وبلاگ
تشخیص دیسک کمر؛ از علائم اولیه تا تفسیر MRI و تستهای خانگی
تشخیص دیسک کمر؛ از روی عکس، MRI و در منزل
تشخیص زودهنگام دیسک کمر میتواند از پیشرفت بیماری و آسیب بیشتر به مهرهها جلوگیری کند. بسیاری از افراد وقتی دچار درد پایین کمر یا تیرکشیدن پا میشوند، این سؤال را دارند که آیا دیسک کمر را میتوان از روی عکس یا MRI تشخیص داد؟
پاسخ این است که روشهای مختلفی برای تشخیص دیسک کمر وجود دارد؛ از مشاهده علائم اولیه و انجام تستهای ساده در منزل گرفته تا روشهای دقیق تصویربرداری مانند MRI و سیتیاسکن.
شناخت هر کدام از این روشها به شما کمک میکند تا قبل از شدید شدن درد، نوع و شدت آسیب را بهتر بشناسید و به موقع درمان را آغاز کنید.
انواع روشهای تشخیص دیسک کمر
دیسک کمر یک عارضه دردناک است که با علائم متعددی در دست و پا بروز پیدا خواهد کرد. بسیاری از علائم دیسک کمر را می توان در منزل تشخیص داد؛ به عنوان مثال ضعف عضلانی به همراه ایجاد حس سوزن سوزن شدن و یا سستی در دست و پا می تواند نشانه ای از بروز عارضه جدی در دیسک کمر باشد. با این حال پزشک ممکن است برای اطمینان از شدت بیماری انواع تصویربرداری پزشکی را تجویز کند.
بیشتر بخوانید: تفاوت دیسک کمر و سیاتیک
تشخیص دیسک کمر از روی علائم
در مراحل اولیه، تشخیص دیسک کمر معمولاً با توجه به علائم ظاهری و احساسات بدنی انجام میشود.
هرچند این روش بهتنهایی قطعی نیست، اما میتواند نشانههای هشداردهنده را بهخوبی مشخص کند و شما را به مراجعه سریعتر به پزشک هدایت کند.
مهمترین علائم دیسک کمر
-
درد تیرکشنده از کمر به پا یا باسن:
شایعترین علامت دیسک کمر است. درد معمولاً از قسمت پایین کمر شروع شده و به ران، پشت ساق و حتی انگشتان پا انتشار پیدا میکند.
در صورت فشار بر عصب سیاتیک، این درد ممکن است هنگام عطسه یا سرفه تشدید شود. -
بیحسی یا سوزنسوزن شدن اندامها:
وقتی دیسک بیرونزده روی عصب فشار میآورد، در پاها یا دستها احساس گزگز، مورمور یا کرختی ایجاد میشود.
این حالت معمولاً در یک سمت بدن بیشتر احساس میشود. -
ضعف عضلانی:
عضلاتی که توسط عصب آسیبدیده کنترل میشوند بهتدریج ضعیف میگردند.
در این شرایط ممکن است نتوانید اجسام را بهراحتی بلند کنید یا حتی روی پاشنه پا بایستید. -
دردهایی که با استراحت کاهش مییابد:
یکی از تفاوتهای درد دیسک با گرفتگی عضلانی همین است که درد ناشی از دیسک، هنگام استراحت کمتر و با حرکت یا نشستن طولانی تشدید میشود. -
درد در شانه یا دست (در دیسک گردنی):
اگر بیرونزدگی دیسک در مهرههای گردنی باشد، درد تیرکشنده در شانه و بازو یا بیحسی در انگشتان دست احساس میشود.
بیشتر بدانید : فتق دیسک کمر چیست ؟
تشخیص دیسک کمر در منزل؛ تستهای ساده و قابل اعتماد
اگر نمیتوانید فوراً به پزشک مراجعه کنید، میتوانید با چند تست ساده در خانه به وجود احتمالی دیسک کمر پی ببرید.
البته این آزمایشها فقط برای بررسی اولیه هستند و نتیجه قطعی باید با MRI یا معاینه پزشک مشخص شود.
تست SLR (Straight Leg Raise)
این تست یکی از رایجترین و معتبرترین روشهای تشخیص خانگی دیسک کمر است.
نحوه انجام:
-
روی تخت یا زمین صاف دراز بکشید و پاهایتان را صاف نگه دارید.
-
یکی از پاها را بهآرامی بالا بیاورید تا با بدن زاویه بسازد.
-
اگر بین زاویهی ۳۰ تا ۷۰ درجه دچار درد یا تیرکشیدن از کمر به پا شدید، احتمال فتق دیسک زیاد است.
تست بلند کردن پا (Leg Lift Test)
در حالت درازکش، یک پا را مستقیم بالا بیاورید.
اگر هنگام بالا بردن یا زمانی که فرد دیگری انگشتان پایتان را به سمت بالا میکشد، احساس درد شدیدی در کمر یا باسن داشتید، ممکن است فتق دیسک وجود داشته باشد.
این تست بیشتر برای تشخیص فشار روی عصبهای پایینی مفید است.
تست راه رفتن روی پاشنه
در این تست باید روی پاشنههای پا قدم بزنید بدون اینکه انگشتان زمین را لمس کنند.
اگر قادر به انجام این حرکت نباشید یا در طول آن احساس درد، بیحسی یا ضعف در پاها کنید، احتمال آسیب دیسک یا فشار بر عصب سیاتیک زیاد است.
