مراقبت بعد از عمل تنگی کانال نخاعی

آیا می‌دانید بعد از جراحی تنگی کانال نخاعی چه اقداماتی باید صورت گیرد؟ آیا می‌دانید مدت زمان بهبودی عمل تنگی کانال نخاعی چند روز است؟ جراحی تنگی کانال نخاعی یا Spinal Canal Stenosis از طریق برداشتن بخشی از لامینای مهره‌ها، سبب کاهش فشار بر روی نخاع و ریشه‌های عصبی می‌شود. این روش درمانی معمولاً برای بیمارانی انجام می‌شود که دارای مشکلاتی مانند: تنگی کانال نخاعی، فتق دیسک و تومور ستون فقرات هستند. به دلیل حساسیت بالای جراحی تنگی کانال نخاعی، بیماران باید تحت مراقبت‌های ویژه‌ای قرار بگیرند. توجه داشته باشید از آنجایی که در این جراحی نخاع شما درگیر است، در صورتی که به مراقبت‌های پس از جراحی توجهی نداشته باشید، احتمال تشدید آسیب وجود دارد.

هدف جراحی تنگی کانال نخاعی

جراحی تنگی کانال نخاعی با هدف کاهش فشار بر روی اعصاب و طناب نخاعی از طریق برداشتن بخش هایی از ستون فقرات، دیسک ها رباط ها و استخوانها انجام می شود. کانال نخاعی مانند تونلی است که از میان تمام مهره‌های ستون فقرات عبور می‌کند. زمانی که به دلایل مختلفی حجم مایع اطراف نخاع کمتر می‌شود، به طناب نخاعی و اعصاب منشعب اطراف آن(ریشه‌های عصبی) فشار وارد می‌شود. شرایط و آسیب‌های متعددی وجود دارد که با تنگ شدن کانال نخاعی همراه هستند.

انجام کار مداوم و ورزش‌های سنگین سبب تحریک و فشرده شدن نخاع و اعصاب اطراف آن می‌شود. فشار به اعصاب نخاعی در نهایت منجر به کمردرد و مشکلات عصبی مانند سیاتیک می‌گردد. احتمال تنگی کانال نخاعی در افراد مختلف وجود دارد؛ اما در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است. عارضه تنگی کانال نخاعی معمولاً دو ناحیه از ستون فقرات را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

• کمر(تنگی ستون فقرات کمری): ستون فقرات ناحیه کمر از پنج استخوان(مهره) تشکیل شده است. مهره‌های کمر شما که با نام‌های L1 تا L5 شناخته می‌شوند، بزرگ‌ترین مهره‌های ستون فقرات شما هستند.
• گردن(تنگی ستون فقرات گردنی): ستون فقرات ناحیه گردن از هفت مهره تشکیل شده است. این مهره‌ها با نام‌های C1 تا C7 شناخته می‌شوند.

بیشتر بخوانید: برای آشنایی بیشتر با بیماری تنگی کانال نخاعی کلیک کنید.

انواع جراحی تنگی کانال نخاعی

در حال حاضر انواع مختلفی از جراحی تنگی ستون فقرات وجود دارد که متناسب با شدت و محل آسیب انتخاب می‌شوند. برای اینکه بهتر با انواع جراحی تنگی کانال نخاعی و پروسه آن آشنا شوید به ادامه مقاله توجه کنید.
متداول‌ترین انواع جراحی تنگی کانال نخاعی

• لامینکتومی (Laminectomy): در این نوع جراحی قسمت پشتی(لامینا) استخوان آسیب دیده ستون فقرات برداشته می‌شود. در لامینکتومی با ایجاد فضای بیشتر در اطراف اعصاب، فشار روی نخاع کاهش پیدا می‌کند. در برخی از موارد ممکن است لازم باشد در بیمار پیوند استخوان نیز صورت بگیرد.

• لامینوتومی (Laminotomy): در این جراحی تنها بخشی از لامینا برداشته می‌شود. در جراح لامینوتومی سوراخ نسبتا بزرگی در کمر ایجاد می‌گردد تا با خارج کردن لامینا، فشار در ستون فقرات کمری کاهش یابد.

