روماتیسم مفصلی چیست | درمان دارویی و خانگی + راهنمای کامل کنترل علائم و سبک زندگی سالم

رماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (RA) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های خودایمنی است که می‌تواند مفاصل را به‌طور مزمن درگیر کند. هرچند درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما خوشبختانه با تشخیص زودهنگام، رعایت تغذیه مناسب و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌توان تا حد زیادی علائم را کنترل کرد و از پیشرفت بیماری جلوگیری نمود.

درمان روماتیسم مفصلی فقط به مصرف دارو محدود نمی‌شود؛ بلکه ترکیبی از داروهای تخصصی، اصلاح سبک زندگی، فیزیوتراپی و برنامه غذایی ضدالتهابی است که به بیمار کمک می‌کند تا تحرک و کیفیت زندگی خود را حفظ کند.

در این مقاله علاوه بر معرفی روش‌های درمان دارویی، به اصول تغذیه مناسب، نقش سیستم ایمنی و راهکارهای ساده برای کنترل التهاب و درد مفاصل نیز خواهیم پرداخت تا مسیر درمان برای بیماران شفاف‌تر و قابل مدیریت‌تر شود.

روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک نوع بیماری خودایمنی مزمن است که عمدتاً مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه، بافت‌های سالم مفاصل را مورد حمله قرار می‌دهد و باعث التهاب، درد و آسیب به بافت‌های مفصلی می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث تخریب مفاصل، محدودیت حرکت و اختلال در کیفیت زندگی فرد شود.

علائم و نشانه‌های رایج رماتیسم مفصلی

علائم رماتیسم مفصلی معمولاً به‌صورت تدریجی ظاهر می‌شوند و شدت آن‌ها در طول روز یا در دوره‌های مختلف تغییر می‌کند.
در جدول زیر، مهم‌ترین نشانه‌ها و ویژگی‌های آن‌ها را مشاهده می‌کنید:

بر خلاف آسیب ساییدگی ناشی از استئوآرتریت که اغلب به استخوان محدود می‌شود، آرتریت روماتوئید معمولاً به پوشش مفاصل، به ویژه مفاصل کوچک دست و پا، حمله می‌کند. این التهاب باعث تورم و درد شدید می‌شود که در نتیجه ممکن است به فرسایش استخوان و تغییر شکل مفصل منجر شود.

بیشترین آسیب معمولاً در این بیماری به مفاصل وارد می‌شود، اما التهابات مربوطه می‌توانند به نقاط دیگر بدن مانند پوست، چشم‌ها (به ویژه قرنیه)، ریه‌ها (با آمبولی) قلب (با تغییراتی همچون پریکاردیت و آریتمی‌های مختلف) و عروق خونی (مانند واسکولیت) آسیب برسانند. این بیماری عمدتاً در زنان جوان بیشتر از مردان رخ می‌دهد و می‌تواند تأثیراتی جدی بر روی کیفیت زندگی و قابلیت اجتماعی فرد داشته باشد.

روش‌های تشخیص رماتیسم مفصلی

تشخیص به‌موقع روماتیسم مفصلی (RA) نقش مهمی در کنترل بیماری و جلوگیری از تخریب مفاصل دارد. پزشکان برای تشخیص دقیق این بیماری از ترکیبی از معاینه فیزیکی، آزمایش‌های خون و روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کنند.

علت روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری پیچیده است که علت دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی و عوامل محیطی احتمال دارد در بروز و توسعه آن نقش داشته باشند.

نقش سیستم ایمنی در رماتیسم مفصلی

سیستم ایمنی بدن در حالت طبیعی برای دفاع در برابر ویروس‌ها، باکتری‌ها و عوامل خارجی فعال می‌شود. اما در رماتیسم مفصلی (RA)، این سیستم به اشتباه بافت‌های سالم بدن، به‌ویژه غشای داخلی مفصل را دشمن تلقی کرده و به آن حمله می‌کند. نتیجه این حمله، التهاب مزمن و تخریب تدریجی مفاصل است.

در این فرآیند، سلول‌های ایمنی (مثل لنفوسیت‌ها و ماکروفاژها) موادی به نام سیتوکین‌ها و آنزیم‌های التهابی آزاد می‌کنند که باعث تورم، گرمی و درد مفصل می‌شوند. اگر این وضعیت کنترل نشود، به مرور غضروف و استخوان مفصل تخریب می‌شود.

