آیا صدای تق تق مفاصلتان شما را آزار میدهد؟ مراقب باشید! این صداها میتوانند خبر از کمبود ویتامینهای حیاتی بدهند! صدای تقتق مفاصل، که در اصطلاح علمی به آن ” کرپیتوس” میگویند، تجربهای رایج است که بسیاری از افراد، فارغ از سن و سال، با آن دستوپنجه نرم میکنند. اما آیا این صداها واقعاً جای نگرانی دارند؟ و چه عواملی میتوانند در ایجاد آنها نقش داشته باشند؟ کمبود کدام ویتامینها باعث صدا دادن مفاصل میشوند؟ چه راهحلهایی برای رفع این مشکل و تقویت سلامت مفاصل وجود دارد؟
رایج ترین علت صدا دادن مفاصل چیست؟
صدا دادن مفاصل، که به آن کرپیتوس (crepitus) هم میگویند، پدیدهای شایع است که میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. این صداها در اکثر موارد، جای نگرانی ندارند و به عنوان بخشی از فرآیند طبیعی پیری یا در اثر فعالیتهای فیزیکی رخ میدهند. با این حال، در برخی موارد، صدا دادن مفاصل و در صدر آن تق تق زانو میتواند نشانهای از یک مشکل جدیتر مانند آرتروز باشد. در ادامه، به بررسی رایجترین علتهای صدا دادن مفاصل میپردازیم:
کاویتاسیون (Cavitation) و تق تق مفاصل
مفاصل حاوی مایع روانکنندهای به نام مایع سینوویال هستند که از ساییدگی استخوانها روی هم جلوگیری میکند. این مایع حاوی گازهای اکسیژن، نیتروژن و دیاکسید کربن است. صدای تق تق ناشی از کاویتاسیون زمانی رخ میدهد که حبابهای گاز در مایع مفصلی ایجاد و سپس ترکیده میشوند. هنگامی که مفصل کشیده یا حرکت داده میشود، این حبابها ترکیده و صدایی شبیه به تق تق یا خش خش تولید میکنند. کاویتاسیون معمولاً بیضرر است و نیازی به درمان ندارد.
صدای مفاصل حین حرکت تاندون ها و رباط ها
تاندونها و رباطها، بافتهای همبندی هستند که عضلات را به استخوانها متصل میکنند. هنگامی که تاندونها و رباطها روی استخوانها حرکت میکنند، میتوانند صدایی تق تق مانند ایجاد کنند. این صداها معمولاً در مفاصل انگشتان، زانوها و شانهها بیشتر شنیده میشوند.
بیشتر بخوانید: علائم پارگی رباط زانو
ساییدگی غضروف و تق تق مفاصل
غضروف، لایهای از بافت نرم است که سطح انتهای استخوانها را در مفصل میپوشاند. این غضروف به حرکت روان و بدون درد مفاصل کمک میکند. با افزایش سن، غضروف به طور طبیعی ساییده میشود. در آرتروز، این ساییدگی غضروف تشدید شده و میتواند منجر به اصطکاک استخوانها و ایجاد صدا شود.
نقش ناتوانی عضلانی در تق تق مفاصل
ضعف عضلات اطراف مفصل میتواند باعث ناپایداری و ایجاد صدا در مفاصل در هنگام حرکت شود. این ناتوانی عضلانی میتواند ناشی عوامل گوناگونی نظیر، کمبود فعالیت بدنی، آسیب دیدگی یا یکسری بیماریهای خاص باشد.
بیشتر بخوانید: عوارض کم تحرکی
تق تق مفاصل ناشی از آسیب دیدگی ساختاری
در برخی موارد، صدا دادن مفاصل میتواند ناشی از عوامل دیگری مانند بورسیت (التهاب کیسههای مفصلی)، دررفتگی جزئی یا پارگی رباط باشد. اگر صدا دادن مفاصل با درد، تورم، قرمزی یا کاهش دامنه حرکتی همراه باشد، یا درصورت بروز هرگونه تغییر در الگوی صدا دادن مفاصل، به خصوص اگر ناگهانی یا شدید باشد، به پزشک مراجعه کنید.
