بهترین روش های تشخیص آرتروز

بیماری آرتروز که همان فرسایش تدریجی غضروف مفصلی است با تظاهرات متعددی بروز پیدا می کند؛ این علائم به تشخیص آرتروز کمک می کند و باعث می شود بیمار روند درمانی خود را سریعتر پیش بگیرد. از مهم ترین علائم بیماری آرتروز می توان به درد، خشکی و سفتی مفصل، حساسیت به سرما، کاهش دامنه حرکت، افزایش دما در اطراف مفصل و شنیده شدن صدای تق تق از مفصل اشاره کرد. علاوه بر آزمایش های تشخیص پزشکی که شامل آزمایش خونف تصویربرداری و معاینات بالینی است مشاهده برخی از علائم در منزل نیز می تواند باعث تشخیص زودهنگان بیماری شد؛ اینکه فرد دائم و پس از انجام یک سری از فعالیت ها مثل بالا رفتن از پله، بلند شدن از صندلی و گرفتن اجسام مشکل داشته باشد در کنار کاهش قدرت عضلانی، حساسیت به سرما و افزایش دمای ناحیه می تواند علائمی هشدار دهنده برای بیماری آرتروز باشد.

مهم‌ترین علائم بیماری آرتروز

به طور کلی آرتروز بیماری است که با افزایش سن و به مرور زمان ایجاد می شود. به همین دلیل شاید مشاهده علائم در فرد خیلی دیر صورت بگیرد. اما با این حال، درد مفاصل، تورم ، حساسیت به لمس، خشکی مفاصل در هنگام صبح و کاهش درد با شروع فعالیت های روزانه را می توان از اولین علائم آرتروز دانست. به طور خلاصه علائم آرتروز شامل موارد زیر است:

• درد ناشی از سفتی یا خشک شدن مفصل
• تورم شدید در ناحیه آسیب‌دیده
• سختی در حین حرکت دادن مفصل آسیب دیده
• احساس گرما در اطراف محل آسیب
• وجود حساسیت در مفاصل
• کاهش حجم عضله
• صدای تق‌تق در مفصل
• التهاب بافت‌های اطراف مفاصل
• آسیب و از بین رفتن جزئی و در موارد شدید کلی غضروف‌
• رشد تکه‌های استخوانی در اطراف مفاصل
• لکه قرمز و خارش پوست

برای بررسی بیشتر علائم باید این نکته را یادآور شویم که آرتروز انواع مختلفی شامل: آرتروز لگن، آرتروز زانو و آرتروز گردن دارد. علائم این بیماری‌ها تقریبا با یکدیگر مشابه است. با این حال اگر کنجکاو هستید که به طور جرئی‌تر با علائم انواع آرتروز آشنا شوید به ادامه مقاله توجه کنید.

بیشتر بخوانید: آرتروز زانو در جوانی

علائم و نشانه‌های آرتروز دست

علائم آرتروز دست با درد، خشکی و کاهش دامنه حرکت همراه است. با شدت یافتن بیماری بیمار دچار تغییرات شکل هایی در مفصل بند انگشتان می شود. به طور کلی نشانه های آرتروز دست شامل موارد زیر است:

• عدم توانایی برای خم کردن انگشتان
• احساس قفل شدن دست‌ یا انگشتان
• بدشکلی بوتونیر (مفصل انگشت میانی خم می‌شود)
• وجود کیست‌های پر از مخاط
• احساس گرما در مفصلی دارای آرتروز
• احساس ساییدن استخوان دست
• احساس ناپایداری مفاصل دست

علائم و نشانه‌های آرتروز لگن

بیماری آرتروز می تواند هر مفصلی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. اما احتمال بروز آن در مفاصلی که وزن بدن را تحمل می کنند، مثل زانو و لگن، بیشتر است. از علائم آرتروز لگن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد مبهم در قسمت کشاله لگن، ران و باسن
• احساس گرما در هنگام لمس باسن و ران‌ها
• احساس درد یا سفتی که در حین حرکت یا فعالیت کاهش یابد
• درد شدید و قرمزی
• مشکل در ایستادن یا راه رفتن
• احساس خستگی
• از دست دادن اشتها
• کم خونی
• تعریق

