سیاه دانه یک گیاه با دهها خواص درمانی است که به طور معمول بهعنوان ادویه نیز استفاده میشود. این گیاه بومی آسیا و مناطق مدیترانه است و از دیرباز برای درمان مشکلاتی مانند درد دندان، سردرد، گرفتگی بینی، کرم روده، انگل و آبسه مورد استفاده قرار میگرفته است. سیاه دانه برای آسم، تب، دیابت، فشار خون بالا و حتی برای کاهش وزن مناسب است. اما یکی از مهم ترین خواص سیاه دانه خواص ضدالتهاب آن است که در کنترل بیماری مفصلی نقش موثری دارد. سیاه دانه همچنین سبب ایجاد تعادل در میکروبیوم روده می شود که نقش آن در پیشگیری از روماتیسم و بیماری التهاب روده اثبات شده است.
مهم ترین خواص سیاه دانه چیست؟
سیاه دانه یکی از گیاهان دارویی با خواص چندگانه است که در طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرد. شاید از خود بپرسید سیاه دانه چه خاصیت درمانی و دارویی دارد، و برای استفاده در چه افرادی مناسب است؟ در این مطلب اشاره خواهیم کرد که سیاه دانه دارای چه خواصی است و بایدها و نبایدهای مصرف آن کدام است؟
بیشتر بخوانید: درمان زانو درد با سیاه دانه
رفع بوی دهان با سیاه دانه
تحقیقات نشان می دهد سیاه دانه دارای اثراتی مشابه با دئودرانت ها است. سیاه دانه به شدت در کاهش بوی سیر دهان موثر است، زیرا ترکیبات سولفوری موجود در سیر را که عامل بوی بد دهان هستند را به دام می اندازد. از سوی دیگر سیاه دانه با اثراتی که بر روی باکتری اچ پیلاری یا همان هلیکوباکتری دارد سبب رفع بوی بد دهان خواهد شد. مصرف سیاه دانه و عسل به صورت ناشتا در این مورد بسیار موثر است.
درمان باکتری معده (هلیکوباکتری معده) با سیاه دانه
باکتری معده که به هلیکوباکتری معروف است با معده درد، بوی بد دهان، سوء هاضمه و طیف گسترده ای از علائم همراه است. باکتری معده اگر درمان نشود ممکن است منجر به بروز زخم معده شود. درمانهای مختلفی برای مبارزه با این باکتری ارائه شده است که مهم ترین آنها ترکیبی از چند داروی انتی بیوتیک است. اما متاسفانه درمانهای دارویی منجر به از بین رفتن باکتری های مفید و مضر معده همزمان خواهد شد. ضمن اینکه شانس موفقیت درمانهای دارویی هرگز 100 درصد نیست. به همین دلیل درمانهای جایگزین و گیاهی برای مبارزه با باکتری معده مطرح هستند. تحقیقات نشان می دهد که سیاه دانه دارای خواص ضد باکتری معده است. میزان اثربخشی سیاه دانه در بیماران مبتلا به باکتری معده با درمان سه گانه که ترکیبی از آنتی بیوتیک ها است قابل مقایسه است.
منبع آنتی اکسیدان
آنتی اکسیدانها موادی هستند که میتوانند رادیکالهای آزاد مضر را خنثی کنند و از آسیب اکسیداتیو به سلولها جلوگیری کنند. تحقیقات نشان داده است که آنتی اکسیدانها میتوانند در مقابل برخی بیماریهای مزمن مانند سرطان، دیابت، بیماریهای قلبی و چاقی محافظت کنند. ترکیبات موجود در سیاه دانه از جمله تیموکینون، کارواکرول، تی آنتول و 4-ترپینئول، به عنوان آنتی اکسیدانهای قوی شناخته میشوند. اسانس سیاه دانه نیز میتواند به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کند.
بیشتر بخوانید: درمان زانو درد با زردچوبه
کاهنده کلسترول خون
سیاه دانه یکی از گیاهانی است که به طور مؤثر در کاهش سطح کلسترول بد (LDL) و کلسترول کل خون موثر است. تحقیقات نشان داده است که مصرف مکملهای سیاهدانه میتواند به کاهش قابل توجه کلسترول LDL، کلسترول کل و همچنین تریگلیسریدهای خون کمک کند.
