فتق دیسک کمر حالتی است که در آن قسمت یا قسمتهایی از دیسک ستون فقرات، دچار آسیب و فشار شده و از محل طبیعی خارج میشوند. این فشار ممکن است بر روی نخاع نیز تاثیر گذاشته و شرایط نامناسبی برای سلامت فرد ایجاد کند. تغییرات سنی، ضعف عضلات پشتی، آسیب ناشی از ضربه یا عادتهای ناصحیح بدنی منجر به ایجاد آسیب در دیسک و فتق دیسک میشوند. کمر درد ناشی از فتق دیسک کمر به عنوان یک مشکل شایع میتواند بسیار دردناک و محدود کننده باشد. فشرده شدن و خروج دیسک یا دیسکها با وارد آوردن فشار بر روی اعصاب کمر، علائمی مانند درد، تحرک محدود و احساس بیحسی و ضعف را به وجود میآورد.
در این مقاله از طب لاین شاپ با ارائه مطالبی مرتبط با عارضه فتق دیسک کمر، علائم، علل ایجاد و روشهای موثر برای درمان این بیماری همراه شما هستیم. در صورت مشاهده علائم مبتنی بر بروز فتق یا پارگی دیسک کمر لازم است در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرده و برای انجام معاینات و روشهای تشخیصی اقدام نمایید. توجه کنید که در روند درمان فتق دیسک کمر، تشخیص به موقع و استفاده از روشهای معتبر مهمترین فاکتورها به شمار میآیند.
فتق دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات شامل استخوانها یا مهرههایی است که بر روی یکدیگر قرار گرفتهاند. این استخوانها به واسطه دیسکها از یکدیگر جدا شدهاند. دیسکهای میان مهرهای شبیه به ضربهگیرهایی هستند که فشار ناشی از فعالیتهای معمول نظیر پیاده روی، بلند کردن و حرکت دادن اجسام، بالا رفتن از پلهها و خم شدن را که استخوانها را تحت تاثیر قرار میدهد، جذب کرده و به این ترتیب از ستون فقرات محافظت میکنند. دیسک از دو بخش یعنی قسمت داخلی نرم و ژلهای و یک حلقه بیرونی سخت تشکیل شده است. در صورت بروز آسیب، قسمت داخلی دیسک از حلقه بیرونی بیرون زده و خارج میشود و به این ترتیب عارضه دیسک کمر رخ می دهد.
دیسکهای ستون فقرات نقش مهمی در بخش پایینی کمر دارند و درست همانند ضربهگیرهای میان مهرهای در این ناحیه عمل میکنند. به همین ترتیب، طیف وسیعی از حرکات را در تمامی جهات تحت پوشش دارد. چنانچه فتق دیسک کمر رخ دهد، زندگی معمول افراد مختل شده و عصبها تحت تاثیر قرار میگیرند که نتیجه آن کمر درد و اختلال عصبی در سایر نقاط بدن مانند پاها هستند.
در این صورت جابجایی یا فتق دیسک اتفاق میافتد که به آن پرولایس نیز گفته میشود. افراد مبتلا به این مشکل دچار درد و ناراحتی شده و از محدود شدن دامنه حرکت شکایت دارند. چنانچه فتق دیسک باعث فشردگی عصب یا اعصاب نخاعی شود، احتمال بروز بیحسی و درد در طول عصب آسیب دیده وجود دارد. بروز آسیبهای شدیدتر نیز ممکن است احتمال نیاز به عمل جراحی جهت حذف یا ترمیم دیسک آسیب دیده را به وجود خواهد آورد. به این ترتیب کشیدگی، پیچ خوردن و اعمال فشار در ناحیه کمر، اجزای پشتی ستون فقرات را دچار آسیب کرده و ممکن است به دیسک یا دیسکهای بخش جلویی که بین دو مهره قرار دارند نیز آسیب بزند.
بیشتر بخوانید: خرید کمربند پلاتینر موثر در تسکین درد فتق دیسک کمر
علائم فتق دیسک کمر
یک فشار یا آسیب بیش از حد، میتواند سبب فتق دیسک شود. البته لازم به ذکر است که به طور طبیعی با افزایش سن، دیسکها تخریب میشوند و رباطها ضعیف خواهند شد. با پیشرفت این انحطاط، با یم فشار یا حرکت پیچشی، دیسک پاره خواهد شد.
