آیا می‌دانید مهم‌ترین علت زانودرد کودک شما چیست؟ برای تسکین درد زانو بهترین و سریع‌ترین اقدام چیست؟ زانو به مفصلی می گویند که استخوان ران (فمور) را به ساق پا (درشت نی) متصل می‌کند. زانوها از استخوان، عضلات و بافت‌هایی به نام غضروف، رباط و تاندون تشکیل شده‌اند. بنابراین آسیب دیدگی‌ها ممکن است مربوط به یک یا چند قسمت از ساختار زانو باشد. جالب است که بدانید اکثر کودکان در مقطعی از زندگی خود دچار دردهایی موسوم به دردهای رشد قدی زانو می‌شوند. این عارضه با درد شدید در ناحیه ران، لگن و پشت زانو همراه است. بنابراین در مقاطعی از زندگی زانودرد بخشی طبیعی از رشد محسوب می‌شود. با این حال در مواردی کودکان به دلایل جدی‌تری دچار ضعف و درد زانو می‌شوند. برای افزایش آگاهی شما قصد داریم در این سری از مقالات طب لاین شاپ در خصوص علل و درمان‌های موثر برای زانو درد کودکان صحبت کنیم. با ما همراه باشید تا در خصوص این موضوع مهم بیشتر بدانید.
متداول‌ترین علت زانو درد کودکان چیست؟
احتمالا دلیل انتخاب این مقاله آن بوده که کودک فعال و باهوش شما دوباره دچار درد و کبودی در قسمت زانوهای خود شده است. در بیشتر مواقع زانودرد به علت آسیب‌های جزئی و برخورد با اشیای محکم (در حین بازی) ایجاد می‌شود. با این در مواردی نیز علت این دردها جدی بوده و باید به دنبال درمان‌های پزشکی باشید. در ادامه به متداول‌ترین علل زانودرد در کودکان اشاره خواهیم کرد. مهم‌ترین علل زانو درد در کودکان شامل موارد زیر است:
بیشتر بخوانید: انواع زانو درد
سندرم درد پاتلوفمورال (PFPS)؛ شایع‌ترین علت درد زانو
یکی از شایع‌ترین علل زانو درد شدید، سندرم درد کشکک رانی یا پاتلوفمورال Patellofemoral Pain Syndrome است. در هنگام ابتلا به این سندروم کودک در قسمت جلوی زانو یعنی اطراف کلاهک (کشکک) درد شدیدی را احساس می‌کند. علت اصلی بروز پاتلوفمورال سایش و التهاب غضروف مفصلی در امتداد شیار تروکلئار و بر روی سطح زیرین پاتلا (کَشکَک زانو یا کاسه زانو) است. تحریک غضروف باعث می‌شود که کودک شما در هنگام دویدن، پریدن، پایین آمدن از پله‌ها، بلند شدن و نشستن دچار درد شدید شود. موثرترین روشهای درمان زانودرد ناشی از سندروم پاتلوفمورال شامل موارد زیر است:
- دارودرمانی (مصرف مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن)
- فیزیوتراپی
- انجام تمرینات کششی و تقویتی
- تزریق کورتیکواستروئید
- استفاده از کمپرس سرد
بیماری ازگود اشلاتر؛ علت درد زانو پس از پریدن
عارضه ازگود اشلاتر در کودکان و نوجوانان در حال رشد دیده می‌شود. استخوان ساق پا دارای برجستگی به نام توبرکل تیبیا است. این استخوان تاندون را به کلاهک زانو متصل می‌کند. زمانی که در در ناحیه برجستگی استخوان درشت نی (صفحات رشد) استخوان سازی بیش از حد صورت می‌گیرد، فرد دچار عارضه ازگود اشلاتر می‌شود. درد ناشی از این بیماری دقیقا زیر زانو احساس می‌شود. کودکان مبتلا به این عارضه باید در هنگام بازی کردن از زانوبندهای مخصوص استفاده کنند. موثرترین روشهای درمان عارضه ازگود اشلاتر عبارتند از:
- استفاده از زانوبند مخصوص
- کمپرس سرد و گرم
- اولتراسوند درمانی
- بالا نگه داشتن پاها
- ماساژ درمانی
- جراحی (مرحله آخر درمان)
بیشتر بخوانید: خرید زانوبند زاپیامکس
ناپایداری کاسه زانو (دررفتگی کشکک)؛ به علت چرخش ناگهانی زانو
کاسه زانو (کشکک) در یک شیار باریک در انتهای استخوان ران (فمور) قرار دارد. این استخوان از مفصل زانو محافظت می‌کند. در عارضه ناپایداری کاسه این استخوان از شیار خود خارج می‌شود. در بیشتر موارد دیده شده که این آسیب در ورزشکاران به دلیل پیچیدن ناگهانی، برخورد با اشیا و سایر ورزشکاران ایجاد می‌گردد. متاسفانه به دلیل ضعف عضلات زانو این آسیب در زنان بیشتر اتفاق می‌افتد. متداول‌ترین علائم در رفتگی کشش زانو شامل: درد شدید، قرمزی، تورم زیاد و التهاب در ناحیه کلاهک زانو است. در موارد شدیدتر در این آسیب کلاهک زانو از محل خود خارج می‌شود. برای تشخیص در رفتگی کشکک زانو علاوه بر معاینات فیزیکی، آزمایش‌های عکس برداری انجام می‌شود. بهترین روشهای درمانی برای در رفتگی کشکک زانو شامل موارد زیر است:
- استفاده از زانوبندهای طبی مخصوص
- فیزیوتراپی
- جراحی
- جا انداختن و گچ گرفتن استخوان کشکک
- انجام تمرینات اصلاحی
- دارو درمانی (مصرف ایپوبروفن برای کنترل درد و التهاب)
- استفاده از کمپرس سرد
آسیب‌های رباط صلیبی قدامی؛ شایع‌ترین علت زانو درد در کودکان و نوجوانان
ACL مخفف (anterior cruciate ligament) رباط صلیبی قدامی است. این رباط یکی از دو رباط داخلی و اصلی زانو بوده و از حرکت استخوان درشت نی به سمت جلو جلوگیری می‌کند. بنابراین برای ثبات زانوهای خود در حین راه رفتن مدیون رباط صلیبی قدامی هستید. این رباط در حین انجام ورزش‌های پرشی و رقابتی مانند: فوتبال در کودکان و نوجوانان به دلیل کشش بیش از اندازه و ناگهانی آسیب می‌بیند. مشخص‌ترین علائم آسیب رباط صلیبی قدامی شامل: درد شدید زانو، تورم و عدم توانایی فرد در خم کردن زانو است. پس از بررسی علت پارگی رباط صلیبی قدامی برای درمان به مراکز فیزیوتراپی ارجاع داده خواهید شد. موثرترین روشهای درمان آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی شامل موارد زیراست:
- فیزیوتراپی
- تقویت عضلات از طریق انجام تمرین‌های اصلاحی
- کمپرس سرد
- جراحی
- استفاده از آتل برای بی حرکت نگه داشتن زانو
آسیب‌های رباط داخلی؛ متداول‌ترین آسیب در ورزشکاران
MCL مخفف (medial collateral ligament) رباط جانبی داخلی است. این رباط از ساختار داخلی زانو پشتیبانی می‌کند. وظیفه MCL ان است که از طریق اتصال به استخوان درشت نی و ران در حین حرکت دادن زانو به سمت پهلو به ثبات آن کمک کند. این رباط در اثر پیچ خوردگی، تغییر جهت ناگهانی در حین دویدن، پریدن در حالی که زانو به سمت داخل است و ضربه به قسمت بیرونی زانو آسیب می‌بیند.
