آشنایی با جراحی استئوتومی زانو؛ روند، مزایا و معایب برش استخوان

برای ترمیم، بازسازی و تخلیه بافت‌های آسیب‌دیده در قسمت زانو جراحی‌های مختلفی انجام می‌شود. هر کدام از این جراحی‌های روند مخصوص خود را داشته و برای ترمیم آسیب‌های خاصی استفاده می‌شوند. جراحی استئوتومی زانو یکی از نمونه‌های رایج عمل در قسمت مفصل است که برای هم‌ترازی و بریدن استخوان آسیب‌دیده از آن استفاده می‌کنند. معمولا جراحی استئوتومی زانو برای ترمیم آسیب‌های ناشی از استئوآرتریت در مراحل اولیه استفاده می‌شود. با این جراحی فشار از روی مفصل برداشته شده و درد بیمار کم خواهد شد. در این مطلب از سایت طب لاین شاپ با ما همراه باشید تا با عمل Osteotomy زانو بیشتر آشنا شویم.

Osteotomy Surgery؛ جراحی استئوتومی چیست؟

استئوتومی (Osteotomy) در لغت به معنای بریدن استخوان است. در عمل استئوتومی، استخوان ساق (تیبیا) پا یا ران (فمورال) بریده می‌شود. سپس برای کاهش فشار روی یک قسمت از مفصل زانو در بیماران مبتلا به آرتروز زانو، استخوان بریده شده را تغییر شکل می‌دهند. جراحی استئوتومی زمانی توصیه می‌شود که بیمار مبتلا به استئوآرتریت در مراحل اولیه باشد. به این صورت که تنها یک طرف مفصل زنو دچار آسیب‌دیدگی شده باشد. در این حالت با بریدن استخوان آسیب‌دیده، فشار روی غضروف‌ها و مفاصل برداشته شده و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌شود. همچنین با برداشته شدن استخوان آسیب‌دیده در استئوتومی، درد بیمار به مرور کم شده و عملکرد زانو بهبود خواهد یافت.

انواع جراحی استئوتومی؛ برش و ترمیم استخوان‌های خاص زانو

دو نمونه استئوتومی انجام می‌شود که روند انجام آن‌ها یکسان است. در ادامه با ما همراه باشید که با این دو روش آشنا شویم:

• استئوتومی تیبیا یا استخوان ساق پا: زمانی استئوتومی تیبیا انجام می‌شود که آرتروز در استخوان زیرین زانو (استخوان تیبیا پا) ایجادشده و باعث فرسایش در آن شود. با جراحی استئوتومی تیبیا، قسمتی از این استخوان را برش داده و بعد از ترمیم با کمک چسب استخوان، پیچ و مهره یا ابزارهای دیگری آن را در جای خود قرار می‌دهند.
• استئوتومی فمورال یا تغییر شکل استخوان ران: این نوع از Osteotomy زمانی انجام می‌شود که آسیب در قسمت استخوان ران ایجاد شده باشد. به همین دلیل طی استئوتومی قسمتی از استخوان ران برش خورده و هم‌ترازی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده صورت می‌گیرد.

توجه داشته باشید که عدم درمان آرتروز باعث مشکلات زیاد خواهد شد. به عنوان مثال استخوان آسیب‌دیده به غضروف فشار اضافی وارد می‌کند و باعث از بین رفتن آن می‌شود.

کاربردهای انواع جراحی استئوتومی؛ اهداف، مزایا و معایب استئوتومی چیست؟

به طور کلی جراحی استئوتومی برای دست‌یابی به اهداف زیر انجام می‌شود:

• انتقال وزن از قسمت آرتروز زانو به ناحیه سالم‌تر
• اصلاح تراز ضعیف زانو
• افزایش طول عمر مفصل زانو
• اصلاح زانو در بیماران مبتلا به زانوی ضربدری

در این حالت انجام جراحی استئوتومی زانو مزایای زیر را به همراه خواهد داشت:

• با حفظ آناتومی زانوی، جراحی استئوتومی موفق ممکن است نیاز به تعویض مفصل را برای چندین سال به تاخیر بیندازد.
• پس از بهبودی استئوتومی هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های بدنی وجود ندارد. بیمار می‌تواند در فعالیت‌های مورد علاقه خود، حتی ورزش‌های پرتحرک شرکت کند.

در کنار این مزایا، استئوتومی معایبی دارد که عبارتند از:

• کاهش درد پس از استئوتومی در مقایسه با تعویض جزئی یا کامل زانو قابل پیش بینی نیست.
• بهبودی پس از استئوتومی معمولا طولانی‌تر و دشوارتر است. زیرا احتمال دارد بیمار نتواند وزن خود را روی زانوی جراحی شده تحمل کند. استئوتومی برای بهبودی به زمان نیاز دارد که تقریبا 6 هفته طول می‌کشد.
• در مواردی انجام استئوتومی، در آینده انجام جراحی تعویض کامل زانو را با چالش مواجه می‌کند.
• با توجه به اینکه نتایج حاصل از تعویض جزئی و کامل زانو بسیار موفق هستند، استئوتومی کمتر رایج است.