کمبود ویتامین و تق تق مفاصل
ارتباط بین کمبود ویتامینها و مشکلات مفصلی، شواهد علمی قابل توجهی دارد. همه ما از نقش کلسیم در استحکام و سلامت استخوانها و مفاصل آگاهیم، اما چه مواد مغذی دیگری برای داشتن مفاصلی سالم نیاز داریم؟ راز داشتن مفاصلی سالم در هر سنی، ترکیب هوشمندانهی برخی از مواد مغذی برای افزایش اثرگذاری آنهاست. این مواد مغذی کلیدی عبارتند از:
ویتامین D؛ ضعف استخوان و غضروف و صدا دادن مفاصل
یکی از عواملی که میتواند به صدای تقتق زانو و مشکلات مفصلی مرتبط باشد، کمبود ویتامین D است. ویتامین D برای سلامت استخوانها و مفاصل ضروری است و کمبود آن میتواند منجر به ضعف استخوانها و غضروفها شود.
خواص ویتامین D در سنتز و حفظ غضروف، بافتی که انتهای استخوانها را میپوشاند، ثابت شده است. کمبود ویتامین D میتواند منجر به تخریب غضروف و افزایش خطر آرتروز شود. مطالعهای در سال در سال 2018 که در مجله ” Public Health Nutrition” منتشر شد، نشان داد که مکمل ویتامین D به کاهش درد و بهبود عملکرد زانو در افراد مبتلا به آرتروز زانو کمک میکند.
ویتامین D دارای خواص ضد التهابی است و کمبود آن میتواند منجر به التهاب مزمن در مفاصل شود که میتواند به درد و صدای تقتق زانو منجر شود. بررسی systematic در سال 2019 که در مجله “Nutrients” منتشر شد، شواهدی را یافت که نشان میدهد کمبود ویتامین D ممکن است خطر ابتلا به آرتروز زانو را افزایش دهد.
درضمن، ویتامین D برای عملکرد عضلانی نیز مهم است و کمبود آن میتواند منجر به ضعف عضلات اطراف زانو شود که میتواند به ناپایداری مفصل و افزایش خطر آسیب و صدای تقتق زانو منجر شود. منابع طبیعی ویتامین D شامل نور خورشید، ماهیهای چرب مانند سالمون و تن، زرده تخم مرغ و لبنیات غنیشده است.
ویتامین K؛ سلامت مفاصل و استخوانها
ویتامین K نقش مهمی در سلامت استخوانها و مفاصل دارد و کمبود آن میتواند به مشکلات مفصلی و صدا دادن مفاصل منجر شود. این ویتامین با فعالسازی پروتئینهای ضروری برای متابولیسم استخوان، مانند اوستئوکلسین و ماتریکس Gla پروتئین، به معدنیسازی استخوانها و جلوگیری از رسوب کلسیم در بافتهای نرم کمک میکند. همچنین، ویتامین K با تنظیم استفاده از کلسیم در بدن، تراکم و استحکام استخوانها را حفظ میکند و از ضعف و شکنندگی آنها جلوگیری مینماید. تحقیقات نشان دادهاند که مصرف کافی ویتامین K میتواند به کاهش التهاب مفاصل و بهبود سلامت آنها کمک کند.
منابع غذایی غنی از ویتامین K شامل سبزیجات برگ سبز تیره مانند کلم بروکلی، اسفناج و کلم پیچ، روغنهای گیاهی و برخی میوهها مانند کیوی و آووکادو است. مصرف این منابع غذایی یا استفاده از مکملهای ویتامین K تحت نظر پزشک میتواند به حفظ سلامت مفاصل و کاهش صدا دادن آنها کمک کند.
ویتامین C؛ پیشگیری از درد و التهاب مفاصل
ویتامین C، بیشتر به عنوان یک آنتیاکسیدان قوی شناخته میشود که نقشی اساسی در سلامت مفاصل نیز ایفا میکند. کمبود این ویتامین میتواند زمینهساز مشکلاتی مانند آرتروز، درد و التهاب مفاصل و حتی صدایی ناخوشایند از زانوها شود.
تحقیقات نشان دادهاند که کمبود ویتامین C با افزایش خطر ابتلا به آرتروز زانو مرتبط است. مطالعهای که در سال 2019 در مجله Arthritis Research & Therapy منتشر شد، نشان داد که افراد مبتلا به آرتروز زانو که سطح ویتامین C پایینی داشتند، بیشتر در معرض درد زانو و ناتوانی مفصل بودند.
ویتامین C برای تولید کلاژن، پروتئینی که ساختار غضروف و مفاصل را تشکیل میدهد، ضروری است. کمبود این ویتامین میتواند منجر به تخریب غضروف و افزایش التهاب در مفاصل شود که در نهایت به درد، سفتی و صدای تق تق زانو منجر میشود. علاوه بر این، ویتامین C دارای خواص ضد التهابی قوی است و میتواند به کاهش التهاب در مفاصل، که یکی از عوامل اصلی آرتروز و سایر مشکلات مفصلی است، کمک کند.