جدول زیر خلاصه عملکرد سیستم ایمنی در بروز رماتیسم مفصلی را نشان می‌دهد:

از سوی دیگر، بدن بیماران مبتلا به رماتیسم مفصلی معمولاً آنتی‌بادی‌هایی مانند فاکتور روماتوئید (RF) و آنتی CCP تولید می‌کند که علیه پروتئین‌های طبیعی بدن عمل می‌کنند. وجود این آنتی‌بادی‌ها در آزمایش خون، یکی از نشانه‌های اصلی بیماری است.

بنابراین، درمان رماتیسم مفصلی تنها به کنترل درد محدود نمی‌شود؛ بلکه هدف آن تنظیم و تعدیل پاسخ سیستم ایمنی است تا از تخریب بیشتر مفاصل جلوگیری شود. داروهای بیولوژیک و DMARDها دقیقاً با همین هدف طراحی شده‌اند.

عوامل ژنتیکی از علل قوی بروز روماتیسم مفصلی

برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که تغییرات در ژن های خاصی، به خصوص ژن های مربوط به آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA)، می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید شوند. HLA یک سیستم برچسب‌گذاری در سلول‌های بدن است که به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا پروتئین‌های مختلف را تشخیص دهد. افرادی که تغییرات خاصی در ژن‌های HLA دارند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به RA قرار بگیرند.

عوامل محیطی و هورمونی: از علل احتمالی بروز روماتیسم مفصلی

به طور معمول، سیستم ایمنی بدن از شما در برابر بیماری محافظت می‌کند. در آرتریت روماتوئید، چیزی سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند تا به مفاصل حمله کند. عواملی مانند عفونت‌ها، سیگار کشیدن و استرس‌های فیزیکی یا روانی می‌توانند به عنوان محرک‌های بروز آرتریت روماتوئید عمل کنند. این عوامل می‌توانند سیستم ایمنی را تحریک کرده و باعث ایجاد التهاب در مفاصل شوند.

تحقیقات نشان داده است که تغییرات در سطوح هورمونی، به ویژه هورمون‌های جنسی مانند استروژن نیز ممکن است در توسعه RA نقش داشته باشند، به ویژه زمانی که زنان در سنینی هستند که سطوح هورمونی آن‌ها متغیر است. به طور کلی، آرتریت روماتوئید یک بیماری پیچیده است که از عوامل متعددی از جمله ژنتیکی، محیطی و هورمونی تاثیر می‌پذیرد. درک بهتر از این عوامل می‌تواند به بهبود درمان و مدیریت این بیماری کمک کند و به فهم بهتری از مکانیسم‌های آن منجر شود.

انواع روماتیسم و تفاوت آن‌ها

روماتیسم یک واژه کلی است که به گروهی از بیماری‌های خودایمنی و التهابی اطلاق می‌شود که می‌توانند مفاصل، عضلات، استخوان‌ها و حتی اندام‌های داخلی را درگیر کنند.
روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) یکی از شایع‌ترین آن‌هاست، اما انواع دیگری نیز وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.

در جدول زیر، تفاوت اصلی میان چند نوع رایج روماتیسم را می‌بینید:

روش‌های مختلف درمان آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) چگونه است؟

روش‌های درمانی آرتریت روماتوئید شامل مجموعه‌ای از تدابیر و مداخلات است که به کنترل علائم بیماری، بهبود عملکرد مفاصل و افزایش کیفیت زندگی افراد کمک می‌کنند. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• NSAIDها
• استروئیدها
• اصلاح تغذیه
• داروهای DMARDS سنتی
• داروهای DMARDS بیولوژیک
• فیزیوتراپی
• جراحی

داروی روماتیسم مفصلی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر یک از آنها برای کنترل علائم مختلف بیماری استفاده می‌شوند. در زیر، نمونه‌هایی از داروهای درمانی برای روماتیسم مفصلی آورده شده است.

داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)؛ مسکن برای روماتیسم مفصلی

مثل ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، که برای کاهش درد، تورم و التهاب در مفاصل استفاده می‌شوند. همه این داروها مستقل از اثر ضد التهابی خود، دارای خواص ضد درد خفیف تا متوسط نیز هستند. توجه به این نکته ضروری است که این داروها به تنهایی سیر بیماری آرتریت روماتوئید را تغییر نمی دهند یا از تخریب مفاصل جلوگیری نمی کنند.

بیشتر بخوانید: درمان سنتی روماتیسم

استروئیدها؛ مصرف استروئیدها برای کاهش درد روماتیسم مفصلی

برای RA شدید یا زمانی که علائم شعله ور می شوند، پزشک ممکن است استروئیدها را برای کاهش درد و سفتی توصیه کند. در بیشتر موارد، می توان از آنها به طور موقت برای آرام کردن شعله استفاده کرد. اما برخی از افراد برای کنترل درد و التهاب نیاز به مصرف طولانی مدت استروئید دارند. موارد رایج شامل هیدروکورتیزون (Cortef)، متیل پردنیزولون (Medrol) و پردنیزون (Deltasone) است که در مطلبی از سایت پزشکی nhs به آن پرداخته شد.

می توانید استروئیدها را به صورت تزریق مستقیم به مفصل ملتهب دریافت کنید یا آنها را به صورت قرص مصرف کنید. واکسن عوارض جانبی کمتری ایجاد می کند. اما شما نمی توانید آنها را بیش از یک بار در هر 3 یا 4 ماه دریافت کنید، زیرا می توانند استخوان ها و بافت های شما را ضعیف کنند.

بیشتر بخوانید: تغذیه روماتیسم مفصلی

داروهای ضد روماتوئید DMARDS سنتی؛ متوترکسات، آروا، آزاسان

این داروها آنزیم هایی که سیستم ایمنی بدن افراد مبتلا به روماتوئید برای حمله به مفاصل ترشح می‌کند را خنثی می‌کند. مصرف این دسته از داروها به دلیل کاهش سیستم ایمنی بدن احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد. داروهای DMARD سنتی برای آرتریت روماتوئید عبارتند از:

• هیدروکسی کلروکین (پلاکونیل و Quineprox)
• سولفاسالازین (آزولفیدین و Sulazine)
• متوترکسات (اوترکساپ، Rasuvo، روماتروکس، ترکسال)
• لفلونوماید (آراوا)
• آزاتیوپرین (آزاسان، ایموران)

بنابر مطلبی از سایت پزشکی ncbi داروهای DMARDS از انواع اصلی داروهای ضد آرتریت روماتوئید هستند که به طور قطع مانع پیشرفت بیماری می شوند. هر قدر بیمار سریعتر درمان های دارویی خود را با این دسته از داورها شروع کند احتمال افزایش کیفیت زندگی فرد به شدت افزایش می یابد.

بیشتر بخوانید: تغذیه روماتیسم

داروهای ضد روماتوئید DMARD بیولوژیک

داروهای بیولوژیک مانع فعالیت مواد شیمیایی موجود در خون که عامل تخریب مفاصل است می شود. مصرف این داروها تا حد زیادی از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند و معمولا در صورتیکه داروهای ضدروماتوئید سنتی اثربخش نباشند تجویز می شوند. برخی از انواع این داروها شامل:

• مهارکننده فاکتور نکروز تومور (TNF)
• مهارکننده سلول (B-Cell inhibitors)
• مهارکننده اینترلوکین (Interleukin Inhibitors)
• تعدیل‌کننده‌های تحریک هم‌زمان انتخابی (Selective Co-stimulation Modulators)
• مهارکننده های JAK

بیشتر بخوانید: برای آشنایی با علائم زانو درد این مطلب را که به بررسی جامع علل شایع زانو درد و درمان پیشنهادی انواع زانو درد پرداخته مراجعه کنید.

