آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی نوعی بیماری مزمن التهاب مفاصل است که درمان قطعی برای آن وجود ندارد. در این بیماری مفاصل و غضروف به تدریج و به دلیل حمله سیستم ایمنی خود فرد دچار تحلیل میشوند. خوشبختانه در چند سال اخیر کشف روشها و داروهای جدید توانستهاند نتایج قابل توجهی در درمان بیماران ایجاد کند. در حال حاضر هدف از مصرف داروهای موثر در درمان آرتریت روماتوئید به حداقل رساندن آسیب مفاصل، افزایش عملکرد فیزیکی و کیفیت زندگی است. بهترین داروی روماتیسم را می توان در دسته داروهای ضدالتهاب، مسکن و دسته ای از داروها به نام DMARD ها قرار داد که در ادامه بیشتر به بررسی آنها می پردازیم.
بیماری روماتیسم چیست و چرا ایجاد میشود؟
آرتریت روماتوئید یا Rheumatoid Arthritis (RA) نوعی بیماری خود ایمنی مزمن است که مفاصل هر دو طرف بدن را از طریق بروز التهاب شدید درگیر میکند. در این بیماری مفاصل انگشتان دست، مچ دست، زانو، مچ پا و انگشتان پا درگیر میشوند. التهاب کنترل نشده و شدید غضروف یعنی بافت ضربه گیر مفاصل را درگیر میکند. این التهاب به مرور زمان سبب تغییر شکل و ساییدگی مفاصل میشود. به گونهای که در نهایت استخوان نیز دچار فرسایش میشود. جالب است که بدانید بدن شما برای محافظت از خود در برابر آسیبهای ناشی از تحریک و التهاب مداوم، مفاصل آسیب دیده را بهم همجوشی جوش میدهد.
علت اصلی بروز آرتریت فعالیت شدید و کنترل نشده سلولهای سیستم ایمنی بر علیه سلولهای خودی بدن است. تحریک این سلولها باعث ترشح مواد التهابی در اطراف مفاصل شده وعلائمی مانند تورم و درد زا ایجاد میکند. آرتریت روماتوئید علاوه بر تأثیر بر مفاصل به سایر قسمتهای بدن مانند: پوست، چشم، دهان، ریه و قلب نیز آسیب میرساند.
علائم RA معمولاً در سنین 30 تا 60 سالگی شروع میشود؛ اما افراد زیر 30 سال نیز ممکن است به روماتیسم مفصلی مبتلا شوند. چنانچه کودکان و بزرگسالان جوان (معمولاً بین 16 تا 40 سال) به این بیماری مبتلا شوند، به آن آرتریت روماتوئید جوان میگویند. به بیماری آرتریت روماتوئید در افراد بالای 60 سال آرتریت روماتوئید دیررس میگویند. درمان روماتیسم مفصلی به طور قطعی کشف نشده است اما می توان به کمک روش هایی سرعت پیشرفت بیماری را کنترل کرد.
مهمترین علائم بیماری آرتریت روماتوئید
علائم آرتریت روماتوئید اغلب از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در برخی از افراد علائم بیماری طی چندین سال و مرور ایجاد میشود. با این حال در بعضی از بیماران آرتریت روماتوئید به سرعت پیشرفت میکند. علائم بیماری در بسیاری از افراد (مانند: درد و تورم) به طور ناگهانی ناگهانی شروع شده و به سرعت (مقطعی) تمام میشود.
مهمترین علائم آرتریت روماتوئید عبارتند از:
- درد
- احساس ساییدگی
- قرمزی
- کاهش دامنه حرکتی
- کاهش توانایی برای راه رفتن
- بدشکلی
- تورم
- سفتی به خصوص بعد از نشستن طولانی مدت
- حساسیت در مفاصل
- خستگی
- ضعف
- تب
موثرترین قرصها و داروی روماتیسم
با پیشرفت علوم پزشکی امروزه داروها و روشهای درمانی موثری برای روماتیسم وجود دارد. به همین دلیل نسبت به گذشته کمتر بیماران برای سلامتیشان احساس نگرانی خواهد داشت. داروهای موثر متناسب شدت علائم و مدت زمانی که به آرتریت روماتوئید مبتلا بودهاید توسط پزشک انتخاب می شوند
انواع دستههای دارویی موثر در درمان روماتیسم شامل موارد زیر است:
داروهای مسکن؛ کم عارضهترین داروهای درمان روماتیسم
در مواردی که به صورت مقطعی دچار دردهای روماتیسمی میشوید به شما توصیه میشود که از مسکنهایی مانند پاراستامول یا ترکیبی از پاراستامول و کدئین ( کوکودامول ) برای تسکین دردهای خود استفاده کنید. این داروها سبب کاهش التهاب مفاصل نمیشوند؛ اما ممکن است در تسکین درد موثر هستند. موثرترین داروهای مسکن برای کاهش درد شامل: دیکلوفناک، دیکلوفناک و پیروکسیکام است.