در صورت آسیب دیدن دیسک، فتق دیسک ممکن است هر یک از قسمتهای ستون فقرات (از گردن تا کمر) را درگیر کند. در ستون فقرات شبکهای تنیده از اعصاب و رگهای خونی وجود دارد. با بروز فتق دیسک، سطح فشار بر اعصاب و ماهیچههای اطراف بیشتر میشود. در نتیجه بیمار با ایجاد عوارض و علائم خاص احساس ناراحتی و آزار خواهد کرد. مهمترین و اصلیترین علائم مربوط به فتق دیسک کمر شامل موارد زیر است:
- احساس درد یا بیحسی که معمولا فقط یک طرف بدن را درگیر میکند
- دردی که به سوی بازوها یا پاها گسترده میشود
- دردی که هنگام شب یا با انجام حرکات خاص شدت مییابد
- دردی که هنگام راه رفتن در مسافتهای کوتاه نیز آزار دهندهاست
- دردی که در طول ایستادن یا نشستن طولانی آزار دهندهتر میشود
- ضعف مبهم عضلات
- احساس سوزن سوزن شدن و سوزش در دیسک آسیب دیده
بیشتر بخوانید: تشخیص دیسک کمر
علت فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر ممکن است در نتیجه ساییدگی تدریجی یا پارگی خود به خود به ویژه در افرادی که به اقتضای شرایط شغلی دائما در حالت نشسته قرار دارند ایجاد شود. علاوه بر این، افرادی که به حمل و نقل اجسام سنگین پرداخته و ناگزیر به تحمل وزن بالای اجسام هستند نیز بیشتر از ساید افراد به فتق دیسک کمر مبتلا خواهند شد.
در این میان باید توجه داشت که نوع و شدن درد در افراد مختلف، متفاوت است. بر این اساس چنانچه درد ناحیه کمر با بیحسی یا سوزن سوزن شدن همراه بوده و بر روی توانایی شما در کنترل عضلات تأثیر میگذارد، لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرده و درباره علائم مشاهده شده توضیح دهید. از شایعترین و موثرترین عوامل و علل مرتبط با بروز فتق دیسک کمر میتوان موارد زیر را نام برد:
- افزایش سن: ساییده و فرسوده شدن دیسکها در نتیجه افزایش سن؛ در این حالت قسمت لایه خارجی دیسک تحلیل میرود که احتمال بروز آن با افزایش بالا میرود.
- وضعیت بدنی نامناسب: قرار گرفتن بدن در وضعیت نامناسب هنگام نشستن، راه رفتن یا بلند کردن اجسام میتواند باعث تشدید نشانهها و اثرات فتق دیسک کمر شود.
- بلند کردن اجسام سنگین: آسیب دیدن دیسک در نتیجه بلند کردن اجسام در حالتی که موقعیت بدن مناسب نباشد، باعث فتق دیسک خواهد شد. به این ترتیب ریسک ابتلا به فتق دیسک کمر در افرادی که دائما به انجام کارهای سنگین مشغول هستند، در مقایسه با دیگر افراد بیشتر است. اگر عضلات كمر و ستون فقرات درگیر برداشتن اجسام سنگین باشند یا هنگام بلند كردن اجسام در ستون فقرات چرخش ایجاد شود، مهرههای كمر دچار فتق دیسک میشوند.
- اضافه وزن: افرادی که دارای اضافه وزن هستند، فشار بیشتری را بر روی دیسکهای قسمت پایینی کمر تحمل میکنند.
- جنسیت: مطابق آمار، مردان ۳۰ تا ۵۰ ساله در مقایسه با خانمها بیشتر دچار فتق دیسک کمر میشوند.
- سبک زندگی: عدم تحرک جزء مشکلاتی است که خطر ابتلا به فتق دیسک را بالا میبرد؛ از این رو ورزش منظم برای جلوگیری از ابتلا به این مشکل توصیه میشود. علاوه بر این، سیگار كشیدن نیز سطح مصرف اكسیژن را كاهش داده و تخریب دیسک را تسریع میکند.
بیشتر بخوانید: درد پا از زانو به پایین
تشخیص فتق دیسک کمر
به منظور تشخیص فتق دیسک، پزشک معالج انجام معاینات فیزیکی و آزمایشات تشخیصی خاص را در دستور کار قرار میدهد. به این ترتیب میتوان تشخیص داد که فتق دیسک در حال فشار آوردن بر روی عصب یا خیر. طی معاینه بدنی ممکن است تست افزایش حساسیت سطح کف پای راست مثبت باشد. افزایش حساسیت در بسیاری از موارد در قالب رد سیاتیک، ضعف عضلانی و تغییرات رفلکس بروز مییابد. دیگر آزمایشات کمک کننده در تشخیص شرایط فشرده شدن عصب و فتق دیسک شامل موارد زیر هستند:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- سی تی اکسن
- سی تی مایلوگرافی
معرفی درمان فتق دیسک کمر
روشهای مختلفی برای درمان فتق دیسک کمر وجود دارد که قصد داریم در ادامه به معرفی بهترین روشهای درمانی این بیماری بپردازیم:
روش درمان غیر جراحی برای درمان دیسک کمر
نخستین مرحله از درمان عارضه دیسک کمر که معمولا پزشک برای بهبود مشکلات دیسک کمر و کاهش دردهای ناشی از فتق دیسک تجویز میکند، روشهای درمانی غیر جراحی است. این روش ممکن است شامل استراحت کوتاه مدت، استفاده از داروهای ضد التهابی برای کاهش التهاب و تورم، استفاده از داروهای ضد درد برای بهبوو درد، فیزیوتراپی، ورزش درمانی یا تزریق استروئید اپیدورال باشد.