علائم و نشانه‌های آرتروز زانو

آرتروز زانو یکی از شایع ترین انواع آرتروز است و تقریبا 60 درصد مبتلایان به آرتروز به آرتروز زانو مبتلا هستند. مفصل زانو یکی از پرکارترین مفاصل بدن است که در روز بارها خم و راست می شود. مفصل زانو همچنین بشدت تحت تاثیر افزایش وزن قرار داردو تقریبا هر کیلو گرم افزایش وزن به اندازه 3 کیلیوگرم بیشتر به زانوها فشار وارد می کند. از مهم ترین علائم آرتروز زانو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زانو درد
• تورم، قرمزی و گرمای پوست روی مفصل آسیب
• سفتی و خشکی مفصل
• اختلال در حرکت مفصل
• سردرد
• مشکل در راه رفتن
• کاهش دامنه حرکت
• زانو درد در سرما
• خشکی زانو

بیشتر بخوانید: راه رفتن برای آرتروز زانو

علائم و نشانه‌های آرتروز گردن

آرتروز گردن پس از آرتروز زانو یکی از شایع ترین انواع آرتروز است که مثل سایر انواع آرتروز در افراد مسن مشاهده می شود؛ می توان گفت تقریبا 85 درصد از افراد بالای 60 سال به درجاتی از آرتروز گردن مبتلا هستند. از رایج ترین علائم آرتروز گردن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس سوزن سوزن شدن
• بی حسی
• ضعف در بازوها و دست‌ها
• مشکل در راه رفتن
• سر درد
• صدا دادن گردن به هنگام خم کردن و حرکت
• درد گردنی که با فعالیت بدتر می‌شود
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده

تست خانگی تشخیص آرتروز

درست است که برای تشخیص آرتروز حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. اما مشاهده برخی از علائم که البته نشان از پیشرفت بیماری دارد زنگ خطر آرتروز به صدا در می آید و بیمار باید بلافاصله از طریق یک پزشک متخصص اقدامات درمانی خود را شروع کند. این علائم شامل موارد زیر است:

• نوع درد: درد ناشی از آرتروز می تواند گذرا (می گیرد و ول می کند) و یا مداوم باشد. اما بیماران مبتلا به آرتروز معمولا در هنگام صبح درد و خشکی مفصل دارند، اما بتدریج با شروع فعالیت های روزانه احساس بهتری خواهند داشت. همچنین بیمار ممکن است درد بیشتری با سرد شدن دما داشته باشد.
• پوست: پوست اطراف مفصل ممکن است تغییر رنگ داشته باشد. درواقع به دلیل رشد زائده های استخوانی پوست اطراف مفصل ملتهب و قرمز می شود.
• شکل ظاهری مفصل: با رشد زائده های استخوانی مفصل بزرگتر از حالت معمولی به نظر خواهد رسید و بیمار می تواند تغییر شکل مفصلی را تشخیص دهد.
• انجام فعالیت ها: بالا رفتن از پلهف پیاده روی طولانی، بلند شدن از صندلی و سوار، در دست گرفتن اشیا کوچک و پیاده شدن از ماشین برای بیماران مبتلا به آرتروز دشوار است.
• تغییرات حرکتی مفصل: صدا دادن مفصل که همراه با درد باشد و همچنین بی ثباتی مفصل از دیگر نشانه های آرتروز است.

تست تشخیص آرتروز توسط پزشک

برای تشخیص بیماری آرتروز روش‌های مختلف و تخصصی وجود دارد که متناسب با محل و علت آسیب انتخاب می‌شوند. بررسی مجموعه این عوامل برای درمان سریع‌تر و موثرتر بیماری الزامی است. برای تشخیص سریع آرتریت از روش‌های زیر استفاده می‌شود.