مهمترین عوارض جانبی داروهای مسکن عبارتند از:
- مشکلات گوارشی
- آسیب کلیوی
- آسیب کبدی
- خطرات قلبی عروقی
- افزایش خطر خونریزی
- مصرف بیش از حد دارو سردرد
- آلرژی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی؛ کاهش التهاب و پیشگیری از تشدید بیماری
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا Nonsteroidal anti-inflammatory drug (NSAIDs) دستهای داروها اطلاق میشود که از طریق مهار آنزیم سیکلواکسیژناز سبب کاهش التهاب، تب و درد بدن میشوند. NSAID هایی که بدون نسخه قابل تهیه هستند شامل: ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) و ناپروکسن سدیم (Aleve) است. داروهای NSAID قوی فقط با نسخه پزشک قابل تهیه هستند. این داروها جزء پرکاربردترین داروهای پزشکی هستند.
همانطور که میدانید التهاب یکی از مهمترین دلایل تشدید بیماری روماتیسم مفصلی است. به همین منظور استفاده از این داروها خطرات و عوارض بیماری را کاهش میدهد. پرکاربردترین داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی شامل: آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب، قرص دیکلوفناک، ایندومتاسین، کتوپروفن، آمپول کتورولاک و مفنامیک اسید است.
متداولترین عوارض جانبی داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی عبارتند از:
- واکنش آلرژیک مانند: خارش، بثورات پوستی و تورم
- افزایش وزن
- مدفوع سیاه
- زردی بدن
- صدای زنگ در گوش
- تاری دید
- خستگی و ضعف شدید
- حساسیت به نور
- مشکل در ادرار کردن
- سردرد شدید
- درد کمر
- مشکل در تنفس
- درد قفسهی سینه
- ضعف در یک سمت از بدن
مهار کنندههای JAK؛ کاهش التهاب
مهارکنندههای JAK یا مهارکننده جانوس کیناز در واقع مهار کننده فعالیت آنزیمهای JAK1، JAK2، JAK3، TYK2 است. این آنزیمها سبب تشدید التهاب شده و کاهش آنها به درمان بیماریهای التهابی مانند: سرطان و آرتریت روماتوئید کمک میکند. در این شیوه درمانی داروهایی تجویز میشود که از طریق مسدود کردن مسیر آنزیمی، از تشدید علائم آرتریت روماتوئید متوسط تا شدید جلوگیری میگردد.
داروهای مهارکنندههای JAK برای افرادی تجویز میشود که داروهای سادهتری مانند مسکنها را امتحان کردهاند و متوجه شدهاند که این داروها در درمان بیماری آنها موثر نیست. انواع داروهای مهارکنندههای JAK معمولاً همراه با متوترکسات تجویز میشود. از جمله معروف ترین داروهای مهارکنندههای JAK شامل: Olumiant (baricitinib)،Rinvoq (upadacitinib)، Jakafi (ruxolitinib) و Inrebic (fedratinib) است.
متداولترین عوارض جانبی مهارکنندههای JAK عبارتند از:
- واکنش آلرژیک
- آکنه پوستی
- مشکلات گوارشی
- سرگیجه شدید
- مشکلات تنفسی
- غش
- زرد شدن داخل چشم
- تهوع
- استفراغ شدید
بیشتر بخوانید: آمپول دورو مدرول برای کمر
داروهای ضد روماتیسمی DMARD؛ جلوگیری از فراخوانی سلولهای ایمنی
اگر اخیرا تشخیص داده شده که به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید، احتمالا داروهای DMARD (Disease-modifying anti-rheumatic drugs) به عنوان اولین خط درمانی برای شما تجویز میشود. این داروها علائم بیماری را کاهش میدهند و از پیشرفت آن را جلوگیری میکنند. مکانیسم اثر انواع DMARD مسدود کردن مسیر تولید و ترشح مواد شیمیایی مورد نیاز برای فراخوانی حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل است. در صورت فراخوانی سلولهای ایمنی، آسیب زیادی به استخوان، تاندون، رباط و غضروف وارد میشود.
DMARDهایی که اغلب برای درمان روماتیسم مفصلی تجویز میشوند؛ شامل: متوترکسات، لفلونوماید، هیدروکسی کلروکین، سولفاسالازین هستند. متوترکسات معمولاً اولین دارویی است که برای درمان آرتریت روماتوئید تجویز میشود. این دارو اغلب همراه با یکی از انواع داروهای استروئیدی (کورتیکواستروئیدها) مصرف میگردد.
