آیا عمل دیسک کمر خطرناک است؟ در جواب به این سوال باید گفت که همه جراحی‌ها در هر قسمتی از بدن خطرات و عوارض احتمالی به دنبال دارند. به عنوان مثال یکی از عوارض احتمالی تمامی جراحی‌ها عفونت یا لخته خون است. در این بین جراحی دیسک کمر از داشتن عوارض و خطر استثنا نیست. همچنین باید اشاره کنیم که به‌طورکلی یکسری فاکتورهای سلامتی وابسته به بیمار وجود دارند که احتمال خطر جراحی دیسک کمر را بالا می‌برند.
دیسک کمر
ستون فقرات از مجموعه‌ای از مهره‌ها و دیسک‌ها تشکیل شده است؛ دیسک‌ها بالشتک‌های نرم و انعطاف‌پذیری هستند که حرکت فشار مضاعف وارد بر مهره‌ها را دریافت کرده و امکان تحرک مهره‌ها بدون سایش فرآهم می‌کند. حال اگر بر اثر صانحه یا وضعیت نامناسب بدن به دیواره دیسک فشار وارد شود مایع درون آن نشت کرده و بر اعصاب نخاعی فشار وارد می‌کند، چنین وضعیتی همان فتق یا پارگی دیسک نامیده می‌شود.
بروز دیسک کمر با مجموعه ای از علائم نظیر کمر درد شدید، پادرد، عدم تعادل، گزگز پا و موارد دیگر همراه است. همچنین درمان‌های مختلفی نیز برای درمان دیسک کمر ارائه می‌شود که شامل درمان دارویی، فیزیوتراپی، تزریق و عمل های جراحی برای کاهش درد و بهبود شرایط بیمار تجویز می‌شود. در این مقاله به طور کامل به بررسی درمان دیسک کمر پرداختیم.
جراحی دیسک کمر: از خطرات تا فواید
جراحی‌های دیسک کمر اغلب بسته به شرایط بیمار و میزان پیشرفت بیماری می‌تواند در دو نوع جراحی باز یا پرتهاجم یا جراحی بسته یا کم تهاجم باشد. به طور کلی اغلب عمل‌های جراحی دیسک از نوع کم تهاجم هستند. انواع جراحی‌های باز دیسک کمر در مواقعی که دیسک به طور قابل توجهی تخریب شده باشد استفاده می شود. این جراحی می‌تواند شامل لامینکتومی، آندوسکوپی و میکرودیسکوتی باشد. جراحی‌های بسته دیسک کمر شامل دکمپرشن، نوکلئوتومی، تزریق دیسکوژل، کوبلیشن و جراحی لیزر و اوزون تراپی است.
آیا عمل دیسک کمر خطرناک است؟
جراحی دیسک کمر به عنوان آخرین مرحله از درمان خطرناک ترین دیسک کمر به بیماران پیشنهاد می شود. با وجود میزان موفقیت بالای جراحی هایی که در زمینه دیسک کمر انجام می شوند، اما جراحی دیسک نیز مانند هر جراحی دیگری با ریسک هایی همراه است. خطرات جراحی دیسک کمر به دو دسته عوارض حین جراحی و پس از جراحی تقسیم می شود که در ادامه بیشتر به بررسی آن خواهیم پرداخت.
ریسک جراحی دیسک کمر در حین عمل
ریسک های جراحی دیسک کمر که می تواند ناشی از اشتباهات انسانی و یا شرایط خاص بیمار باشد شامل موارد زیر است:
- عفونت: عفونت یکی از رایج ترین عوارض جراحی دیسک کمر است که اغلب در بیماران مبتلا به دیابت ایجاد می‌شود.
- لخته خون: پس از عمل جراحی احتمال ایجاد لخته به خصوص در پاها وجود دارد که به آن DVT نیز گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند باعث پادرد شده و در برخی مواقع آمبولی ریه ایجاد کند. البته ریسک لخته شدن خون را می‌توان با تحرک در دوران نقاهت و پوشیدن جوراب واریس کاهش داد.
- پارگی دورال: دورال محفظه‌ایست که نخاع و ریشه‌های عصبی را می‌پوشاند. در حین عمل دیسک کمر احتمال آسیب به دورال وجود دارد. در صورت آسیب به پرده دورال و عدم ترمیم آن توسط جراح خطراتی مثل نشت مایع نخاعی وجود دارد.
- خونریزی: این احتمال وجود دارد که در اثر پارگی یا فشار بر روی رگهای خونی خونریزی داخلی در ناحیه جراحی ایجاد شود.
- خروج مایع مغزی و نخاعی: نشت مایع مغزی نخاعی در طی جراحی رفع فشار کمری، خطر آسیب تصادفی به پوشش عصب وجود دارد که می تواند منجر به نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) شود. اگر در حین عملیات کشف شود، وصله و تعمیر می شود. با این حال، گاهی اوقات نشت های کوچک فقط پس از عمل آشکار می شود و باعث ایجاد مشکلاتی مانند سردرد و نشت زخم می شود. ممکن است جراحی بیشتری برای ترمیم آن مورد نیاز باشد.
- ایجاد زخم بر روی صورت: درعمل جراحی دیسک کمر بیمار رو به شکم روی تخت قرار می‌گیرد و به همین دلیل در برخی موارد احتمال بروز زخم‌های جزئی بر روی پوست وجود دارد.
- آسیب عصبی و فلج: برخی از بیمارانی که تحت عمل جراحی دیسک کمر قرار می گیرند، در نتیجه عمل دچار بی‌حسی یا ضعف در یک یا هر دو پا می‌شوند. فلج پا یک عارضه نادر، اما جدی است که می تواند در نتیجه جراحی دیسک کمر رخ دهد.
