قفل شدن زانو: بررسی علت و درمان قطعی

ساختار زانو به گونه ای است که می تواند به بالا پایین و طرفین چرخش داشته باشد، این وضعیت فرد را قادر می سازد راه برود، بنشیند و چمباتمه بزند. قفل شدن زانو زمانی اتفاق می افتد که زانو یا به دلیل درد (قفل شدن کاذب زانو) و یا به دلیل آسیب به ساختار (قفل شدن واقعی) در جای خود ثابت می ماند و حرکت دادن زانو را با درد و ناراحتی مواجه می کند. از مهم ترین علل قفل شدن واقعی زانو پارگی مینیسک، بدن شل و پارگی رباط زانو هستند. همچنین از مهم ترین علل قفل شدن کاذب زانو آرتریت و سندروم پلیکا هستند. در ادامه بیشتر با هر یک از این موارد آشنا می شویم.

انواع قفل شدن زانو

به طور کلی 2 نوع قفل شدن زانو وجود دارد: قفل شدن واقعی و کاذب زانو. قفل شدن واقعی زانو زمانی اتفاق می افتد که مانعی در مسیر حرکت غضروف زانو بوجود می آید. مثلا در پارگی مینیسک بخشی از مینیسک به غضروف می چسبد و مانع از حرکت زانو یا به اصطلاح قفل شدن زانو می شود. از دیگر مواردی که منجر به قفل شدگی واقعی زانو می شود می توان به بدن شل و پارگی رباط زانو اشاره کرد.

قفل شدن زانو کاذب زمانی اتفاق می افتد که درد در بخش های دیگر زانو به قدری زیاد است که فرد قادر به حرکت زانو نیست. این درد با احساس فریز شدن در هنگام چرخش به جهاتی خاص همراه است. قفل شدن کاذب زانو ممکن است ناشی از شکستگی، در رفتگی، بورسیت و یا تاندونیت زانو قرار گرفته باشد. آرتروز زانو و سندروم پلیکا دو مورد از رایج ترین علل قفل شدن زانو است. البته قفل شدن کاذب می تواند ناشی از ناتوانی کشکک زانو در حرکت صحیح باشد. علامت آن درد در قسمت جلوی زانو است. قفل شدگی کاذب زانو اغلب با استراحت، کمپرس سرد و مصرف داروهای مسکن تسکین می یابد.

بیشتر بخوانید: درمان زانو درد

قفل شدن واقعی زانو

• پارگی مینیسک زانو: مینیسک که یک پد غضروفی نعلی شکل است و ضربات و فشارهای وارد بر زانو را می گیرد در صورت پارگی می تواند حرکت زانو را با اختلال ایجاد کند. پارگی مینیسک اگر شدید باشد سبب چسبیدن ان به مفصل شدن و در نتیجه زانو دچار قفل شدن می شود. اگر قفل شدن زانو ناشی از پارگی مینیسک باشد فرد نمی تواند زانو خود را راست کند اما می تواند آن را خم کند.
• آسیب رباط های زانو: استخوان ها از طریق رباط ها به یکدیگر متصل می شوند زانو دارای چهار رباط است. زانو بدون داشتن رباط های قوی قادر به حرکت نیست. توقف ناگهانی یا حرکت دادن مفصل خارج از دامنه حرکت ان می تواند سبب پارگی رباط های زانو شود. آسیب دیدگی رباط سبب عدم توانایی بیمار در خم کردن زانو می شود.
• عارضه بدن شل: قفل شدن واقعی ممکن است به دلیل کاهش خون رسانی به زانو یا عارضه بدن شل در زانو ایجاد شود. شایع ترین نوع بدن شل تکه های استخوان جدا شده است. وقتی تکه استخوان در مفصل گیر می کند باعث قفل شدن مفصل زانو می شود. شلی بدن ناشی از شکستگی استخوان زانو یا بیماری آرتریت زانو ایجاد می شود. بقایای اجسام مانده در زانو ناشی از جراحی ممکن است به عنوان بدن شل عمل کرده و باعث قفل شدن زانو شوند.