• لامینوپلاستی (Laminoplasty): این جراحی فقط برای مهره‌های ستون فقرات گردن انجام می‌شود. در لامینوپلاستی با سوراخ کردن قسمتی از لامینا، فضای داخل کانال نخاعی بزرگ‌تر می‌گردد. شکاف ایجاد شده در لامینا به کاهش فشار فضای اطراف ستون فقرات کمک می‌کند.
• فورامینوتومی: در عمل جراحی فورامینوتومی سوراخ فورامون که همان حفره ای است که کانال نخاعی از آن می گذرد با برداشتن برخی از بخش ها گشاد می شود تا فشار از روی عصب ها کاسته شود.
• دیسکتومی: در جراحی دیسکتومی بخشی از مواد دیسک که روی ریشه عصبی ریخته شده است برداشته می شود. این عمل در برخی مواقع همراه با عمل تنگی کانال نخاعی انجام می شود.

نکته ای که وجود دارد این است که تنگی کانال نخاعی نمی تواند علائمی را که در اثر فرسایش دیسک ها ایجاد شده است را درمان کند. کمر درد بعد از عمل طبیعی است که به مرور درمان می شود. از آنجایی که علائم تنگی ستون فقرات شما ممکن است ناشی از فشردگی ناشی از برآمدگی یا بیرون زدگی دیسک ها، خارهای استخوانی و باریک شدن دژنراتیو سوراخ مهره ها باشد، ممکن است لازم باشد چندین روش به طور همزمان انجام شود تا فضای کافی در دهانه های ستون فقرات ایجاد شود.

در مواردی که چندین لامینکتومی انجام شده باشد، ممکن است نیاز به انجام فیوژن ستون فقرات برای تثبیت ستون فقرات باشد. اگر در ابتدا یک روش کمتر تهاجمی مانند دیسککتومی برای برداشتن بخشی از دیسک که باعث فشردگی نخاع یا ریشه عصبی می‌شود انجام شد و علائم بهبود نیافت، جراحی فیوژن ستون فقرات نیز ممکن است گزینه‌ای برای برداشتن کامل دیسک مشکل‌ساز باشد.

*در بیشتر موارد انجام این جراحی‌ها سبب کاهش علائم و درمان عارضه تنگی کانال نخاعی می‌شود؛ اما متاسفانه به دلایل مختلفی مشکلات برخی از بیماران پس از جراحی بدتر می‌گردد.

مراقبت بعد از عمل تنگی کانال نخاعی

در اولین هفته ها پس از جراحی تنگی کانال نخاعی باید از انجام یک سری از فعالیت ها که فشار زیادی بر ستون فقرات وارد می کند خودداری کنید. ستون فقرات به چندین هفته استراحت نیاز دارد تا ریکاوری شود.

• 24 تا 48 ساعت اول پس از ترخیص از بیمارستان به طور مطلق استراحت کنید.
• از خم شدن، چرخاندن کمر، فشار آوردن به عضلات، بلند کردن اجسام بیش از 2 کیلو خودداری کنید.
• از انجام فعالیت های ورزشی خودداری کنید.
• انجام کارهای داخل منزل مثل جاروبرقی کشیدن و به طور کلی فعالیت هایی که فشار زیادی به ستون فقرات وارد می کند خودداری کنید.
• بیش از 30 دقیقه از نشستن یا ایستادن خودداری کنید.
• اگر قصد دارید چیزی را روی سطح زمین بلند کنید، خم نشوید و در حالت نیمه نشسته( به صورتی که کمرتان را صاف نگه دارید) این کار را انجام دهید.
• فعالیت جنسی در این دوره ممنوع است.
• از رانندگی کردن خودداری کنید.
• اگر برای شما استفاده از کمربندهای مخصوص تجویز شده، آن را در مدت زمان گفته شده استفاده کنید. توجه داشته باشید شما تنها زمانی مجاز هستید که از این کمربندها استفاده نکنید که در حال حمام کردن و یا استراحت باشید. کمربند پلاتینر یکی از انواع کمربند طبی موثر در کاهش درد کمر پس از جراحی تنگی کانال نخاعی و حتی پیش از آن به عنوان یک درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاعی محسوب می شود.