مراحل درمان رماتیسم مفصلی (از آغاز تا کنترل پایدار)

درمان رماتیسم مفصلی یک فرآیند چندمرحله‌ای است که بسته به شدت بیماری و پاسخ بدن، ممکن است بین چند ماه تا چند سال طول بکشد.
جدول زیر خلاصه‌ای از مهم‌ترین مراحل درمان را نشان می‌دهد:

مهارکننده جک (JAK)

مهارکننده‌های JAK (Janus kinase inhibitors) یک دسته از داروهای جدید هستند که برای درمان روماتیسم مفصلی (RA) استفاده می‌شوند. این داروها با مهار فعالیت آنزیم‌های JAK، که نقش کلیدی در مسیرهای سیگنال‌دهی التهاب دارند، به کاهش التهاب و تسکین علائم بیماری کمک می‌کنند.

آنزیم‌های JAK در داخل سلول‌های ایمنی قرار دارند و به انتقال سیگنال‌های مرتبط با التهاب کمک می‌کنند. مهارکننده‌های JAK با جلوگیری از فعالیت این آنزیم‌ها، باعث کاهش تولید مواد التهابی می‌شوند. این فرآیند به کاهش التهاب در مفاصل و تسکین علائم RA کمک می‌کند.

مهارکننده‌های JAK مورد استفاده در RA

چندین مهارکننده JAK برای درمان RA تایید شده‌اند:

1. توفاسیتینیب (Tofacitinib): اولین مهارکننده JAK تایید شده برای RA که با نام تجاری Xeljanz نیز شناخته می‌شود.
2. باریسیتینیب (Baricitinib): با نام تجاری Olumiant، که برای RA متوسط تا شدید استفاده می‌شود.
3. اوپاداسیتینیب (Upadacitinib): با نام تجاری Rinvoq، برای درمان RA در بیمارانی که به دیگر داروها پاسخ مناسبی نداده‌اند.

مزایای مهارکننده‌های JAK چیست؟

از جمله مزایای استفاده از مهارکننده‌های JAK (Janus kinase inhibitors) در درمان روماتیسم مفصلی می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:

• کاهش سریع التهاب: این داروها می‌توانند به سرعت التهاب را کاهش داده و علائم RA را تسکین دهند.
• استفاده آسان: به صورت خوراکی مصرف می‌شوند و نیاز به تزریق ندارند.
• موثر در موارد مقاوم به درمان: برای بیمارانی که به داروهای دیگر پاسخ مناسبی نداده‌اند، مهارکننده‌های JAK می‌توانند گزینه موثری باشند.

مهارکننده‌های JAK یک گزینه موثر و نوین برای درمان روماتیسم مفصلی هستند، به ویژه برای بیمارانی که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند. این داروها با کاهش التهاب و تسکین علائم بیماری می‌توانند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند، اما نیاز به نظارت دقیق و مدیریت مناسب عوارض جانبی دارند.

عوارض جانبی مهارکننده‌های JAK (Janus kinase inhibitors)

مانند همه داروها، مهارکننده‌های JAK نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. برخی از این عوارض شامل:

• افزایش خطر عفونت: به دلیل سرکوب سیستم ایمنی، خطر ابتلا به عفونت‌های مختلف افزایش می‌یابد.
• عوارض گوارشی: مانند تهوع، استفراغ و اسهال.
• افزایش خطر لخته‌های خونی: به ویژه در بیمارانی که عوامل خطرزای دیگری دارند.
• تغییرات در نتایج آزمایشات خونی: مانند کاهش تعداد سلول‌های سفید خون یا افزایش آنزیم‌های کبدی.

بیمارانی که از مهارکننده‌های JAK استفاده می‌کنند، نیاز به نظارت منظم توسط پزشک دارند تا عوارض جانبی احتمالی به موقع شناسایی و مدیریت شوند. قبل از شروع درمان با مهارکننده‌های JAK، باید با پزشک خود در مورد مزایا و معایب احتمالی مشورت کنید و هرگز بدون مشورت با پزشک خود مصرف دارو را قطع نکنید.

درمان‌های غیردارویی و تغییر سبک زندگی در رماتیسم مفصلی

در کنار دارو، درمان رماتیسم مفصلی نیازمند رویکردی جامع است که بر تغییر سبک زندگی، فیزیوتراپی و تغذیه سالم تمرکز دارد. این روش‌ها نه‌تنها به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند، بلکه کیفیت زندگی بیمار را نیز به‌طور چشمگیری بهبود می‌بخشند.

فیزیوتراپی و تمرینات مناسب

• انجام تمرینات کششی و تقویتی سبک زیر نظر فیزیوتراپیست.