قفل شدن کاذب زانو

• آرتریت: آرتریت یکی از رایج ترین دلایل قفل شدن زانو است. زانو از آنجائیکه در معرض فرسایش قرار دارد بیشتر از سایر مفاصل دچار سائیدگی طبیعی می شود. فرسایش با تورم همراه است. از سوی دیگر تورم منجر به ناتوانی زانو در حرکت صحیح می شود. البته تورم دلیل خوبی برای بی تحرکی بیمار نیست. استفاده از داروهای ضد درد، تزریق استروئید و فیزیوتراپی ممکن است منجر به تسکین درد در بیمار شود. در موارد شدیدتر تعویض مفصل زانو ممکن است تنها گزینه درمانی پیش روی بیمار باشد.
• سندروم پلیکا: روی زانو توسط دیواره ای بسیار نازک اما منسجم به نام چین پلیکا احاطه شده است. وقتی چین پیکا در اثر ضربه و یا شرایط دیگر دچار التهاب شود زانو دچار درد و بی ثباتی و قفل شدن زانو می شود. قفل شدگی زانو ناشی از سندروم پلیکا در اغلب موارد با استراحت درمان می شود.
• بورسیت زانو: بورسیت زانو عارضه ای است که در آن بورس زانو یا همان کیسه های کوچک اطراف زانو دچار تورم و التهاب می شود. بورسیت زانو دردناک است و به دلیل تورم مانع از خم و راست شدن زانو می شود.
• تاندونیت زانو: تاندونیت یا همان تاندونیت کشکک به وضعیتی گفته می شود که تاندون های زانو در اثر پرش و دویدن طولانی دچار پارگی ریز شده که بدنبال آنها التهاب در زانو ایجاد می شود.
• جا به جایی کشکک زانو: جا به جایی کشکک وضعیتی است که طی ان کشکک زانو از محل اصلی خود منحرف می شود و به این ترتیب در روند خم و راست شدن زانو اختلال ایجاد می کند.

درمان‌های خانگی قفل شدن زانو

گاهی در صورت خفیف بودن درد زانو می‌توانید با روش‌های خانگی آن را درمان کنید. درمان قفل شدن زانو در خانه به شما کمک می‌کند که در صورت تشدید علائم به پزشک مراجعه کنید. برای درمان قفل شدن زانو می‌توانید از کمپرس گرم برای کاهش درد و گرفتگی زانو استفاده کنید. اگر درد و قفل شدن زانو شما ناشی از پارگی مینیسک باشد، می‌توانید کاریوتراپی (سرما درمانی) را برای درمان این عارضه امتحان کنید.

• ورزش روزانه: تحرک و ورزش روزانه به قوی‌تر شدن عضلات کمک می‌کند. درمان قفل شدن زانو با ورزش یک راهکار مناسب برای درمان آرتروز و سایر علل زانو درد است. انجام فعالیت‌هایی مانند دوچرخه سواری سبک، پیاده‌روی، شنا، ورزش در آب و یوگا می‌تواند به بهبود این عارضه کمک کند.
• مدیریت وزن: اضافه وزن فشار زیادی بر مفاصل زانو وارد می‌کند و باعث آسیب به مفصل می‌شود. کاهش وزن یک روش مناسب برای جلوگیری از زانو درد یا قفل شدن زانو است.
• درمان موضعی: یکی از بهترین پمادها برای درمان زانو درد استفاده از کپسایسین است. این پماد خانگی می‌تواند درد مفاصل و زانو درد ناشی از آرتریت و سایر بیماری‌های اسکلتی عضلانی را درمان کند. نحوه استفاده از این پماد به این صورت است: پماد را مستقیماً روی پوست ناحیه دردناک مفصلی بزنید. پس از استفاده، گرما و سوزش روی پوست ایجاد می‌شود.
• درمان گیاهی قفل شدن زانو:درمان سنتی زانو درد شامل روشهایی برای ایجاد تعادل در اخلاط ۴ گانه (حجامت زانو و روغن درمانی و مصرف دوسین)، افزایش گردش خون به کمک ماساژ، استفاده از مواد غذایی ضدالتهاب، طب آیورودا و بالا بردن قوای جسمانی به کمک مواد غذایی مغذی شامل سنجد، شیره انگور و موارد دیگر است. در این بین نسخه حکیم خیراندیش نیز که ترکیبی از درمان زانو درد در طب سنتی است خواندنی است.
• استفاده از زانوبند طبی: زانوبند طبی سبب حمایت از مفصل زانو می شوند و در بیمارانی که دچار درجاتی از بی ثباتی زانو هستند مفید است. البته زانوبندها دارای درجه حمایتی مختلفی هستند و باید با توجه به نوع و شدت بیماری انتخاب شوند.

کلام نهایی

قفل شدن زانو ناشی می تواند خود منشا بیماری و یا ناشی از عارضه دیگر باشد؛ قفل شدن زانو واقعی ناشی از اختلال در عملکرد غضروف مثل پارگی مینیسک است و قفل شدن زانو کاذب ناشی از بیماری دیگر مثل آرتروز است که به قدری دردناک است که فرد از حرکت دادن زانو اجتناب می کند. درواقع در قفل شدن زانوی کاذب عضلات اطراف زانو دچار اسپاسم می شوند و به طور غیر مستقیم فرد دچار قفل شدگی زانو می شود.