همان طور که می‌دانید تمامی این حرکات در ورزش‌های رقابتی وجود دارند. بنابراین جای تعجب نیست که کودکان علاقه مند به ورزش‌هایی مانند: فوتبال، فوتسال، بسکتبال، اسکی و تنیس به دفعات دچار آسیب رباط جانبی داخلی می‌شوند. مهم‌ترین علائم این آسیب شامل: درد، سفتی و حساسیت به لمس است. موثرترین روشهای درمان آسیب به رباط جانبی داخلی شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی
- استفاده از زانوبند
- مصرف داروهای ضد التهاب مانند استامینوفن
- انجام تمرین‌های اصلاحی
- استفاده از عصا
- آتل بستن
- جراحی
آسیب به رباط جانبی؛ علت زانودرد پس از ضربه مستقیم
LCL مخفف (lateral collateral ligament) رباط جانبی کناری است. همانطور که حدس می‌زنید به دلیل محل قرار گیری، این رباط نسبت به سایر رباط‌های زانو کمتر در معرض آسیب قرار دارد. رباط جانبی کناری از قسمت بیرونی زانوی شما محافظت کرده و استخوان ران را به استخوان درشت نی متصل می‌کند. آسیب به این رباط در واقع در شرایطی اتفاق می‌افتد که زانوی کودک شما با فشار زیاد و به طور ناگهانی (به دنبال وارد شدن ضربه مستقیم) به سمت بیرون کشیده شود.
چرخش سریع و راه رفتن روی زانو آسیب دیده باعث بدتر درد و تشدید تورم می‌شود. مهم‌ترین علائم آسیب به رباط جانبی کناری شامل: درد در قسمت بیرونی زانو، احساس ناتوانی برای راه رفتن، تورم، درد و حتی گاهی اوقات بی حسی در قسمت بیرونی زانو است. علت بی حسی زانو آن است که اعصاب حسی زانوها از قسمت کناری این رباط عبور می‌کند. موثرترین روشهای درمان آسیب رباط جانبی شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی
- استفاده از زانوبند
- ورزش‌های اصلاحی
- بستن آتل
- کاردرمانی
- مصرف دارو برای کاهش التهاب
بیشتر بخوانید: زانو درد زنان
آسیب رباط متقاطع خلفی؛ علت زانو درد پس از ضربه محکم
PCL مخفف (posterior cruciate ligament) رباط متقاطع خلفی است. این رباط از قسمت پشتی زانو محافظت می‌کند. رباط متقاطع خلفی از لغزش استخوان ساق پا به سمت پشت استخوان ران جلوگیری کرده و به حفظ ثبات زانو کمک می‌کند. ضربه محکم به قسمت جلوی زانو یا افتادن روی زانوی خم شده باعث آسیب به PCL می‌شود. این اتفاق اغلب در ورزش‌هایی مانند: بسکتبال و فوتبال اتفاق می‌افتد. موثرترین روشهای درمان رباط متقاطع خلفی شامل موارد زیراست:
- کار درمانی
- استفاده از آتل
- استراحت
- ماساژ درمانی
- استفاده از کمپرس سرد
پارگی تاندون؛ علت درد و ناتوانی شدید کودکان برای راه رفتن
تاندون کشکک، کلاهک زانو را به استخوان ساق پا متصل می‌کند. تاندون‌ها معمولا به دنبال استفاده بیش از حد از زانو و انجام حرکاتی مانند پریدن دچار پارگی می‌شوند. شایع‌ترین علائم گزارش شده پس از پارگی تاندون شامل: حساسیت به لمس و درد شدید است. علاوه بر این انقباضات سریع عضله چهار سر ران در اثر دویدن و پریدن علائم را تشدید می‌کند. موثرترین روشهای درمان پارگی تاندون شامل موارد زیر است:
- جراحی
- فیزیوتراپی
- گچ گرفتن
- استراحت
- استفاده از کمپرس سرد
استئوکندریت دیسکانس؛ یکی از شدیدترین آسیب‌های استخوانی در جوانان