رایجترین عوارض جانبی متوترکسات عبارتند از:
- احساس ابتلا به بیماری
- از دست دادن اشتها
- زخم دهان
- اسهال
- سردرد
- ریزش مو
*مصرف این داروها ممکن است روی عملکرد سلولهای خونی و کبد شما تأثیر بگذارد. به همین دلیل باید در حین روند درمان آزمایشهای تخصصی منظم جهت بررسی وضعیت بدن انجام دهید. داروی متوترکسات روی بافت ریهها تأثیر میگذارد. قبل و در حین مصرف متوتروکسات رادیوگرافی قفسه سینه و آزمایش تنفس انجام دهید.
بیشتر بخوانید: درمان روماتیسم مفصلی در طب سنتی
استروئیدها؛ کاهش سریع درد و سفتی عضلات
داروهای گلوکوکورتیکوئیدی دستهای از داروها هستند که از طریق کاهش عملکرد سلولهای ایمنی، از حمله آنها به سلولهای بدن و بروز آسیبهای شدید جلوگیری میکنند. استروئیدها داروهای قدرتمندی هستند و سبب کاهش درد، سفتی و التهاب بدن میشوند. داروهای استروئیدی به صورت قرص (مانند پردنیزولون )، آمپول (تزریق مستقیم به مفاصل) و کپسول مصرف میشوند. از این نوع داروها معمولاً برای تسکین کوتاه مدت درد استفاده میشود.
استروئیدها معمولاً فقط برای مدت کوتاهی مصرف میشوند؛ زیرا استفاده طولانی مدت آنها عوارض جانبی جدی دارد. مهمترین داروهای استروئیدی شامل: بتامتازون، دگزامتازون، هیدروکورتیزون، تریامسینولون، فلودروکورتیزون، فلوئوسینولون و فلوتیکازون است.
متداولترین عوارض جانبی ناشی از مصرف زیاد داروهای استروئیدی عبارتند از:
- افزایش وزن
- پوکی استخوان (ضعف استخوان)
- کبودی بدن
- ضعف عضلانی
- نازک شدن پوست
جدیدترین درمانهای روماتیسم مفصلی
خوشبختانه بیماری روماتیسم مفصلی راهکارهای درمانی متنوعی دارد. بسیاری از پزشکان برای درمان سریعتر بیماران ترکیی از این روشهای درمانی را به طور همزمان استفاده میکنند. دقت داشته باشید! از آنجایی که این بیماری به دلیل التهاب شدید داخلی ایجاد میشود؛ از خود درمانی و مصرف دارو بدون اطلاع پزشک خودداری فرمایید.
موثرترین روشهای درمانی روماتیسم مفصلی عبارتند از:
درمانهای دارویی بیولوژیکی؛ اولین خط درمان روماتیسم مفصلی
درمان بیولوژیکی به معنای درمان دارویی برای بیماری است. متداولترین داروهای تجویزی برای بیماری روماتیسم مفصلی شامل: آدالیموماب، اتانرسپت و اینفلیکسیماب است. اغلب داروها همراه با متوترکسات یا DMARD مصرف میشوند؛ زیرا داروهای DMARD به خودی خود در درمان بیماری مؤثر نیستند. داروهای بیولوژیکی در بعضی از موارد برای تاثیر سریعتر به صورت تزریقی تجویز میشوند. این داروها از طریق کاهش تولید و ترشح مواد شیمیایی خاص در خون، از فعال شدن سیستم ایمنی و حمله به مفاصل جلوگیری میکنند.
متداولترین عوارض جانبی درمانهای بیولوژیکی شامل موارد زیر است:
- واکنشهای آلرژیک در محل تزریق
- عفونت
- احساس ابتلا به بیماری
- تب
- سردرد
کار درمانی؛ بهبودی سریعتر و کاهش از دردهای عضلانی
اگر در حال حاضر ابتلا به آرتریت روماتوئید باعث ایجاد مشکلات و اختلال در انجام کارهای روزمره شما شده است، کار درمانی بهترین گزینه درمانی است. کاردرمانگر تمرینهایی ارائه میکند با انجام آنها در منزل و محیط کار از درد، سفتی و گرفتگی عضلات جلوگیری میشود. علاوه بر این توصیه میکنیم در هنگام انجام کارهای مختلف از زانوبند استفاده کنید. زانوبندها از طریق پشتیبانی عضلات، مانع از درد و گرفتگی میشوند. یکی از بهترین زانوبندهای موجود در بازار زانوبند زاپیامکس است. اما زانوبند زاپیامکس چیست؟ این زانوبند دارای امکاناتی نظیر: لرزش خفیف، گرمادهی و پوشش ضد حساسیت است. به همین دلیل بسیاری از بیماران در هنگام استفاده از آن احساس راحتی زیاد میکنند.