توجه داشته باشید که بهتر است انتخاب نوع جراحی را به پزشک متخصص خود بسپارید. البته در این بین استفاده از زانوبند زاپیامکس می تواند از انجام عمل جراحی زانو پیشگیری کند.

چه افرادی کاندیدای جراحی استئوتومی زانو هستند؟

تعیین اینکه چه افرادی می‌توانند عمل استئوتومی را انجام دهند به پزشک جراحی بستگی دارد. اما در حالت کلی این جراحی خاص برای افراد با شرایط زیر مناسب است:

• بیماران لاغری و فعال زیر 60 سال سن
• افرادی که دچار درد و آسیب در یک طرف زانو هستند.
• بیمارانی که درد زیر کاسه زانو را تجربه نمی‌کنند.
• زانو درد بیشتر در اثر فعالیت یا ایستادن طولانی مدت ایجاد شده باشد.
• افرادی که بتوانند قبل از جراحی زانو را به صورت کامل صاف کنند و حداقل 90 درجه خم کنند.

باید اشاره کنیم که بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کاندیدای مناسبی برای استئوتومی نیستند.

روش انجام عمل استئوتومی زانو؛ در این جراحی چه می‌گذرد؟

اکثر جراحی‌های استئوتومی برای آرتریت زانو روی استخوان ساق پا انجام می‌شوند تا هم‌راستایی بین مفاصل و استخوان‌ها انجام شود. با انجام این جراحی فشار زیاد از روی قسمت داخلی زانو برداشته خواهد شد. پزشکان گاهی به این نوع جراحی استئوتومی تیبا بالا (high tibial osteotom) یا HTO می‌گویند.

در حالت کلی جراحان استئوتومی تیبیا را به دو صورت زیر انجام می‌دهند:

• پس از برش استخوان زانو، دقیقا به اندازه قسمت برش خورده یک استخوان پیوندی یا مصنوعی در سمت داخلی استخوان درشت نی قرار می‌دهند. سپس با یک صفحه و پیچ آن را در جای خود محکم می‌کنند.
• یک سطح از استخوان از سمت خارجی یا جانبی برداشته می‌شود.

در روند جراحی زمانی که جراح قسمت مورد نظر از استخوان داخلی را باز می‌کند یا آن را می‌بندد، پا را صاف خواهد کرد. این کار استخوان‌های سمت سالم زانو را به هم نزدیک می‌کند و فضای بیشتری بین استخوان‌های سمت آسیب‌دیده و دچار آرتروز ایجاد خواهد کرد. در نتیجه این کار زانو وزن را به طور یکنواخت حمل می‌کند و فشار روی ناحیه دردناک کاهش می‌یابد.

روند انجام جراحی استئوتومی فمورال نیز به همین صورت است. البته باید اضافه کنیم که معمولا استئوتومی برای تصحیح هم‌ترازی کوبشی زانو انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: کمربند پلاتینر یک روش موثر در تسکین درد زانو ناشی از آرتروز است.

روند انجام جراحی استئوتومی به صورت مرحله به مرحله

پس از آماده‌سازی‌های اولیه جراحی مانند ضدعفونی کردن محل جراحی توسط پرسنل یا کادر اتاق عمل روند زیر طی خواهد شد:

• با بیهوشی عمومی یا بی حسی به صورت نخاعی یا ایپدورال همراه با دارو بیمار بیهوش یا بی حس خواهد شد.
• جراحی یک برش 10 تا 13 سانتیمتری در ناحیه آسیب دیده زانو ایجاد می‌کند.
• پس از کنار زدن عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها، جراح با حساسیت و دقت زیاد از قسمت خارجی زانو (زیر غضروف سالم) استخوان را برش می‌دهد.
• میزان برش استخوان با توجه به شدت آسیب از قبل تعیین می‌شود.
• پس از برش استخوان در صورت نیاز با دستگاه‌های خاص محل برش بلز می‌شود و فضای ایجادشده با گرافت استخوانی پر خواهد شد.
• حال استخوان‌ها را به هم نزدیک کرده و با پیج و پلاک مخصوص آن‌ها را به هم متصل می‌کنند.
• پس از اتمام هم‌ترازی و چک کردن روند جراحی، جراح عضلات و رباط‌ها را به جای خود باز می‌گرداند.
• سپس محل جراحی را بخیه زده و بیمار را به اتاق ریکاوری منتقل خواهند کرد.

معمولا عمل استئوتومی زانو حدود 60 تا 90 دقیقه طول می‌کشد.