• استفاده از گرما یا سرما درمانی برای کاهش درد و سفتی مفصل.

• تمرینات در آب (آب‌درمانی) برای کاهش فشار بر مفاصل.

• حفظ تحرک روزانه برای جلوگیری از خشکی و سفتی مفصل.

تغذیه ضدالتهابی

یک رژیم ضدالتهاب می‌تواند به کنترل علائم کمک کند. مصرف مواد غذایی زیر توصیه می‌شود:

• ماهی‌های چرب (سالمون، تن، قزل‌آلا) سرشار از امگا ۳

• سبزیجات برگ‌سبز، زردچوبه، زنجبیل، سیر

• میوه‌های رنگی مثل توت، انار و پرتقال

• مغزها و دانه‌های روغنی (گردو، بادام، بذر کتان)

مواد غذایی که بهتر است محدود شوند:

• غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فود و شیرینی‌های صنعتی

• نوشابه‌های گازدار و گوشت قرمز چرب

• مصرف زیاد نمک و قند

سلامت روان و مدیریت استرس

• استرس یکی از عوامل تشدیدکننده علائم رماتیسم است.

• استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مثل مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق کمک‌کننده است.

• حمایت خانوادگی و گفت‌وگو با گروه‌های حمایتی بیماران تأثیر مثبت دارد.

خواب، وزن و عادت‌ها

استراحت مناسب و درمان‌های خانگی روماتیسم

درمان‌های خانگی ممکن است به کمک کاهش علائم و تسکین درد در روماتیسم مفصلی کمک کنند. این درمان‌ها عمدتاً بر اساس تجربیات شخصی و مشاوره‌های عمومی انجام می‌شوند و نباید به عنوان جایگزین درمان‌های پزشکی مورد استفاده قرار گیرند. در زیر چند مورد از درمان‌های خانگی معمول برای کمک به کاهش علائم روماتیسم مفصلی آورده شده است:

• استفاده از کمپرس گرم و سرد : استفاده از کمپرس‌های گرم یا سرد بر روی مناطق دردناک مفاصل می‌تواند به کاهش درد و تسکین التهاب کمک کند.
• تمرین تنفس عمیق: تمرینات تنفس عمیق و آرام‌بخش می‌تواند به کاهش تنش‌های عضلانی و استرس کمک کند.
• استراحت و خواب کافی: استراحت مناسب و خواب کافی به جبران افت انرژی و بهبود حالت عمومی بدن کمک می‌کند.
• تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات ‌، غلات کامل، ماهی‌های چرب و منابع سالم از پروتئین به کاهش التهاب و افزایش سلامت مفاصل کمک می‌کند.
• تدابیر فیزیکی: مثلاً استفاده از تخت خواب مناسب و صندلی‌هایی که حمایت از پشتی و مفاصل را ارتقا می‌دهند.
• ماساژ ملایم: انجام ماساژ ملایم در مناطق مورد درد و تورم مفاصل می‌تواند تسکین کمک کند.

مهمترین نکته این است که قبل از انجام هر درمان خانگی، با پزشکتان مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که این روش‌ها با وضعیت شما سازگار هستند و به درمان اصلی شما ضرر نمی‌زنند. برای آشنایی با انواع روشهای درمان خانگی و درمان طبیعی روماتیسم مفصلی از این مطلب بازدید کنید.

اصول تغذیه و رژیم ضدالتهاب در رماتیسم مفصلی

تغذیه سالم یکی از ارکان اصلی کنترل رماتیسم مفصلی است.
برخی از مواد غذایی می‌توانند التهاب را کاهش دهند، درحالی‌که بعضی دیگر باعث تشدید درد و تورم مفاصل می‌شوند.
با انتخاب درست مواد غذایی، می‌توان عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشید و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.

بیشتر بخوانید: خواص مکمل ویتامین D

۱. مواد غذایی مفید برای کاهش التهاب

۲. غذاهایی که باید محدود شوند

• غذاهای فرآوری‌شده، سوسیس، کالباس

• گوشت قرمز چرب و لبنیات پرچرب

• نوشابه‌های گازدار، قند و شیرینی‌های صنعتی

• غذاهای سرخ‌کردنی و پرنمک

۳. ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری

۴. اهمیت آب و مایعات

نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز به حفظ لغزندگی مفاصل، کاهش خشکی و دفع سموم کمک می‌کند.
آب نارگیل طبیعی و چای سبز بدون قند هم می‌توانند گزینه‌های مفید باشند.