استفاده از کفش مناسب برای کاهش درد
در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کفش باید فشار بر پا را کاهش دهد و حداکثر حفاظت را از بخش های مختلف پا از جمله قوزک پا داشته باشد. انتخاب کفش مناسب به خصوص در مراحل اولیه بیماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. درواقع در مراحل ابتدایی بیماری، کفش مناسب مانع از دائمی شدن آسیب پا می شود. پوشیدن هر کفشی باعث می شود بخش هایی خاصی از پا تحت فشار قرار بگیرد، به همین دلیل حتی اگر کفش مناسبی دارید سعی کنید هر 4 یا 5 روز کفش دیگری بپوشید. ابعاد کفش باید کاملا مناسب باشد؛ انگشت شست باید حدود 1 سانت با جلوی کفش فاصله داشته باشد و عرض پا نباید به دیواره کفش وارد کند. همچنین استفاده از کفش های انعطاف پذیر برای بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی توصیه می شود.
استفاده از درمانهای مکمل
بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید از طریق درمانهای مکمل سریعتر درمان میشوند. موثرترین درمانهای مکمل برای بیماری آرتریت روماتوئید شامل: طب سوزنی، کایروپراکتیک، ماساژ و استئوپاتی است. التبه دقت داشته باشید هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این درمانها در بلندمدت نیز موثر هستند. با این حال استفاده از این روشها در کوتاه مدت سبب تسکین دردهای عضلانی شما میشوند.
مصرف مکملهای غذایی
شواهد نشان می دهند که رژیم غذایی روماتیسم میتواند از طریق کاهش التهاب به بهبودی سریعتر آرتریت روماتوئید کمک کند. تعدادی از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید گزارش کردهاند که علائم آنها پس از پیروی از رژیمهای غذایی خاص کاهش پیدا کرده است. برای بررسی بیشتر پیشنهاد میکنیم چند هفته از غذاهای مشکلساز اجتناب کنید تا ببینید آیا علائم شما کاهش مییابد یا خیر. رژیم غذایی مدیترانهای که بر پایه سبزیجات، میوه، حبوبات، آجیل، لوبیا، غلات، غلات، ماهی و چربیهای غیراشباع مانند روغن زیتون است، در درمان موثر هستند.
همچنین شواهدی وجود دارد که نشان میدهند استفاده از مکملهای ویتامینی برای کاهش علائم آرتریت موثر است. علاوه بر این تعدادی از انواع مکملها در پیشگیری از عوارض جانبی داروهایی که مصرف میکنید موثر هستند. به عنوان مثال، مکملهای کلسیم و ویتامین D در صورت مصرف همزمان با استروئیدها به پیشگیری از پوکی استخوان کمک میکنند. همچنین مکملهای اسید فولیک ممکن است سبب جلوگیری از برخی از عوارض جانبی متوترکسات شوند.
بیشتر بخوانید: خرید کمربند پلاتینر؛ بهترین درمان خانگی کمر درد
عمل جراحی؛ آخرین روش درمان
اگر مصرف داروها در کاهش آسیب مفاصل موثر نباشند و یا روند درمان را کند نکنند، باید برای ترمیم مفاصل آسیب دیده عمل جراحی انجام شود. عمل جراحی به بازیابی توانایی شما در انجام کارهای روزمره کمک میکند. علاوه بر این عمل جراحی در دراز مدت سبب کاهش درد میشود.
انواع جراحی آرتریت روماتوئید شامل موارد زیر است:
- جراحی سینوکتومی: در این عمل جراحی قسمت ملتهب مفصل (سینوویوم) برداشته میشود. این عمل جراحی به کاهش درد و بهبود انعطاف پذیری مفصل کمک میکند.
- جراحی ترمیم تاندون: التهاب و آسیب مفصل ممکن است باعث شل شدن و پارگی تاندونهای اطراف مفاصل شما شود. در این عمل جراحی تاندونهای اطراف مفصل شما را ترمیم میکنند.
- جراحی اتصال یا همجوشی مفصل: اتصال مفاصل آسیب دیده به یکدیگر از طریق عمل جراحی به کاهش آسیب و تسکین درد کمک میکند.
- تعویض کامل مفصل: در طی جراحی تعویض مفصل، جراح قسمتهای آسیب دیده مفصل شما را برمیدارد و یک پروتز ساخته شده از فلز و پلاستیک را جایگزین آن میکند.
*عمل جراحی خطر خونریزی، عفونت و درد را به همراه دارد.
منابع:
https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/best-shoes-for-rheumatoid-arthritis
https://www.drugs.com/condition/rheumatoid-arthritis.html
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507863/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rheumatoid-arthritis/diagnosis-treatment/drc-20353653
https://www.nhs.uk/conditions/rheumatoid-arthritis/treatment/
https://www.universityofcalifornia.edu/news/new-hope-treating-rheumatoid-arthritis