استئوکندریت دیسکانس یک بیماری مفصلی است که در آن استخوان زیر غضروف پوشاننده مفصل از بین می‌رود. این عارضه به دلیل کاهش دست دادن خون رسانی به استخوان و یا فشار زیاد و مکرر روی زانو اتفاق می‌افتد. شایع‌ترین ناحیه‌ای که این آسیب در آن ایجاد می‌شود، انتهای استخوان ران (فمور) در مفصل زانو است. عارضه استئوکندریت دیسکانس با علائمی مانند: درد، تورم، قفل شدن و گرفتن زانو در حین راه رفتن همراه است. برای تأیید اینکه آیا کودک شما مبتلا به استئوکندریت دیسکانس است یا خیر، عکس برداری با اشعه ایکس یا MRI انجام می‌شود. موثرترین روشهای درمان برای استئوکندریت دیسکانس شامل موارد زیر است:
- جراحی
- گچ گرفتن استخوان
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان؛ شایع‌ترین بیماری روماتیسمی در دوران کودکی
JIA یا آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (Juvenile Idiopathic Arthritis ) نوعی بیماری خودایمنی یا التهابی در کودکان زیر 16 سال است. در این وضعیت سیستم ایمنی به جای عوامل بیگانه به پوشش داخلی مفاصل حمله کرده و باعث تورم، درد و حساسیت در مفاصل مختلف بدن ( دست، زانو، مچ پا، آرنج و مچ دست) می‌شود.
مهم‌ترین علائم آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان شامل: خستگی، تاری دید، خشکی چشم، بثورات پوستی، کاهش اشتها و تب بالا است. برای تأیید اینکه آیا فرزند شما به این بیماری مبتلا است یا خیر، باید آزمایش‌های خون خاصی انجام شود. آزمایش‌های خون تشخیصی برای بیماری Juvenile Idiopathic Arthritis شامل: بررسی سرعت رسوب گلبول‌های قرمز، پروتئین واکنشی c، فاکتور روماتوئید و شمارش کامل خون است. مهم‌ترین روشهای درمان آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهای ضد التهابی و تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند متوتروکسات
- جراحی
- فیزیوتراپی
بیشتر بخوانید: خرید دستگاه فیزیوتراپی خانگی
کلام آخر
بروز زانو درد در کودکان می تواند باعث بروز نگرانی در والدین شود. اما آیا زانو درد کودکان جای نگرانی دارد؟ بیماری های مختلفی می تواند باعث بروز زانو درد در کودک شود که یکی از مهم ترین و البته بی خطر ترین آنها سندروم ازگود اشلاتر است که ناشی از جهش رشد کودک است. در موارد دیگر زانو درد کودکان اگر با علائم تورم، درد بی دلیل، بی ثباتی زانو، قفل شدن زانو و کاهش دامنه حرکت زانو باید حتما توسط پزشک متخصص پیگیری شود. با این حال، می توان با کمک درمان خانگی موسوم به تکنیک رایس که شامل استراحت، کمپرس سرد، فشار و بالا بردن پا تا حدی از درد و التهاب زانو پیشگیری کرد.
پرسش و پاسخ در مورد زانو درد کودکان
1.مهم ترین علت زانو درد کودکان چیست؟
سندروم ازگود اشلاتر که در سن رشد و ناشی از رشد استخوانی ایجاد می شود شایع ترین علت زانو درد کودکان است.
2.بهترین مسکن برای کاهش زانو درد کودکان چیست؟
مسکنهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن بهترین دارو برای رفع زانو درد کودکان است.
3.چه زمان باید برای زانو درد کودکان نگران شد؟
وقتی زانو درد بدون دلیل ایجاد شود، با انجام فعالیت تشدید شود و با قفل شدن همراه باشد و زانو دچار التهاب شود حتما باید به پزشک مراجعه شود.