پرتقال، گریپ فروت، کیوی، توت فرنگی، تمشک، توت سیاه، فلفل دلمهای، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، اسفناج، کلم پیچ و سیب زمینی شیرین سرشار از این ویتامین هستند.
بیشتر بخوانید: زانوبند زاپیامکس
ویتامین B12؛ سلامت سیستم عصبی
ویتامین B12، که به عنوان “ویتامین دستگاه عصبی” نیز شناخته میشود، نقشی حیاتی در سلامت سیستم عصبی و خون ایفا میکند. اما آیا میدانستید که این ویتامین برای سلامت مفاصل نیز ضروری است؟ کمبود ویتامین B12 میتواند منجر به مشکلات مفصلی مانند آرتروز، درد و سفتی و حتی صدایی ناخوشایند از زانوها شود.
مطالعهای منتشر شده در سال 2023 در مجلهی Nutrients به بررسی نقش ویتامین B12 در سلامت مفاصل و استخوانها پرداخته و اعلام داشت که ویتامین B12 دارای خواص ضد التهابی است و میتواند به کاهش التهاب مفاصل کمک کند. این ویژگی باعث میشود که مصرف ویتامین B12 به عنوان یک عامل حمایتی در درمان بیماریهای التهابی مفاصل مورد توجه قرار گیرد.
درضمن، ویتامین B12 برای عملکرد صحیح اعصاب و عضلات، از جمله عضلات اطراف مفاصل، ضروری است. کمبود این ویتامین میتواند منجر به ضعف عضلانی، عدم تعادل و ناپایداری مفصل شود که میتواند به درد، سفتی و صدای تق تق زانو منجر شود.
علاوه بر این، ویتامین B12 نقش مهمی در سلامت غضروف، بافتی که انتهای استخوانها را میپوشاند، ایفا میکند. کمبود این ویتامین میتواند منجر به تخریب غضروف و افزایش خطر ابتلا به آرتروز شود. گوشت گاو، مرغ، ماهی زرده تخم مرغ، شیر، پنیر، ماست غلات غنی شده منبع خوبی از این ویتامین هستند.
ویتامین E؛ پیشگیری کننده از آرتروز و صدا دادن مفاصل
ویتامین E دارای خواص ضد التهابی است و میتواند به کاهش التهاب مفاصل و بهبود سلامت مفاصل کمک کند. کمبود ویتامین E باعث افزایش التهاب و آسیب به مفاصل میشود که به نوبه خود میتواند به صدا دادن مفاصل منجر شود. منابع غذایی ویتامین E شامل آجیلها و دانهها (مانند بادام و گردو)، روغنهای گیاهی (مانند روغن زیتون و آفتابگردان) و سبزیجات برگ سبز است. در حالی که بیشتر افراد میتوانند ویتامین E کافی را از رژیم غذایی خود دریافت کنند، برخی از افراد مانند افراد مبتلا به بیماریهای گوارشی خاص ممکن است به مکمل نیاز داشته باشند.
مکملهای مفید برای صدا دادن مفاصل
درست است که کمبود ویتامینها میتواند نقش مهمی در صدا دادن مفاصل داشته باشد. اما مصرف کافی ویتامینهای D، K، C، B12 و E از طریق رژیم غذایی متعادل و در صورت نیاز، استفاده از مکملهای ویتامینی، میتواند به بهبود سلامت مفاصل و کاهش صدا دادن آنها کمک کند. توجه به رژیم غذایی و اطمینان از دریافت کافی این ویتامینها میتواند از مشکلات مفصلی پیشگیری کند و به حفظ سلامت کلی بدن کمک نماید.
برای کاهش صدا دادن مفاصل، علاوه بر ویتامینها، مکملهای مختلفی وجود دارند که میتوانند به بهبود سلامت مفاصل کمک کنند. در جدول زیر به بررسی این مکملها، مزایا، معایب و نحوه اثر بخشی آنها پرداخته شده است.