برخی از تحقیقات نشان دادهاند که مصرف روغن سیاه دانه تأثیرات بیشتری نسبت به پودر دانه آن در کاهش کلسترول بد دارد، از طرفی تنها پودر سیاه دانه باعث افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) میشود. علاوه بر این، مطالعات نشان دادهاند که مصرف مکمل سیاه دانه میتواند در کاهش کلسترول کل و کلسترول LDL در افراد مبتلا به دیابت مؤثر باشد و همچنین باعث افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) گردد. بنابراین، به نظر میرسد که مصرف سیاه دانه به عنوان یک مکمل غذایی میتواند در کاهش کلسترول خون و بهبود چربی خون موثر باشد.
تسکین درد مفاصل و عضلات
روغن سیاه دانه به دلیل خواص ضد التهابی، ضد درد و آرامبخش خود، به عنوان یک روش طبیعی و مؤثر برای درمان دردهای مفاصل و عضلات شناخته شده است. این روغن ممکن است به کاهش التهاب و درد کمک کند و بهبودی در مواردی از جمله آرتریت، التهابات مفاصل و مشکلات مربوط به عضلات را تسریع بخشد. روغن سیاه دانه حاوی موادی مانند تیموکینون، کارواکرول و تی آنتول است که استفاده موضعی از روغن آن میتواند به عنوان جایگزینی طبیعی برای مسکنهای شیمیایی مانند ایبوپروفن درمانی موثر فراهم کند. همچنین روغن سیاه دانه به عنوان یک روش طبیعی برای درمان کمر درد شناخته شده است. ماساژ با این روغن میتواند به کاهش التهاب و درد در منطقه کمر کمک کند.
بیشتر بخوانید: برای زانو درد چه بخوریم؟
بهبود سلامت چشم
سیاه دانه به عنوان یک منبع غنی از ویتامینها، مواد معدنی و آنتیاکسیدانها، میتواند برای سلامتی چشمها مفید باشد. ویتامینها و آنتیاکسیدانهای موجود در سیاه دانه میتوانند در پیشگیری از بروز بیماریهای چشمی مرتبط با پیری مانند ماکولار دژنراسیون و کاتاراکت مؤثر باشند. همچنین، استفاده موضعی از روغن سیاهدانه میتواند به عنوان یک روش مرطوبکننده و آرامشبخش برای پوست حول چشمها مفید باشد، اما بهتر است از استفاده از آن در نزدیکی پلکها و مژهها پرهیز کرد تا به احتمال بروز تحریکات یا التهابات در این مناطق پوستی جلوگیری شود. همچنین، مصرف خوراکی دانه سیاه در ترکیب با عسل نیز میتواند به بهبود سلامتی چشمها کمک کند.
بیشتر بخوانید: خرید زانوبند طبی
رفع ریزش مو و افزایش رشد موها
سیاه دانه به عنوان یکی از مواد طبیعی مفید برای موها شناخته شده است و دارای خواصی برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت موها است. روشهای مختلفی برای استفاده از سیاه دانه برای مراقبت از موها وجود دارد که میتوانند به شما کمک کنند:
- ماساژ با روغن سیاه دانه: ماساژ فردی با روغن سیاه دانه میتواند به تقویت موها و جلوگیری از ریزش آنها کمک کند. میتوانید روغن سیاه دانه را به تنهایی یا ترکیب با روغنهای دیگر مانند زیتون یا نارگیل روی موها و پوست سر مالیده و به مدت چند ساعت یا تمام شب باقی بمانید و سپس موها را شستشو دهید.
- مصرف خوراکی: مصرف عسل و روغن سیاه دانه به صورت خوراکی نیز میتواند به تقویت موها و جلوگیری از ریزش آنها کمک کند. میتوانید یک مخلوط از روغن سیاه دانه و عسل را در آب مخلوط کرده و مصرف کنید.
همچنین، مصرف منظم سیاه دانه به صورت خوراکی نیز میتواند به بهبود سلامتی موها کمک کند.
بیشتر بخوانید: درمان زانو درد با زنجبیل
موثر در چربی سوزی و لاغری
سیاه دانه به دلیل دارا بودن مواد مغذی متنوع از جمله فیبر، ویتامینها، مواد معدنی، و آنتیاکسیدانها، میتواند به حفظ سلامتی بدن و کاهش وزن کمک کند. همچنین، خواص ضد التهابی و کنترل قند خون سیاه دانه میتواند در مدیریت وزن و کنترل متابولیسم بدن موثر باشد.