با وجود این که استراحت و عدم انجام فعالیتهای فرسایشی در بهبود و تسکین دردها موثر هستند، اما باید توجه داشت که استراحت طولانی که بیش از حد نیز سبب سفت شدن مفاصل و ضعف عضلات خواهد شد ک انجام فعالیتهای روزانه را دشوار خواهد نمود. اهداف درمانهای غیر جراحی:
- کاهش تحریک عصبی
- بهبود وضعیت جسمی بیمار
- محافظت از ستون فقرات
- افزایش عملکرد کلی بدن
سونوگرافی، تحریک الکتریکی و کمپرس گرم و سرد است که برای کاهش درد و اسپاسم عضلانی در خط اول درمان توسط پزشک به کار گرفته میشود، آغاز برنامه ورزشی را تسهیل میکند. تمرینات ورزشی در ابتدا باعث آزار فرد میشود اما به تدریج انجام حرکاتی مثل کشش ملایم درد بیمار را کمتر میکند. در مراحل بعد نیز از تمرینات پیشرفتهتر جهت بهبود انعطاف پذیری، استحکام، استقامت و توانایی بدن استفاده میشود تا قابلیتها فرد برای بازگشت به زندگی عادی افزایش یابد. در این میان استفاده از انواع کمربند طبی می تواند در تسکین علائم فرد نقش مهمی داشته باشد.
درمان دارویی از بهترین روش های درمان فتق دیسک کمر
تجویز داروها نیز از روشهای درمانی متداول برای کنترل مشکل فتق دیسک است:
- داروهای ضد درد یا مسکن: با استفاده از داروهای خارج از نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن یا استامینوفن میتوان دردهای ستون فقرات را درمان کرد.
- شل کنندههای عضلات: در صورت بروز درد مداوم و شدید، خوردن این داروها به آرام شدن ماهیچهها و کاهش درد کمک میکند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): جهت کاهش تورم و التهاب ناشی از فتق دیسک میتوان از این داروها استفاده کرد. داروهای کورتیکواستروئیدی به شکل خوراکی یا تزریقی استفاده میشوند.
انجام عمل جراحی؛ آخرین مرحله درمان فتق دیسک کمر
از عمل دیسک کمر با هدف خارج کردن دیسک مبتلا به فتق و کاهش فشار ایجاد شده بر روی اعصاب استفاده میشود تا شرایط دیسکها به حالت عادی برگردد. رایجترین روش درمان دیسک کمر دیسککتومی یا دیسککتومی جزئی است. این جراحی شامل برداشتن بخشی از دیسک مبتلا به فتق است. بعضی جراحان از آندوسکوپ یا میکروسکوپ برای انجام این عمل استفاده میکنند.
زندگی با فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر به عنوان یکی از معمولترین عارضههای سیستم حرکتی باعث ایجاد علائمی نظیر درد، سوزن سوزن شدن، بیحسی و احساس سوزش در نواحی درگیر میشود. در این مقاله علاوه بر معرفی فتق دیسک کمر، علائم، دلایل ایجاد، روشهای تشحیص و شیوههای موثر برای درمان این نوع بیماری را نیز معرفی کردیم. لازم به ذکر است که در صورت مشاهده علائم و نشانههای مرتبط با فتق دیسک کمر، لازم است علاوه بر تغییر سبک زندگی، بهبود برنامه غذایی و انجام فعالیت های ورزشی متناسب با شرایط در مصرف داروهای تجویزی نیز دقت کنید.
پرسش و پاسخ در مورد فتق دیسک
1. بهترین روش درمان فتق دیسک کمر چیست؟
به طور کلی اصلاح فعالیتها برای جلوگیری از حرکتی که باعث درد میشود و مصرف داروهای ضد درد، علائم را در بیشتر افراد در عرض چند روز یا چند هفته تسکین میدهد.
2.آیا فتق دیسک کمر بیماری خطرناکی است؟
جدیترین عارضه فتق دیسک، ایجاد سندرم دم اسبی است. این بیماری، بخش انتهای ستون فقرات را تحت تاثیر قرار داده که تمامی عصبهای این بخش را درگیر خواهد کرد.
3.مهمترین علت بروز فتق دیسک کمر چیست؟
مهمترین علت بروز فتق دیسک کمر فرآیند دژنراتیو است که در آن، با افزایش سن انسان، هسته پالپوس کمتر هیدراته شده و ضعیف می شود. دومین علت شایع تروما است که سبب بروز فتق دیسک کمر خواهد شد.
