که ابتلا به آن‌ها، احتمال بروز مشکلاتی مانند گرفتگی و اسپاسم در زانو را افزایش می‌دهند.

به جز بیماری‌های خاص، شرایط خاص هم می‌توانند این مسئله را تشدید کنند. برای مثال زنان در دوره بارداری بیشتر از شرایط عادی به این عارضه دچار می‌شوند. تغییرات داخلی ناشی از بارداری روی تمام اندام‌ها و اعضای بدن تاثیرگذار است. گرفتگی در ناحیه زانو یکی از مشکلاتی است که بیشتر زنان باردار در طول 9 ماه بارداری، بارها و بارها آن را تجربه می‌کنند.

استئوآرتریت (آرتروز زانو) و گرفتگی زانو

آرتروز زانو یا در اصطلاح استئوآرتریت از دیگر عواملی است که می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند گرفتگی در ناحیه زانو شود. این بیماری که یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصل زانو نیز محسوب می‌شود، به دنبال ساییدگی و تخریب مفصل ایجاد شده و مسائلی مانند چاقی، افزایش سن و فعالیت بدنی بیش از اندازه آن را تشدید می‌کنند. افرادیکه به آرتروز زانو مبتلا هستند بدلیل کاهش تحرک عضلات ضعیف تری در اطراف مفصل آسیب دیده خواهند داشت. همچنین لیگامان هایی که از مفصل محافظت می کنند در افراد مبتلا به آرتروز ضعیف و شل می شوند و درنتیجه احتمال بروز اسپاسم عضلات اطراف زانو در آنها افزایش می یابد.

آرتریت روماتوئید و گرفتگی زانو

آرترین روماتوئید که با نام روماتیسم هم شناخته می‌شود، نوعی از آرتروز اما به صورت خودایمنی است که در زمان ابتلا به آن بدن به اشتباه بافت‌های سالم را مورد حمله قرار داده و تخریب می‌کند. این عارضه در زانو باعث التهاب مفصل آن می‌شود و معمولا با گرفتگی زانو همراه است. درد، تورم شدید و عدم امکان حرکت دادن زانو تا چند دقیقه بعد از گرفتگی، مهم‌ترین عوارض و مشکلات ناشی از این عارضه هستند.

این عارضه گاهی در زمان خواب هم رخ می‌دهد که در این صورت علت آن می‌تواند کار کشیدن بیش از اندازه مفصل در طول روز، آرتریت عفونی، چاقی و اضافه وزن شدید، آرتروز استخوان و… نیز باشد.

گرفتگی زانو چه زمانی خطرناک می‌شود؟

با توجه به اینکه گرفتگی و اسپاسم زانو مشکلی موقتی است، بیشتر افراد توجهی به آن نمی‌کنند و زمانی که درد به اتمام می‌رسد، فعالیت‌های روزمره خود را از سر می‌گیرند. این در حالی است که گرفتگی در برخی موارد هشدار و نشانه یک مشکل جدی است و باید پیگیری شود. در صورتی که پس از گرفتگی در ناحیه زانو یکی از شرایط زیر را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• درد ناشی از گرفتگی 5-7 روز ادامه داشته و شدت آن نوسان داشته باشد.
• ناحیه دچار گرفتگی متورم و قرمز شود.
• مفصل زانو تغییر شکل دهد.
• زانوها نسبت به لمس حساس شوند.
• مفصل زانو سفت و خشک شود.
• فرد قادر به حرکت دادن مفصل زانو نباشد.