محدودیت های اشاره شده برای جراحی دیسکتومی، لامینکتومی و فورامینوتومی در 2 هفته اول پس از جراحی باید اجرا شود. برای جراحی فیوژن این محدودیتها باید به مدت 6 هفته پس از جراحی انجام شود. به طور کلی انجام توصیه های زیر باعث ترمیم سریعتر و بازگشت به زندگی عادی می شود.

خود مراقبتی پس از جراحی تنگی کانال نخاعی

• برای خوابیدن باید به پشت بخوابید و یک بالشت زیر زانوها قرار دهید. البته خوابیدن به پهلو و قرار دادن یک بالشت بین زانوها نیز یک وضعیت مناسب محسوب می شود. از خوابیدن به شکم خودداری کنید زیرا این وضعیت فشار زیادی به کمر وارد می کند.
• پس از جراحی حداقل 7 تا 8 ساعت خواب راحت داشته باشید. عدم استفاده از گوشی و خنک نگه داشتن اتاق خواب به افزایش کیفیت خواب کمک می کند.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید. مصرف میوه و سبزیجات، آجیل و کاهش شگر و شیرین کننده های مصنوعی در این دوران توصیه می شود.
• کاهش وزن می تواند سبب کاهش فشار بر ستون فقرات و درنتیجه افزایش سرعت ترمیم بافت ها می شود.
• نوشیدن آب به اندازه کافی در این دوران کمک کننده اسن. رنگ ادرار باید روشن باشد.
• کنترل استرس و داشتن یک نگرش مثبت در تسکین درد و افزایش سرعت ریکاوری نقش دارد.

مراقبت‌های مربوط به پانسمان کمر

• روزی یک مرتبه پانسمان خود را با گاز استریل و کرم‌های مخصوص تعویض کنید تا آثار برش‌های جراحی سریع‌تر بهبود پیدا کند.
• 3-5 روز پس از جراحی(زمانی که زخم شما تقریبا خشک شد) دوش بگیرید. البته دقت داشته باشید در هنگام حمام کردن از وان استفاده نکنید؛ زیرا امکان نفوذ آلودگی و عفونت زخم وجود دارد.
• اطراف زخم‌های حاصل از جراحی را ضد عفونی کنید.
• بعد از 1-2 هفته برای کشیدن بخیه به درمانگاه مراجعه فرمایید.
• به منظور کاهش درد و تورم می‌توانید روزی سه مرتبه به مدت 20 دقیقه از کمپرس سرد استفاده کنید.

رژیم غذایی مخصوص پس از جراحی تنگی ستون فقرات

• حداقل تا 48 ساعت پس از عمل جراحی از مصرف غذاهای سنگین خودداری فرمایید.
• از انجایی که مصرف داروهای مسکن و تزریق داروهای بیهوشی سبب یبوست می‌شود. در رژیم غذایی خود مواد غذایی غنی از فیبر را قرار دهید. علاوه بر این نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب را در روز فراموش نکنید.
• غذاهای سرشار از پروتئین و ویتامین C نیز می‌توانند سبب تسریع روند بهبودی شود. برای این منظور لازم است دو بار در روز به مدت 3 ماه به میزان 500 میلی گرم ویتامین C مصرف کنید.
• چنانچه دچار مشکلاتی مانند پوکی استخوان هستید، رژیم غذایی شما باید حاوی 1000-1500 میلی گرم کلسیم باشد. در صورت داشتن سابقه سنگ کلیه با پزشک خود مشورت کنید.

حمام کردن پس از جراحی تنگی کانال نخاعی

48 ساعت پس از جراحی تنگی کانال نخاعی می توانید حمام کنید. البته محل زخم تا زمان بسته شدن کامل باید خشک بماند. در صورت خیس شدن پانسمان باید سریع تعویض شود. البته نوع پانسمان نیز در زمان حمام کردن مهم است. معمولا بانداژهای ضدآب پس از جراحی تنگی کانال نخاعی استفاده می شود و به همین دوش گرفتن با اجازخ پزشک پس از سپری شدن 2 یا سه روز بلامانع است.