جدول مکملهای مفید برای صدا دادن مفاصل
مکمل |
نحوه اثر بخشی | مزایا | معایب |
گلوکزامین | کمک به بازسازی غضروف و کاهش التهاب | کاهش درد و التهاب مفاصل، بهبود حرکت مفاصل | ممکن است در برخی افراد باعث مشکلات گوارشی شود |
کندرویتین | کمک به بازسازی و حفظ سلامت غضروف، کاهش سرعت تخریب غضروف | کاهش درد و التهاب، بهبود حرکت مفاصل، کند کردن پیشرفت آرتروز | ممکن است در برخی افراد باعث مشکلات گوارشی و حساسیت شود |
امگا-3 | دارای خواص ضد التهابی، کمک به کاهش التهاب مفاصل | کاهش التهاب و درد مفاصل، بهبود سلامت قلب و عروق | ممکن است در دوزهای بالا باعث خونریزی شود |
MSM (متیلسولفونیلمتان) | کاهش التهاب، بهبود تولید کلاژن و تقویت بافتهای همبند | کاهش درد و التهاب، بهبود حرکت مفاصل، تقویت بافتهای همبند | ممکن است در برخی افراد باعث سردرد، حالت تهوع و مشکلات گوارشی شود |
هیالورونیک اسید | بهبود روانی مفاصل و کاهش اصطکاک، افزایش انعطافپذیری مفاصل | بهبود روانی مفاصل، کاهش درد و سفتی مفاصل | ممکن است در برخی افراد باعث واکنشهای آلرژیک شود |
بوسولیا (کندر) | دارای خواص ضد التهابی، کمک به کاهش التهاب و درد مفاصل | کاهش التهاب و درد مفاصل، بهبود حرکت مفاصل | ممکن است در برخی افراد باعث حالت تهوع و مشکلات گوارشی شود |
کورکومین (زردچوبه) | دارای خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی، کمک به کاهش التهاب و درد مفاصل | کاهش التهاب و درد مفاصل، بهبود سلامت عمومی بدن |
جذب پایین، نیاز به مصرف با فلفل سیاه یا مکملهای افزایش جذب |
توجه داشته باشید: این لیست جامع نیست و سایر مواد مغذی نیز در سلامت مفاصل نقش دارند. درضمن شواهد علمی برای اثبات اثربخشی همه این مکمل ها قوی نیست.
بیشتر بخوانید: کمربند پلاتینر
ریسکهای مصرف مکمل برای سلامت مفاصل
همانطور که پیشتر اشاره شد، مصرف اکثر مکملها به طور کلی برای افراد بیخطر در نظر گرفته میشود و بسیاری از آنها ویتامینهایی هستند که بدن به آنها نیاز دارد. با این حال، قبل از شروع مصرف هرگونه مکملی حتماً تحقیقات لازم را انجام دهید و اگر از داروهای تجویزی استفاده میکنید، مشورت با پزشک ضروری است. دلیل این امر آن است که برخی از مکملها میتوانند با نحوه عملکرد داروها تداخل داشته باشند. بنابراین، پیش از مصرف هر مکملی، از عدم تداخل آن با داروهای مصرفی خود مطمئن شوید. خانمهای باردار و شیرده نیز قبل از شروع مصرف هرگونه مکملی، حتماً باید با پزشک خود مشورت کنند.
سوالات متداول درباره کمبود ویتامین ها و صدا دادن مفاصل
1.کمبود کدام ویتامین میتواند باعث صدا دادن مفاصل شود؟
ویتامینهای D، K، C، B12 و E میتواند منجر به بروز مشکلات مفصلی و صدا دادن مفاصل شود.
2.ویتامین D چگونه بر سلامت مفاصل تأثیر میگذارد؟
ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر از دستگاه گوارش کمک میکند که برای حفظ استحکام و سلامت استخوانها و مفاصل ضروری است.
3.چرا ویتامین K برای سلامت مفاصل مهم است؟
ویتامین K به فعالسازی پروتئینهایی کمک میکند که در متابولیسم استخوان و جلوگیری از رسوب کلسیم در بافتهای نرم نقش دارند. کمبود ویتامین K میتواند به کاهش تراکم استخوانی و مشکلات مفصلی منجر شود.
4.ویتامین C چه نقشی در سلامت مفاصل دارد؟
ویتامین C برای تولید کلاژن که در غضروف مفصلی یافت می شود ضروری است.
5.آیا مصرف مکملهای ویتامینی برای رفع صدا دادن مفاصل موثر است؟
بله، مصرف مکملهای ویتامینی، بهخصوص در افرادی که دچار کمبود ویتامینها هستند، میتواند به بهبود سلامت مفاصل کمک کند.
منابع:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29559013/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6413222/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31282125
https://www.performancelab.com/blogs/joint-support/popping-joints-vitamin-deficiency
https://www.forbes.com/health/supplements/best-vitamins-and-supplements-for-joint-pain/
https://www.myvitamins.com/articles/health/vitamins-minerals-joints
https://www.cnet.com/health/nutrition/best-vitamins-and-supplements-for-joint-health/