۵. الگوی غذایی روزانه پیشنهادی

۶. مکمل‌های مفید (با نظر پزشک)

• امگا ۳: کاهش التهاب مفصل

• کورکومین (عصاره زردچوبه): تسکین التهاب و درد

• گلوکوزامین و کندرویتین: حفظ غضروف مفصل

• ویتامین D و C: تقویت سیستم ایمنی

نقش سیستم ایمنی و راه‌های تقویت آن در رماتیسم مفصلی

رماتیسم مفصلی یکی از بیماری‌های خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به‌جای محافظت، به مفاصل سالم حمله می‌کند. بنابراین هدف اصلی درمان، تنظیم و تقویت عملکرد سیستم ایمنی به شکل متعادل است، نه صرفاً سرکوب آن.

۱. درک نقش سیستم ایمنی

در حالت طبیعی، سلول‌های ایمنی وظیفه دفاع از بدن را دارند. اما در رماتیسم مفصلی:

• سلول‌های لنفوسیت T و B بیش‌فعال می‌شوند.

• آنتی‌بادی‌هایی مثل فاکتور روماتوئید (RF) و آنتی CCP علیه بافت‌های مفصلی تولید می‌شوند.

• التهاب مزمن ایجاد شده، منجر به درد، گرمی و تورم مفصل می‌شود.

برای کنترل این روند، پزشکان از داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی مانند DMARDs و داروهای بیولوژیک استفاده می‌کنند.

۲. نقش تغذیه در تقویت ایمنی

برخی مواد غذایی می‌توانند سیستم ایمنی را در حالت تعادل نگه دارند و از التهاب مزمن بکاهند:

۳. سبک زندگی و عادت‌های مؤثر در تقویت سیستم ایمنی

۴. درمان‌های تعدیل‌کننده سیستم ایمنی (تحت نظر پزشک)

• داروهای DMARDs مثل متوترکسات، با کاهش بیش‌فعالی سلول‌های ایمنی از تخریب مفصل جلوگیری می‌کنند.

• داروهای بیولوژیک (مثل آدالیموماب یا اتانرسپت) مستقیماً مولکول‌های التهابی را هدف قرار می‌دهند.

• مهارکننده‌های JAK مسیر پیام‌رسانی التهاب در سلول‌ها را مهار می‌کنند.

هدف همه‌ی این درمان‌ها «خاموش کردن التهاب بدون تضعیف کامل ایمنی» است — یعنی بازگرداندن سیستم ایمنی به تعادل طبیعی.

۵. حمایت طبیعی از سیستم ایمنی

در کنار درمان دارویی، می‌توان با رعایت موارد زیر ایمنی بدن را تقویت کرد:

• مصرف چای سبز، زردچوبه و زنجبیل به‌عنوان ترکیبات ضدالتهاب طبیعی.

• دریافت کافی آنتی‌اکسیدان‌ها از طریق میوه‌ها و سبزیجات تازه.

• کاهش مصرف قندهای ساده و غذاهای سرخ‌شده.

• انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش برای کاهش هورمون استرس (کورتیزول)

درمانهای جراحی برای روماتیسم

در موارد شدید و پیشرفته روماتیسم مفصلی، درمان جراحی ممکن است به عنوان یک گزینه آخر در نظر گرفته شود. اهداف اصلی از جراحی در درمان روماتیسم مفصلی شامل بهبود عملکرد مفاصل، کاهش درد، و افزایش کیفیت زندگی می‌باشند. در زیر نمونه‌هایی از جراحی‌های معمول در روماتیسم مفصلی آورده شده است:

• جراحی تعویض مفصل (آرتروپلاستی): در این نوع جراحی، مفصل آسیب‌دیده جایگزین مفصل مصنوعی یا ترمیم‌شده می‌شود. این جراحی می‌تواند بهبود عملکرد مفصل، تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی را به افراد با روماتیسم مفصلی بیاورد.
• جراحی تنظیمی مفاصل: در برخی موارد، تنظیم مفصل‌ها به کمک جراحی انجام می‌شود تا عملکرد مفاصل بهبود یابد و فرصت تخریب بیشتر را کاهش دهد.
• جراحی ترمیمی مفاصل: در برخی موارد، مفصل‌هایی مانند کشیش‌ها (پیچان و پیچاک) با تکنیک‌های جراحی ترمیم می‌شوند تا تنظیم دقیق‌تر و عملکرد بهتری داشته باشند.
• جراحی تخریب مفاصل: در موارد پیشرفته روماتیسم مفصلی، ممکن است جراحی برای تخریب و خرابی شدید مفاصل انجام شود. این نوع جراحی بهبود علائم و کاهش درد را هدف دارد.

جراحی روماتیسم مفصلی معمولاً در مواردی که به کمک درمان‌های دارویی یا غیرجراحی نتیجه‌ای به دست نیامده باشد یا شدت بیماری به حدی افزایش یافته باشد که کیفیت زندگی بخشیدن به فرد را محدود کرده باشد، در نظر گرفته می‌شود. قبل از تصمیم‌گیری درباره جراحی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا اطلاعات دقیق‌تری درباره گزینه‌های درمانی و مزایا و معایب جراحی بدست آورید. هر فرد ممکن است نیاز به ترکیبی از این روش‌ها داشته باشد. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.

عوارض عدم درمان روماتیسم مفصلی چیست؟

دو مورد از شایع‌ترین عوارض کوتاه‌مدت عدم درمان روماتیسم مفصلی (RA) شامل شعله‌ور شدن بیماری و افزایش خطر عفونت است. خوشبختانه، با مصرف داروهای تجویز شده و پیروی از برنامه مدیریت بیماری ارائه شده توسط پزشک، می‌توان این خطرات را کاهش داد. با این حال، هر دو حالت همچنان می‌توانند به مشکلات جدی و تهدیدکننده زندگی منجر شوند.

شعله‌ور شدن بیماری

شعله‌ور شدن بیماری دوره‌ای از فعالیت زیاد بیماری و علائم شدید است که می‌تواند موجب درد، خستگی عمومی، ضعف و حتی تب شود. این دوره‌ها می‌توانند بسیار دردناک باشند و:

• برای روزها و هفته‌ها زندگی شما را مختل کنند.
• به اندازه‌ای شدید باشند که در کار، مراقبت از خانواده و انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن، رانندگی یا تهیه غذا اختلال ایجاد کنند.
• در صورت مداومت و تکرار، به آسیب به بافت‌های مفصلی و عضلانی منجر شوند که این می‌تواند باعث درد طولانی‌مدت، تغییر شکل مفصل و مشکلات تعادلی شود.
• التهاب مداوم ممکن است حتی به ریه‌ها، قلب و چشم‌ها نیز آسیب برساند.

همه این مسائل بر اهمیت دریافت درمان مناسب برای این بیماری خودایمنی مزمن تاکید دارند.

عفونت

روماتیسم مفصلی درمان‌نشده خطر ابتلا به انواع عفونت‌ها از جمله عفونت‌های تنفسی، باکتریایی و ویروسی را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهند که خطر عفونت در افراد مبتلا به RA دو برابر بیشتر از افرادی است که به این بیماری مبتلا نیستند.

حتی با مدیریت موفقیت‌آمیز بیماری، خطر عفونت وجود دارد. سیستم ایمنی در افراد مبتلا به RA به شدت مشغول حمله به مفاصل و بافت‌های دیگر است، بنابراین نمی‌تواند به خوبی از بدن در برابر عفونت‌ها محافظت کند. بنابراین هر چه بیماری شدیدتر باشد، خطر عفونت بیشتر است.

داروهای مورد استفاده برای درمان RA نیز می‌توانند خطر عفونت را افزایش دهند، زیرا این داروها سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند. یک مطالعه در سال 2016 توسط مجله PLoS Medicine نشان داد که کورتیکواستروئیدها بیشترین خطر را برای عفونت دارند. این مطالعه نشان داد که خطر عفونت در افرادی که کورتیکواستروئیدهای خوراکی مصرف می‌کنند، در مقایسه با افراد با شرایط مشابه که از این داروها استفاده نمی‌کنند، دو تا شش برابر بیشتر است. محققان خاطر نشان کردند که میزان خطر بستگی به دوز و مدت زمان مصرف استروئید دارد.

داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری مانند متوترکسات و لفلونوماید نیز می‌توانند خطر عفونت را افزایش دهند. داروهای بیولوژیک مانند Humira (adalimumab) و Actemra (tocilizumab) نیز با خطر بیشتری برای عفونت‌های تنفسی، پوستی و بافت نرم همراه هستند.

مهم اسن بدانید که همه داروها با خطراتی همراه هستند، اما پزشک شما برنامه درمانی را به گونه‌ای تنظیم کرده است که مزایای آن بیشتر از خطرات باشد. پس هرگز بدون مشورت با پزشک خود، مصرف داروی تجویز شده را متوقف نکنید و اگر نگران خطر عفونت یا مسائل دیگر هستید، با پزشک خود صحبت کنید.

بیشتر بخوانید: کمر بند پلاتینر

سوالات متداول در مورد درمان روماتیسم مفصلی

سوالات متداول درباره رماتیسم مفصلی

۱. آیا رماتیسم مفصلی درمان قطعی دارد؟
خیر، درمان قطعی ندارد، اما با داروهای تخصصی (مثل DMARDs و داروهای بیولوژیک)، تغذیه ضدالتهاب و فیزیوتراپی می‌توان علائم را کنترل کرد و از تخریب مفاصل جلوگیری نمود.

۲. چه کسانی بیشتر در معرض رماتیسم مفصلی هستند؟
زنان بین ۳۰ تا ۶۰ سال، افرادی با سابقه خانوادگی بیماری‌های خودایمنی و سیگاری‌ها بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.

۳. تغذیه مناسب برای رماتیسم چیست؟
غذاهای حاوی امگا ۳ (مثل ماهی‌های چرب و گردو)، میوه‌ها و سبزیجات رنگی، روغن زیتون و چای سبز مفید هستند.
غذاهای فرآوری‌شده، قند و گوشت قرمز چرب بهتر است محدود شوند.

۴. آیا آب‌وهوا بر رماتیسم تأثیر دارد؟
بله، هوای سرد و مرطوب معمولاً علائم را تشدید می‌کند، درحالی‌که هوای گرم و خشک می‌تواند درد و سفتی مفاصل را کاهش دهد.

۵. استرس چه تأثیری بر رماتیسم دارد؟
استرس مزمن می‌تواند فعالیت سیستم ایمنی را افزایش دهد و باعث شعله‌ور شدن علائم بیماری شود.
مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به کنترل استرس کمک کنند.

۶. در صورت داشتن درد مفصل، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تورم، درد یا خشکی مفصل بیش از ۶ هفته ادامه دارد یا در هر دو سمت بدن (به‌صورت متقارن) دیده می‌شود، باید حتماً به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید.

۷. آیا رماتیسم مفصلی می‌تواند به اندام‌های دیگر بدن آسیب بزند؟
بله، در موارد پیشرفته ممکن است چشم، قلب، ریه و عروق خونی را نیز درگیر کند.
تشخیص زودهنگام و پیگیری مداوم بهترین راه پیشگیری از این عوارض است.

۸. بهترین ورزش‌ها برای بیماران رماتیسم مفصلی چیست؟
پیاده‌روی آرام، شنا، یوگای ملایم و حرکات کششی در آب می‌توانند بدون فشار زیاد بر مفاصل، باعث بهبود انعطاف‌پذیری شوند.

۹. آیا مکمل‌ها در درمان رماتیسم مفید هستند؟
مکمل‌هایی مثل امگا ۳، کورکومین (عصاره زردچوبه)، ویتامین D و گلوکوزامین در کنار درمان دارویی و با تجویز پزشک می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.

۱۰. آیا رماتیسم مفصلی باعث ناتوانی می‌شود؟
در صورت عدم درمان، ممکن است به تخریب دائمی مفاصل و محدودیت حرکتی منجر شود.
اما با درمان زودهنگام و پایش منظم، می‌توان از این مرحله جلوگیری کرد.