سیاه دانه در واقع به عنوان یک منبع غنی از مواد مغذی اعمال میشود و میتواند در یک رژیم غذایی متنوع و متعادل برای حفظ سلامتی کلی بدن مفید باشد. توصیه میشود در گنار گنجاندن سیاه دانه به عنوان یک ماده مغذی در رژیم غذایی خود به کنترل میزان کالری مصرفی، افزایش فعالیت بدنی و ورزش منظم و مصرف یک رژیم غذایی سالم، که شامل مقادیر مناسبی از مواد غذایی متنوع مانند میوهها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئینهای پاک، و مواد چربی سالم میشود، نیز توجه کنید.
خواص سیاهدانه در طب اسلامی چیست؟
در طب اسلامی و در روایات نقل شده از پیامبر اسلام (ص) و امام رضا (ع) سیاه دانه یکی از گیاهانی است که به عنوان یک داروی گیاهی معتبر شناخته میشود. برخی از خواص و کاربردهای سیاه دانه در طب اسلامی شامل موارد زیر میشود:
- ضد التهاب و آنتیباکتریال : سیاه دانه دارای خواص ضد التهابی و ضد باکتریال است که میتواند در درمان عفونتها و التهابهای مختلف بدن مؤثر باشد.
- ضد افسردگی: برخی مطالعات نشان داده است که مصرف سیاه دانه ممکن است به عنوان یک تکنیک طب اسلامی برای کاهش افسردگی و اضطراب مفید باشد.
- تقویت سیستم ایمنی : خواص آنتیاکسیدانی سیاه دانه میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و از بروز برخی از بیماریها جلوگیری نماید.
- تسکین دردها : سیاه دانه ممکن است به عنوان یک داروی طبیعی برای تسکین دردهای مفصلی، عضلانی و سردردهای عصبی موثر باشد.
- تنظیم قند خون : برخی تحقیقات نشان داده است که مصرف سیاه دانه ممکن است به تنظیم قند خون کمک کند، که این امر برای افراد مبتلا به دیابت مهم است
سیاهدانه برای بانوان چه خاصیتی دارد؟
سیاه دانه معمولاً برای تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش فشار خون و کلسترول، و درمان برخی بیماریها مورد استفاده قرار میگیرد. اما تأثیرات آن بر رحم بانوان آن بستگی به این دارد که در کدام مرحله زندگی مصرف شود. در دوران بارداری یا نزدیک به زایمان، مصرف سیاه دانه ممکن است به انقباضات رحمی کمک کند و فرایند زایمان را تسهیل نماید. اما در دوران پریود، این گیاه ممکن است باعث کاهش درد و انقباضهای رحمی میشود، به خصوص به دلیل تأثیرات ریلاکسینی که دارد. همچنین، باید توجه داشت که تأثیرات سیاه دانه بر رحم ممکن است متفاوت باشد و برخی زنان ممکن است به طور متفاوتی به آن واکنش نشان دهند. بنابراین، استفاده از سیاه دانه در هر دورهای از زندگی باید با مشورت پزشک متخصص صورت گیرد.
بیشتر بخوانید: کمربند طبی
سخن پایانی
سیاه دانه به دلیل خواص ضد التهابی، ضد اکسیدانی، و غنی بودن از مواد مغذی مختلف، میتواند به ارتقای سلامت مغز و حافظه، بهبود عملکرد قلب، کاهش فشار خون، تسکین دردهای مفصلی و سردردهای عصبی، و کنترل دیابت کمک کند. و برای درمان مشکلات مختلف از جمله عفونتها، مشکلات گوارشی، آسم و آلرژیها، افزایش ایمنی بدن، بهبود عملکرد کبد، کاهش التهابات و دردهای مفصلی و حتی کمک به کاهش میزان قند خون استفاده شود. مصرف آن به صورت دانههای ساییده شده یا به صورت روغن، به دلخواه و طبق سلیقه شخصی امکانپذیر است.
پرسش و پاسخ در مورد خواص سیاه دانه
1.اگر هر روز سیاه دانه مصرف کنیم چه می شود؟
مصرف روزانه سیاه دانه سبب افزایش سیستم ایمنی بدن، پیشگیری از سرطان، کاهش التهاب، رفع بوی بد دهان و کاهش آلرژی در بدن می شود.
2.مقدار مجاز مصرفی سیاهدانه در روز چقدر است؟
مصرف 1 تا 2 گرم سیاه دانه در روز مجاز است.
3.جویدن سیاه دانه صبح ناشتا چه مزایایی دارد؟
مصرف سیاه دانه به صورت ناشتا منجر به سم زدایی کبد می شود، باکتری معده را از بین می برد و منجر به افزایش سیستم ایمنی بدن می شود.
منابع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10353664/
https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-901/black-seed