روش‌های تشخیص اولیه آرتریت در مطب پزشک

• بررسی سابقه پزشکی
• انجام معاینه فیزیکی
• تجویز تست آزمایشگاهی
• تجویز آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و یا اولتراسوند

تشخیص آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه دشوار است؛ زیرا این بیماری با گذشت زمان ایجاد شده و تنها علائم محدودی در مراحل اولیه وجود دارد. همچنین علائم آرتروز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این علائم ممکن است شبیه به سایر انواع آرتریت و بیماری‌های مفصلی باشند. به همین دلیل پزشکان از ابزارهای مختلفی برای تشخیص بیماری استفاده می‌کنند.

پزشک معمولا در بدو ورود شما معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. در این معاینه نحوه راه رفتن، خم شدن و انجام فعالیت‌های مختلف بررسی می‌شود. همچنین وضعیت پوست شما روی ناحیه آسیب دیده بررسی می‌گردد.

بیشتر بخوانید: پیشگیری از آرتروز

انجام تست‌های آزمایشگاهی

بهترین و تخصصی‌ترین روش تشخیص آرتریت روماتوئید انجام آزمایش‌های تصویر برداری است. در این آزمایش‌ها وجود آثار التهاب و برخی از آنتی بادی‌های مخصوص در بدن بررسی می‌شود. وضعیت و شدت آسیب، نوع آزمایش بیماران مبتلا به آرتریت را مشخص می‌کند.

انواع بررسی‌های آزمایشگاهی برای آرتروز شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون فاکتور روماتوئید یا Rheumatoid factor (RF): بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در خون خود آنتی بادی ویژه‌ای به نام RF دارند. آنتی بادی پروتئین خاصی است که توسط سیستم ایمنی ساخته می‌شود و به مبارزه با مهاجمان و میکروارگانیسم‌های خارجی بدن کمک می‌کند. تمام افراد مبتلا به آرتریت از نظر RF مثبت نیستند. آزمایش برخی از افراد برای RF مثبت شده؛ اما هرگز به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. در مقابل برخی از افراد آزمایششان مثبت است؛ اما بیماری دیگری دارند. با این حال پزشکان از این آزمایش همراه با سایر نتایج و ارزیابی‌های آزمایشی برای تشخیص آرتریت روماتوئید استفاده می‌کنند.
• آزمایش آنتی بادی پپتید سیترولین دار ضد حلقوی یا Anti-cyclic citrullinated peptide antibody (ضد CCP): این آزمایش خون آنتی بادی‌های ضد CCP را که در بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید وجود دارد، بررسی می‌کند. آنتی بادی anti-CCP ممکن است قبل از بروز علائم RA ظاهر شود. به همین دلیل به پزشکان در تشخیص زودهنگام بیماری کمک می‌کند. نتایج این آزمایش به همراه نتایج آزمایش RF برای تایید تشخیص آرتریت روماتوئید اهمیت دارد. با این حال در نظر گرفتن این نکته نیز حائز اهمیت است که برخی از افراد حتی با وجود نتایج آزمایش خون طبیعی به آرتریت روماتوئید مبتلا هستند.
• آزمایش Complete blood count: آزمایش شمارش کامل خون تعداد سلول‌های خونی مختلف را در بدن بیمار اندازه‌گیری کرده و به تشخیص کم‌خونی که در افراد مبتلا به RA شایع است، کمک می‌کند.
• آزمایش بررسی سرعت رسوب گلبول قرمز یا Erythrocyte sedimentation rate: به آزمایش بررسی سرعت رسوب گلبول‌های قرمز نرخ sed نیز گفته می‌شود. در این آزمایش میزان التهاب، وضعیت بیماری و پاسخ به درمان بررسی می‌گردد.
• آزمایش پروتئین واکنشی C یا C-reactive protein: این آزمایش یکی دیگر از تست‌های رایج برای بررسی التهاب است که به تشخیص ابتلا به آرتریت روماتوئید، نظارت بر وضعیت بیماری و پاسخ به درمان کمک می‌کند.