دستشویی رفتن پس از عمل تنگی کانال نخاعی

پس از جراحی کانال نخاعی باید مراقب باشید فشار زیادی بر ستون فقرات وارد نشود؛ یکی از نکاتی که باید به یاد داشته باشید خم نشدن است. استفاده از توالت های ایرانی فشار زیادی بر ستون فقرات وارد می کند. به همین دلیل از تولت های فرنگی پس از عمل استفاده کنید. همچنین پیشگیری از یبوست به منظور کاهش فشار بر ستون فقرات از نکاتی است که باید مد نظر قرار داده و از قبل برای پیشگیری از آن اقداماتی انجام داده باشید.

مصرف داروها پس از عمل تنگی کانال نخاعی

• داروهای تجویز شده باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. تقریبا تمامی داروها را باید همراه با غذا و با معده پر مصرف کنید مگر اینکه دستور دیگری داده شود.
• در صورت بروز هرگونه واکنش غیر طبیعی، دارو را قطع کرده و سریعا با پزشک خود صحبت کنید.
• پس از کاهش درد ناشی از جراحی ستون فقرات، باید میزان مصرف داروهای مسکن را کاهش دهید.
• هفته اول پس از شروع داروها حتما زیر نظر پزشک، پرستار یا افراد مطلع باشید تا در صورت بروز علائم غیر طبیعی سریعا اقدامات مورد نیاز صورت گیرد.
• چنانچه سابقه حساسیت دارویی دارید از مصرف داروهای ضد التهابی مانند آسپرین، ایبوپروفن(Advil®) و ناپروکسن (Aleve®) خودداری کنید. مصرف این داروها از ترمیم استخوان نیز جلوگیری می‌کنند.

بازگشت علائم پس از عمل تنگی کانال نخاعی

پس از جراحی تنگی کانال نخاعی معمولا حدود 20 درصد بیماران بازگشت علائم پیش از جراحی را مشاهده می کنند. آیا این موضوع طبیعی است؟ این موضوع در اغلب موارد ناشی از تجمع مایعات تجمع یافته مربوط به جراحی اطراف عصب ها است ک به مرور رفع می شود. اما به طور کلی تنگی کانال نخاعی اگر ناشی از آسیب و فرسایش دیسک ها باشد علائم ممکن است با جراحی رفع نشود.

راه رفتن پس از جراحی تنگی کانال نخاعی

معمولا بیمار قادر است یک روز پس از عمل جراحی دیسک کمر راه برود. البته فشار آوردن به ستون فقرات و بلند کردن اجسام سنگین تر از 2 کیلوگرم به افراد توصیه نمی شود. اما به طور کلی 4 تا 6 هفته زمان می برد که فرد بتواند نسبتا توانایی خود را در راه رفتن بدست بیاورد.

چند روز پس از جراحی کانال نخاعی می توان به محل کار بازگشت؟

بازگشت به محل کار بستگی به نوع جراحی و روند بهبود بیماری دارد. به طور کلی روند ترمیم در افراد مختلف متفاوت است. همچنین نوع شغلتان نیز در پاسخ به این سوال تاثیر گذار است. به طور کلی نشستن های طولانی پشت میز و کارهای بدنی پس از جراحی توصیه نمی شود. اما با این حال بررسی وضعیت بیمار توسط پزشک متخصص و توصیه وی در اولویت قرار دارد.

علائمی که باید پس از مشاهده به مراکز درمانی مراجعه کنید

در صورت مشاهده مواد زیر باید سریعا با پزشک خود صحبت کنید.

• تنگی نفس، ناتوانی در قورت دادن غذا و درد قفسه سینه
• خونریزی، قرمزی یا تورم در محل جراحی
• علائم آنفولانزا(مانند حالت تهوع، درد بدن و تب بیش از 24 ساعت)
• ضعف و بی حسی بازوها، دست‌ها و پاها
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده
• نیاز مکرر به دستشویی رفتن
• اگر احساس درد، تورم و یا قرمزی در قسمت زانو یا ساق پا دارید، فوراً با مطب پزشک تماس بگیرید؛ زیرا این موارد ممکن است نشان دهنده وجود لخته خون در پاها باشد.

*مواردی مانند: بی حسی پا بعد از عمل تنگی کانال نخاعی، درد و قرمزی مختصر کاملا طبیعی هستند.

طب لاین شاپ