پیشنیاز عمل انواع جراحی استئوتومی؛ قبل از جراحی استئوتومی چه کار کنیم؟

معمولا یکی دو هفته قبل از جراحی‌های باز پزشک یا جراح معالج از بیمار می‌خواهد تغذیه مناسب و مقوی داشته باشد. همچین پزشک توصیه می‌کند که بیمار مصرف برخی داروها را تا مدتی بعد از جراحی به تعویق بیندازد. از دیگر پیشنیازهای لازم برای جراحی استئوتومی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• انجام فعالیت‌های بدنی، حتی پیاده‌روی ساده برای فعال بودن و تقویت عضلات
• انجام جلسات فیزیوتراپی برای افرادی که عضلات و مفاصل ضعیفی دارند.
• مصرف داروهای مکمل و تقویتی
• خرید لوازم کمکی و مایحتاج خانه برای دوران بعد از جراحی
• تغییر دکوراسیون خانه برای راحتی بیمار حین رفتن و آمد و حتی خواب
• مراجعه به جراحی برای چکاپ‌ها آخر و صحبت با متخصص بیهوشی

در مواردی توصیه‌های خاصی به بیماران با توجه به شرایطی که دارند داده می‌شود.

مراقبت پس از انواع جراحی استئوتومی؛ بعد از جراحی چه کار کنیم؟

به همان اندازه که روند جراحی استئوتومی در بهبود بیمار و رفع درد آن تاثیر دارد، مراقبت‌های بعد از جراحی نیز تاثیرگذار هستند. در مواردی پزشکان مراقبت‌های بعد از عمل را از خود جراحی مهمتر می‌خوانند. پس برای تسریع روند بهبودی خود حتما به توصیه‌های گفته شده برای مراقبت های بعد از جراحی استئوتومی توجه کنید.

لیست مراقبت پس از انواع جراحی استئوتومی عبارتند از:

• مدیریت درد با کمک داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک
• مصرف تمام داروهای تجویز شده در ساعت مشخص، به ویژه داروهای آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت
• مصرف مواد غذایی سالم و مقوی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و تامین سوخت و مورد نیاز آن
• انجام حرکات فیزیوتراپی توصیه شده توسط فیزیوتراپیست و جراح برای جلوگیری از خشک و سقف شدن عضلات و مفاصل
• استراحت کافی و عدم یکجانشینی کامل
• عدم فشار به پا حین راه رفتن و خوابیدن
• استفاده از عصا برای راه رفتن
• استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی
• تعویض پانسمان و تمیز نگه داشتن زخم
• مراجعه به پزشک برای بررسی وضعیت محل جراحی
• شرکت در جلسات فیزیوتراپی و توانبخشی در زمان مشخص شده

در صورت موفقیت آمیز بودن جراحی و انجام تمام مراقبت‌های لازم پس از آن، بعد از 3 تا 6 ماه بیمار می‌تواند فعالیت‌های کامل خود را از سر گیرد.

عوارض استئوتومی زانو؛ آیا این جراحی خطرناک است؟

مانند هر روش جراحی دیگری، استئوتومی با خطراتی همراه است. معمولا جراح در مورد هر یک از خطرهای حین و بعد از جراحی با بیمار صحبت خواهد کرد. و بعد از آن اقدامات خاصی که برای جلوگیری از این عوارض انجام می‌شود را نیز بازگو می‌کند. از جمله شایع‌ترین عوارض جراحی استئوتومی زانو می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• عفونت
• لخته شدن خون
• سفتی مفصل زانو
• آسیب به عروق و اعصاب
• عدم بهبود استئوتومی

در برخی موارد، جراحی دوم ممکن است مورد نیاز باشد، به خصوص اگر استئوتومی بهبود نیابد.

تفاوت انواع جراحی استئوتومی با تعویض مفصل زانو چیست؟

جراحی استئوتومی زانو با تعویض مفصل تفاوت‌های اساسی دارند. اما در هر دو جراحی هدف کاهش درد بیمار، حفظ دامنه حرکتی و بهبود وضعیت زندگی بیمار است. از مهمترین تفاوت‌های جراحی تعویض مفصل با استئوتومی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

در کل باید بگوییم که جراحی استئوتومی زانو زمان انجام عمل تعویض مفصل را به تاخیر می‌اندازد. اما در حالت کلی نتایج استئوتومی برای هر شخصی متفاوت است و حدود 4 یا 5 سال و حداکثر 10 سال باقی می‌ماند.

پرتکرارترین سوالات کاربران در مورد جراحی استئوتومی زانو

1.جراحی استئوتومی چیست؟

در این جراحی برای کاهش فشار روی یک قسمت از مفصل زانو، مقدار مشخصی از آن استخوان بریده و تغییر شکل می‌دهند. برای آشنایی با روند این جراحی این مطلب از طب لاین شاپ را بخوانید.

2.تفاوت انواع جراحی استئوتومی با تعویض مفصل زانو چیست؟

تعویض مفصل جراحی سخت‌تری است اما دوران دوران نقاهت کوتاه‌تر و اثرات بهتری دارد. در تعویض مفصل آن قسمت از استخوان و مفصل آسیب‌دیده برداشته می‌شود. درد بیمار پس از تعویض مفصل به میزان قابل توجهی کمتر خواهد شد.

3.پیشنیاز عمل انواع جراحی استئوتومی چیست؟

کاهش وزن در صورت اضافه وزن بالا، مصرف مواد غذایی و مکمل‌های تقویتی، انجام پیاده روی و تقویت عضلات برای حمایت از مفصل و استخوان‌ها بعد از جراحی.