تشخیص دیسک کمر از روی عکس
تشخیص دیسک کمر فقط با دیدن یک عکس ساده امکانپذیر نیست، چون خود دیسک در عکس معمولی قابل مشاهده نیست. با این حال، پزشکان از روشهای مختلف تصویربرداری برای بررسی فاصله بین مهرهها، وضعیت استخوانها و فشار احتمالی بر عصبها استفاده میکنند.
مطالعه بیشتر : درمان خانگی دیسک کمر
عکس رادیولوژی (X-ray)
در عکس رادیولوژی، دیسک بهصورت مستقیم دیده نمیشود، اما تغییرات فاصله بین مهرهها و حالت نامتقارن ستون فقرات میتواند نشانهای از آسیب دیسک باشد.
این روش بیشتر برای 排除 سایر مشکلات مثل شکستگی، عفونت یا انحراف ستون فقرات استفاده میشود.
سیتی اسکن (CT Scan)
در سیتی اسکن از اشعه ایکس برای ساخت تصاویر چندبُعدی از ستون فقرات استفاده میشود. این تصاویر جزئیات بیشتری نسبت به عکس معمولی دارند و میتوانند ناحیه آسیبدیده را دقیقتر نشان دهند.
CT معمولاً برای افرادی تجویز میشود که نمیتوانند MRI انجام دهند (مثل بیماران دارای پلاتین یا دستگاه فلزی در بدن).
میلوگرام (Myelogram)
در این روش، نوعی ماده رنگی مخصوص به مایع نخاع تزریق میشود و سپس با اشعه X از ستون فقرات تصویر گرفته میشود.
میلوگرام به پزشک کمک میکند تا مسیر عصبها و میزان فشار وارده بر آنها را ببیند. این روش بیشتر در کنار CT برای بیماران خاص انجام میشود.
بیشتر : جراحی دیسک کمر با لیزر
مقایسه روشهای تصویربرداری غیر-MRI
| روش تصویربرداری | میزان دقت در تشخیص دیسک | مزایا | محدودیتها |
|---|---|---|---|
| X-ray (رادیولوژی) | پایین | سریع، ارزان، قابل دسترس | فقط تغییرات استخوان را نشان میدهد |
| CT Scan (سیتی اسکن) | متوسط | تصویربرداری سهبعدی، مناسب برای بیماران با منع MRI | اشعه زیاد |
| Myelogram (میلوگرام) | بالا | نمایش دقیق مسیر عصب و فشارها | نیاز به تزریق رنگ، تهاجمیتر |
نحوه تشخیص دیسک کمر از روی MRI
تصویربرداری MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) دقیقترین و مطمئنترین روش برای تشخیص نوع، شدت و محل فتق دیسک کمر است.
در این روش از امواج مغناطیسی و کامپیوتر برای نمایش تصاویر بسیار جزئی از بافتهای نرم مانند دیسکها، اعصاب و نخاع استفاده میشود.
MRI چه چیزهایی را نشان میدهد؟
در تصاویر MRI، پزشک میتواند موارد زیر را بررسی کند:f
-
شکل و ارتفاع دیسکها
-
بیرونزدگی یا پارگی دیسک و محل دقیق آن (مثل L4-L5 یا L5-S1)
-
میزان فشار بر عصب سیاتیک یا نخاع
-
التهاب یا تنگی کانال نخاعی
تفاوت دیسک سالم و آسیبدیده در MRI
| ویژگی | دیسک سالم | دیسک آسیبدیده یا فتقدار |
|---|---|---|
| رنگ و بافت | خاکستری یکنواخت و همسطح | تیرهتر و نامنظم |
| مرز بین دیسک و نخاع | صاف و واضح | برآمده یا فشردهشده |
| ارتفاع دیسک | طبیعی و متقارن | کاهشیافته یا تغییرشکلداده |
| وضعیت عصب | آزاد و بدون تماس | فشرده یا تحریکشده |
معاینه فیزیکی و روشهای کلینیکی تشخیص دیسک کمر
در کنار عکسبرداری و MRI، معاینه فیزیکی دقیق توسط پزشک از مهمترین مراحل تشخیص دیسک کمر است. در این معاینه، پزشک با بررسی حرکات بدن، میزان درد، قدرت عضلات و واکنش عصبها میتواند شدت و محل آسیب را ارزیابی کند.
مراحل اصلی معاینه بالینی دیسک کمر
-
بررسی دامنه حرکتی ستون فقرات:
پزشک از بیمار میخواهد به جلو، عقب یا طرفین خم شود تا ببیند در کدام حرکت درد افزایش مییابد. -
ارزیابی رفلکس (واکنش زانو و مچ):
با ضربه آرام به زانو یا مچ پا، واکنش عضلانی بررسی میشود. کاهش واکنش میتواند نشانهی فشار بر عصب باشد. -
بررسی قدرت عضلات پا:
از بیمار خواسته میشود روی پاشنه یا پنجه راه برود. ضعف در این حرکات ممکن است نشاندهندهی درگیری عصب سیاتیک باشد. -
تستهای حسی:
پزشک با لمس یا تحریک پوست پا بررسی میکند آیا در ناحیه خاصی بیحسی یا کاهش حس وجود دارد یا خیر.
سلام من حرکت تصویر را انجام دادم درد نداشتم یعنی دیسک ندارم ؟
سلام اگر درد دارید حتما به پزشک مراجعه کنید.