علاوه بر موارد بالا پزشک شما ممکن است از آزمایش‌های دیگری برای بررسی عملکرد کلیه، الکترولیت‌ها، عملکرد کبد، تیروئید، وضعیت عضلات، نشانگرهای خودایمنی و نشانگرهای عفونت برای ارزیابی سلامت کلی شما استفاده کند.

آشنایی با تست‌های تصویربرداری

در مرحله بعد از معاینات فیزیکی و بررسی‌های آزمایشگاهی، جهت بررسی دقیق‌تر آسیب مفاصل پزشکان شما انجام آزمایش‌های تصویربرداری را تجویز می‌کند. این تست‌ها از طریق ارائه تصویر دقیق از وضعیت مفاصل در انتخاب بهترین روند درمانی موثر هستند.

انواع تست‌های تصویر برداری عبارتند از:

تصویربرداری اشعه ایکس: تصویربرداری اشعه ایکس به بررسی ابتلا و یا عدم ابتلا RA کمک می‌کند. این روش تشخیصی اغلب در مراحل اولیه آرتریت روماتوئید، قبل از آسیب مفصل انجام می‌شود. پزشکان از روش اشعه ایکس برای نظارت بر پیشرفت بیماری استفاده کنند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام ار ای و روش سونوگرافی: این روش‌های تصویر برداری به بررسی روماتیسم مفصلی در مراحل اولیه، ارزیابی میزان آسیب در مفاصل و شدت بیماری کمک می‌کنند.

سایر آزمایش‌های تصویربرداری که برای آرتریت روماتوئید تجیوز می‌شوند؛ شامل: اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan مخفف Computed Tomography Scan)، اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (positron emission tomographyمخفف  PET)، اسکن استخوان و جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (Dual-Energy X- ray Absorptiometry   مخفف DXA) است.

بهترین روش‌های درمان خانگی آرتروز

همانطورکه بررسی شد ابتلا به آرتروز با علائم زیادی همراه است. به همین دلیل بسیاری از بیماران علاوه بر درمان‌های پزشکی به دنبال راه کارهای ساده‌تر یعنی درمان‌های خانگی موثر هستند. خوشبختانه برای آرتروز نیز درمان‌های خانگی موثری وجود دارد.

بهترین درمان‌های خانگی برای آرتروز عبارتند از:

ماساژ زانو

یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تسکین سریع درد زانو، ماساژ زانو است. در این روش از روغن‌های گیاهی گرم مانند: روغن سیاه دانه، بادام، کرچک و نارگیل استفاده می‌شود. برای ماساژ زانوهای خود ابتدا روغن‌ها را کمی گرم کرده و سپس مقداری از آن را کف دست خود بمالید. در مرحله بعد موضع آسیب دیده را به صورت دورانی با نوک انگشتان خود ماساژ دهید.

مصرف داروهای ضد التهاب

یکی از آثار مهم ابتلا به آرتروز، التهاب شدید است. التهاب سبب درد، تورم و قرمزی می‌شود. به همین دلیل افراد بیمار در هنگام راه رفتن دچار ناتوانی می‌گردند. برای کاهش مقطعی این علائم بسیاری از پزشکان پیشنهاد می‌کنند که در هنگام تشدید درد از داروهای ضد التهاب مانند: استامینوفن، ناپروکسن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، ایندومتاسین،آمپول کتورولاک، مفنامیک اسید، ملوکسیکام و پیروکسیکام استفاده کنید. از آنجایی که مصرف بعضی از این داروها اعتیاد آور است، باید در مدت زمان مشخص و تحت نظر پزشک مصرف شوند.

استفاده از کمپرس سرد و گرم

روش موثر دیگر برای تسکین موقت دردهای ناشی از آرتروز استفاده از کمپرس سرد و گرم است. سرما سبب کاهش انتقال پیام‍‌های مربوط به گیرنده حسی به مغز شده و درد را کاهش می‌دهد. همچنین گرما نیز به دلیل افزایش جریان خون سبب کاهش التهاب و تورم می‌شود. در صورتی که کمپرس‌های مخصوص را در اختیار نداشتید از حوله گرم و یا بسته سبزیجات یخ زده استفاده کنید.

