شاک ویو تراپی: بررسی فواید، عوارض و کارایی

شاک ویو تراپی یا شاک ویو درمانی؛ یک روش درمانی نه چندان جدید است که اولین بار در سال 1982 و به منظور درمان سنگ کلیه مورد استفاده قرار گرفت. در شاک ویو درمانی از انرژی امواج صوتی به منظور تسکین و درمان انواع بیماری های اسکلتی استفاده می کند. امواج صوتی سبب تحریک بافت، کلاژن سازی، افزایش جریان خون و به طور کلی تحریک بافت می شود و به این ترتیب شرایط برای درمان بیماری را در فرد ایجاد می کند. درست است که درمان به روش اولتراسوند تراپی نیز شباهت هایی به شاک ویو تراپی دارد، اما شاک ویو تراپی عملکرد بسیار قوی تری دارد و می توان گفت اثر آنها هزاران برابر بیش از اولتراسوند تراپی است. در این روش درمانی امواج صوتی از طریق نازل به بافت مورد نظر وارد می شود و تغییراتی در سطح مولکولی در بافت ایجاد می کند. شاک ویو درمانی بک روش درمانی غیر تهاجمی است و بیمار بلافاصله پس از انجام آن می تواند به منزل برود. از شاک ویو تراپی در درمان طیف گسترده ای از بیماری های اسکلتی استفاده می شود؛ درمان آرتروز زانو، درد آرنج، شانه یخ زده، آرتروز گردن و لگن و انواع دیگر از بیماری های اسکلتی کاربرد دارد. البته ترکیب شاک ویو تراپی با سایر روشهای درمانی مکمل مثل فیزیوتراپی باعث می شود اثرات آن چند برابر شود.

شاک ویو تراپی چیست؟

شاک ویو تراپی یک روش درمانی سرپایی محسوب می شود که طی آن امواج صوتی با انرژی بالا وارد بدن بیمار می شود. امواج وارد شده به بدن منجر به تحریک بافت برای ترمیم سریعتر می شود. از این رو از آن در در درمان انواع بیماری ارتوپدی استفاده می شود. طی جلسات شاک ویو تراپی امواج صوتی از طریق یک دستگاه به ناحیه آسیب دیده وارد می شود. بدن در پاسخ به شوک وارده حاصل از امواج صوتی فعالیت خود را جهت پاسخ با عامل خارجی منطبق می کند. امواج صوتی در روش درمانی شاک ویو تراپی از چند طریق منجر به ترمیم سریع بافت های آسیب دیده می شوند؛ اول اینکه هر گونه شوک الکتریکی به ناحیه باعث افزایش جریان خون و به دنبال آن افزایش اکسیژن به ناحیه می شود. از سوی دیگر شاک ویوتراپی سبب تشکیل رگ های خونی جدید و همچنین کلاژن سازی در ناحیه می شود. این روش درمانی اولین بار در سال 1982 مورد استفاده قرار گرفت که در درمان سنگ کلیوی کاربرد داشت. اما بعدها مشخص شد پاسخ استخوان زایی را افزایش می دهد. همچنین متعاقبا تاثیر آن در درمان تاندونیت، فاسیوپاتی و مشکلات مربوط به بافت نرم انجام شد.

امواجی که در شاک ویو تراپی مورد استفاده قرار می گیرد ویژگی های فیزیکی خاصی دارند از جمله اینکه غیر خطی هستند، فشار پیک بالایی دارند، زمان شتاب کوتاه دارند. دارای پالس واحد هستند، محدوده فرکانس ضعیف است و دامنه فشار بالا است. در اثر برخورد امواج صوتی و ورود آن بخ داخل بافت بدن دو فاز اتفاق می افتد: فاز کششی و فاز انفجار. در فاز کششی موج شوک باعث ایجاد حفره شده که در آن حباب تشکیل می شود. در فاز بعدی حباب به اصطلاح منفجر می شود و موج دوم اتفاق می افتد.

بیشتر بخوانید: کاربرد فیزیوتراپی

انواع شاک ویو تراپی چیست؟

شاک ویو تراپی در دو نوع شعاعی و متمرکز انجام می شود.

شوک درمانی رادیال چیست؟ درمان امواج رادیال شوک شامل سه بخش است:پالس های اولتراسونیک – پالس های صوتی صوتی – امواج برشی آهسته. اما مهمترین ویژگی آنها این است که همه این امواج بیشترین انرژی خود را در منبع (نوک اپلیکاتور) دارند که هر چه از منبع دورتر شود یعنی هر چه به عمق پوست نفوذ کند ضعیف می شود. اکثر واحدهای Radial ESWT دارای یک اپلیکاتور تفنگ مانند هستند. در داخل لوله اپلیکاتور، پرتابه تا سرعت بالایی شتاب می گیرد. پرتابه به نوک اپلیکاتور برخورد می کند و برخورد یک پالس انرژی ایجاد می کند. سپس انرژی جنبشی ایجاد شده به پوست منتقل می شود و به عنوان یک “موج شعاعی” در سراسر ناحیه تحت درمان به بیرون رانده می شود. درمان با امواج شوک رادیال می تواند نتایج خوبی را برای بیمارانی با شرایط پوستی یا نزدیک به پوست داشته باشد.