- مرگ: مانند تمام انواع جراحی، خطر مرگ در حین یا بعد از عمل جراحی دیسک کمر وجود دارد، اگرچه این امر نادر است. لخته شدن خون، واکنش بد به داروی بیهوشی و از دست دادن خون همگی می توانند منجر به بروز مرگ در بیمار شود.
مشکلات پس از جراحی دیسک کمر
پس از دوره نقاهت و بهبودی اسکار جراحی بیمار کم کم به زندگی عادی بازمی گردد. اما در این مرحله ممکن است شرایطی برای بیمار ایجاد شود که بعضا باعث نگرانی خود و خانواده بیمار شود. این عوارض در برخی موارد به مرور زمان تسکین می یابند و در برخی موارد دیگر ممکن است تا پایان عمر همراه بیمار باشند. از مهم ترین عوارض جراحی دیسک کمر پس از دوره نقاهت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکل در نشستن
- خشک شدن عضلات کمر
- کاهش دامنه حرکت
- مشکل در خم شدن
- از بین رفتن عضلات پس از فیوژن (dead muscle)
استفاده از انواع دستگاه فیزیوتراپی خانگی که با هدف تسکین درد پس از دوره نقاهت برای بیمار تجویز می شود نیز می تواند در بازگرداندن فرد به زندگی عادی موثر باشد.
فاکتورهای خطر در جراحی دیسک کمر چیست؟
زمانی بیمار از پزشک خود می‌پرسد که آیا عمل دیسک کمر خطرناک است که یکی از فاکتورهای خطر را داشته باشد. از جمله فاکتورهای ایجادکننده خطر در جراحی دیسک کمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن
بدن انسان تا 30 سالگی خود را ترمیم و سلول‌های جدید تولید می‌کند. با توجه به این موضوع تا 30 سالگی دیسک‌ها مایعات لازم برای نرم و منعطف بودن خود را تولید می‌کنند. اما بعد از آن روند تولید سلول‌های جدید و ترمیم آسیب‌ها بسیار کند می‌شود. با رسیدن به سن 60 یا 65 سالگی این روند تولید و ترمیم سلول‌ها متوقف خواهد شد. به‌همین دلیل زخم و ترمیم‌های انجام شده در جراحی برای افراد با سنین بالا با روند کندتری پیش می‌رود.
- اضافه وزن
اضافه وزن بالای بیمار هم جراحی را برای پزشک سخت می‌کند و هم روند درمان و بهبودی را طولانی‌تر خواهد کرد. همچنین در صورتی که بیمار در کنار اضافه وزن بالا، بیماری‌هایی مانند نارسایی قلب یا گرفتگی عروق خونی داشته باشد، روند جراحی پرریسک‌تر خواهد شد.
- بیماری‌های زمینه‌ای
درصورتی‌که بیمار دیابت، فشارخون یا بیماری‌های حساس دیگر مانند ناراحتی قلبی یا ریوی داشته باشد، روند جراحی خطرناک‌تر خواهد شد. به‌همین دلیل توصیه می‌شود که این دسته از بیماران قبل از جراحی از پزشک متخصص بیماری زمینه‌ای خود نیز مشورت بگیرند. البته این کار در روال عادی تمام جراحی‌ها نیز انجام می‌شود.
کاهش خطرات جراحی دیسک کمر
برای کاهش خطرها و عوارض بعدی جراحی دیسک کمر لازم است که بیمار با مشورت پزشک اقداماتی را انجام دهد. برخی از این اقدامات به تفکیک نوع فعالیت عبارتند از:
خوابیدن و بیدار شدن از خواب:
- می توانید به پشت و یا پهلو بخوابید
- اگر به پهلو می خوابید یک بالشت بین پا قرار دهید
- برای بلند شدن از خواب از تکنیک زیر استفاده کنید.
فعالیت روزانه:
- به تدریج فعالیت های روزانه خود را افزایش دهید
- از نشستن بیش از 30 تا 40 دقیقه به صورت مداوم خودداری کنید
- پیاده روی روزانه انجام دهید
- در هنگام استفاده از راه پله از نرده کمک بگیرید
حمام کردن:
- تا 4 روز اول از حمام کردن بپرهیزید.
- از روز 5 می توانید حمام کنید به شرطی که موضع زخم را با پانسمان ضدآب بپوشانید. از صندلی حمام استفاده کنید.
لباس پوشیدن:
- در روزهای ابتدایی پس از جراحی، در حالت نشسته لباس بپوشید.
- در هنگام پوشیدن جوراب ، کفش و شلوار تا حد امکان از خم شدن بپرهیزید.
بلند کردن اجسام:
- در بلند کردن اجسام که بر ستون فقرات فشار وارد می کند بپرهیزید.
- پس از بهبودی کامل تنها به روش ایمن اقدام به بلند کردن اجسام کنید.
یادداشت پایانی
اینکه آیا عمل دیسک کمر خطرناک است یا خیر، بستگی به شرایط بیمار دارد. درصورتی‌که آسیب ایجادشده در کمر بیمار حاد، بیماری‌های زمینه‌ای خطرناک و سن بالا فرد باشد، ریسک جراحی و بهبودی بعد از آن بالا خواهد رفت. در این شرایط بهتر است برای اینکه بدانید که آیا عمل دیسک کمر خطرناک است یا خیر با پزشک خود صحبت کنید.
منابع:
https://myhealth.alberta.ca/Health/aftercareinformation/pages/conditions.aspx?hwid=ud1648
https://centenoschultz.com/spinal-fusion-complications-years-later/
https://sunnybrook.ca/content/?page=what-to-expect-after-spinal-surgery