روش‌های درمان گرفتگی‌ زانو

روش‌های مختلفی برای درمان گرفتگی در ناحیه زانو وجود دارد که برخی از آن‌ها تنها این عارضه را تسکین داده و برخی دیگر باعث درمان قطعی آن می‌شوند. البته این موضوع به شدت و نوع گرفتگی هم بستگی دارد. برای مثال اگر گرفتگی در اثر اتفاقاتی مانند ورزش کردن و… باشد، راهکارهای ساده‌تر باعث تسکین و درمان می‌شوند اما در مواردی مانند آرتروز، درمان گرفتگی زانو نیاز به تخصص و مهارت پزشک و راهکارهای جدی‌تر دارد. به‌طور کل، روش‌های درمان این عارضه را می‌توان به صورت زیر عنوان کرد:

بیشتر بخوانید: زانوبند زاپیامکس خوب است؟

درمان‌ خانگی گرفتگی زانو

اولین راهکار درمانی برای حل مشکل گرفتگی و اسپاسم زانو، استفاده از درمان‌های خانگی است. درمان‌های خانگی اغلب برای تسکین و کاهش درد بعد از گرفتگی پیشنهاد می‌شوند و راهکاری برای  درمان قطعی این عارضه نیستند. از جمله راهکارهای خانگی برای حل یا کنترل این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرهیز از قرارگیری در وضعیت نامناسب مانند ورزش در هوای گرم
• استفاده از داروهای مسکن قابل مصرف بدون تجویز پزشک
• استفاده از کمپرس یخ برای کاهش خونرسانی در ناحیه زانو
• بالا نگه داشتن زانو
• تقویت عضلات اطراف زانو
• استراحت و آرام نگه داشتن مفصل زانو
• استفاده از زانوبند طبی حرارتی (زانوبند زاپیامکس)
• خوابیدن در وضعیت مناسب و قرار دادن بالش یا تکیه گاه زیر زانو

درمان‌ پزشکی اسپاسم زانو

در صورتی که گرفتگی شدیدتر بوده و نیاز به پیگیری جدی‌تری داشته باشد، باید از پزشک برای کنترل آن کمک گرفت. پزشکان معمولا از طریق تجویز دارو، تزریق استروئید، فیزیوتراپی و ارائه تمرینات برای تقویت مفصل زانو و پرتو درمانی برای درمان و تسکین اولیه بیمار استفاده می‌کنند. در صورتی که هیچ‌کدام از این راهکارها موثر نباشد، پزشک از جراحی برای درمان مشکل گرفتگی و آسیب مفصلی که منجر به این مشکل می‌شود، استفاده خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: گرفتگی کمر

سخن پایانی

گرفتگی و اسپاسم در ناحیه زانو یک عارضه رایج است که افراد در هر سن و سالی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه معمولا با دردی شدید و فلج‌کننده همراه است، به‌طوری که تا چند دقیقه بعد از این اتفاق فرد قادر به حرکت دادن مفصل زانو نخواهد بود. البته گرفتگی زانو قابل کنترل است و در صورتی که علت آن به درستی تشخیص داده شود، حتی می‌توان آن را درمان کرد.

برای تسریع روند درمان، استفاده از محصولات طبی مانند زانوبند بسیار موثر هستند. انواع محصولات طبی برای کنترل و درمان بیماری‌های مفصلی مانند پد ضد درد کامفواستریپ، کمربند پلاتینر و… را می‌توانید از طب لاین شاپ تهیه کنید. طب لاین شاپ عرضه‌کننده بهترین محصولات طبی با مناسب‌ترین قیمت است.

سوالات متداول در مورد گرفتگی زانو

1.علت گرفتگی زانو چیست؟

ورزش‌های شدید، اضافه وزن و افزایش سن، بیماری‌ها و شرایط خاص، التهابات مفصلی و… می‌توانند علت گرفتگی عضلات اطراف زانو و مفصل زانو باشند.

2.چه زمانی گرفتگی و اسپاسم زانو خطرناک است؟

در صورت طولانی شدن زمان اسپاسم، عدم کاهش درد 5-7 روز بعد از تجربه اسپاسم و اسپاسم مکرر بهتر است به پزشک مراجعه شود.

3.درمان گرفتگی زانو چیست؟

تعادل الکترولیت خون، تقویت عضلات اطراف زانو، استراحت دادن به زانو

دستگاه فیزیوتراپی خانگی

منبع:

https://centenoschultz.com/symptom/knee-twitching/

https://www.medicinenet.com/excessive_sweating_muscle_cramps/multisymptoms.htm

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21750-osteoarthritis-knee

https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24019-electrolyte-imbalance