استحمام با آب گرم

مشابه با استفاده از کمپرس گرم، استحمام با آب ولرم نیز در تسکین درد و التهاب موثر است. علاوه بر این بسیاری از بیماران به علت درد کمتر تمایلی به ورزش کردن دارند. به همین دلیل دچار ضعف عضلانی و به دنبال آن اسپاسم می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم در هنگام گرفتگی و درد استحمام با آب گرم را امتحان کنید.

استفاده از پمادهای گیاهی

امروزه بیشتر از گذشته در داروخانه‌های گیاهی می‌توانید پمادهای مخصوص رفع درد، گرفتگی و التهاب را پیدا کنید. این پمادها اغلب حاوی عصاره گیاهانی هستند که التهاب و گرفتگی را کاهش می‌دهند. گیاهانی که اغلب در این پمادها استفاده می‌شوند؛ شامل: نخود، زیتون، انجیر و فلفل قرمز است. قبل از استفاده از این پمادها مقداری از آن روی قسمتی از پوست خود امتحان کنید تا مطمئن باشید به آن حساسیت ندارید.

استفاده از زانوبند

همانطور که احساس می‌کنید حرکت کردن سبب افزایش دردها و گرفتگی زانو شما می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌کنیم از زانوبندهای طبی و استاندارد مانند زانوبند آلمانی زاپیامکس استفاده کنید. این زانوبند دارای قابلیت‌هایی مانند: لرزش خفیف، ایجاد گرما و پشتیبانی کامل از زانو است. به همین دلیل در حین راه رفتن دچار درد و التهاب نخواهید شد.

بیشتر بخوانید: درمان آرتروز زانو بدون جراحی

کلام آخر

آرتروز یک بیماری دژنراتیو مفاصل است که مفاصل متعددی را در بدن تحت تاثیر قرار می دهد. آرتروز با درد، تورم، خشکی و عوارض متعدد دیگری همراه است. ممک است برخی از افراد با مشاهده یک دو علائم رایج در بیماران آرتروزی شک کنند که آیا به این بیماری مبتلا شده اند یا نه؟ در این مطلب به صورت تفکیک شده به تشخیص آرتروز در انواع آرتروز پرداختیم. به طور کلی اگر فردی برای مدت طولانی و صرف نظر از کاهش شدت و دفعات حرکات انجام شده در روز باز هم در انجام فعالیت های روزانه دچار درد، التهاب، خشکی و عدم توانایی در انجام برخی از حرکات مثل بلند شدن از صندلی، محکم گرفتن اجسام با دست و سوار و پیاده شدن از خودرو شده باشد و همچنین سنی بالای 65 سال داشته باشد ریسک ابتلا به آرتروز در فرد شدت می یابد. به همین دلیل برای پیگیری های بیشتر باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.

سوالات متداول در مورد تشخیص آرتروز

1.از کجا بفهمیم آرتروز داریم؟

مشاهده علائمی مثل درد مفاصل، تورم، قرمزی و گرمای پوست روی مفصل آسیب، سفتی و خشکی مفصل، اختلال در حرکت مفصل، کاهش دامنه حرکت، زانو درد در سرما و خشکی مفاصل می تواند نشان دهنده ابتلا به آرتروز باشد.

2.آیا می توان در منزل آرتروز را تشخیص داد؟

به طور قطع امکان تشخیص آرتروز در منزل وجود ندارد. ولی بررسی علائم آرتروز می تواند تعیین کننده ریسک بیماری باشد.

3.آزمایش خون برای تشخیص آرتروز کدامند؟

آزمایش های RF، CCP، CBC، ESR، CRP به تشخیص آرتروز کمک می کند.

منابع:

https://www.niams.nih.gov/health-topics/osteoarthritis/diagnosis-treatment-and-steps-to-take

https://www.arthritis.org/diseases/osteoarthritis

https://www.nhs.uk/conditions/osteoarthritis/