شوک درمانی متمرکز چیست؟ درمان موج شوک متمرکز می تواند نفوذ عمق بیشتری را برای بافت های عمیق تر از امواج شعاعی ایجاد کند و خروجی آن را در نواحی موضعی تر و عمیق تر متمرکز کند. امواج متمرکز از طریق مخروطی از کریستال ها ساخته می شوند و این مخروط ها با اعمال جریان الکتریکی، میدان انرژی را متمرکز می کنند. انرژی باعث ایجاد یک موج فشاری می شود که می تواند بدون از دست دادن قدرت در یک منطقه متمرکز در پوست حرکت کند. خوشبختانه، محل اعمال کننده روی پوست کمترین ضربه را تجربه می‌کند و آسیب به پوست سطحی و بافت‌های نرم زیرین (ایمن‌تر و راحت‌تر) را محدود می‌کند. در حالی که امواج شعاعی در سراسر یک ناحیه محلی اعمال می شود، FSWT در نقاط مشخصی در بدن عمل می کند و بسته به عمق مورد نیاز بیشتر سازگار می شود. این ویژگی دقت، موج شوک درمانی متمرکز را برای درمان مشکلاتی که بر بافت‌های عمیق‌تر بدن (شرایط باسن و اندام تحتانی) تأثیر می‌گذارد، بسیار بهتر می‌کند. نه تنها اثربخشی با Focused-ESWT بهتر است، بلکه بخش پرش از پوست به این معنی است که شبکه حسی پوست را تحریک نمی کنید. این منجر به یک جلسه راحت تر می شود. و با توجه به سطح راحتی بهتر، اغلب می توان از دوزهای بالاتر استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: قیمت دستگاه فیزیوتراپی خانگی

نحوه کارکرد شاک ویو تراپی چیست؟

شاک ویو تراپی در ابتدا برای رفع سنگ های کلیوی کاربرد داشت. پس از آن محققان دریافتند که شاک ویو تراپی می تواند بر روی اندام های مختلف بدن اثرات متفاوتی داشته باشد. به عنوان مثال تاثیر امواج حاصل از شاک ویو تراپی بر روی مغز و ریه مخرب بود اما انها دریافتند که به کمک آن می توان به درمان بسیاری از بیماری های اسکلتی کمک کرد. درواقع در پی انجام درمان به روش شاک ویو تراپی انرژی صوتی سبب تغییر فعالیت مولکولی شده و از طریق افزایش جریان خون منجر به اکسیزن رسانی بیشتر و رساندن مواد مغذی بیشتر به بافت آسیب دیده می شود. از سوی دیگر شاک ویو تراپی منجر به تشکیل حباب گاز اطراف بافت می شود که این موضوع خود سرعت فعل و انفعالات و درنتیجه ترمیم بافت را افزایش می دهد.  از سوی دیگر شاک ویو تراپی سبب تحریک سلولها به ایجاد بافت استخوانی و همبند می شود.

بیشتر بخوانید: مگنت تراپی چیست؟

کاربرد شاک ویو تراپی چیست؟

شاک ویو تراپی در درمان بیماری های اسکلتی عضلانی کاربرد دارد. این موارد شامل:

• تاندونیت
• سندروم تیبیا
• مشکلات کشکک زانو
• عدم اتصال شکستگی استخوان
• آرتروز زانو
• پارگی مینیسک زانو

با این حال یک پروتکل استاندارد برای درمان مشکلات اسکلتی عضلانی با روش درمانی شاک ویو تراپی وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: کاربرد اولتراسوند تراپی

فواید شاک ویو تراپی چیست؟

برای درمان انواع دردهای اسکلتی و عضلانی راهکارهای متفاوتی وجود دارد؛ انواع درمانهای خانگی، درمانهای دارویی و موارد تهاجمی تر مثل انواع جراحی تعویض مفصل و موارد دیگر. اما درمانهای بدون جراحی به دلیل اینکه عوارض کمتری در پی دارند همواره مورد توجه پزشکان قرار گرفته اند. درمان با کمک از امواج صوتی یا همان شاک ویو تراپی نیز یکی از روشهای غیرتهاجمی است. به همین دلیل است که بسیاری از ورزشکاران که تمایل به جراحی ندارند به سراغ این روش درمانی می روند. از مهم ترین مزیت های روش شاک ویو تراپی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تسکین درد: درست است که شاک ویو تراپی یک روش درمان سرپایی محسوب می شود اما این به معنای اثربخشی خفیف آن نیست. درواقع تحقیقات نشان می دهد که درمان به روش شاک ویو تراپی در درمان بیماری های آزار دهنده تر نیز موثر است. به عنوان مثال دردهای ناشی آرتروز زانو که می تواند بیمار را برای روزها از کار بیکار کند به کمک شاک ویو تراپی کاملا قابل کنترل است.
• عوارضی ندارد: شاک ویو تراپی یک درمان کاملا ایمن است که عوارض جانبی ندارد.
• درمان سرپایی: شاک ویو تراپی کاملا غیر تهاجمی است و بیمار پس از جلسات درمان می تواند به زندگی عادی خود بازگردد.
• ترمیم بافت نرم: شاک ویو تراپی به دلیل افزایش جریان خون، آزادسازی فاکتور رشد منجر به بازسازی و التیام بافت نرم می شود. این ویژگی بویژه در مواردی علت اصلی عارضه کاهش گردش خون است مفید باشد.
• افزایش سرعت روند درمان: از آنجائیکه شاک ویو تراپی یک روش درمانی کم تهاجمی است و جای زخم و اسکار باقی نمی گذارد به همین دلیل دوره ریکاوری را بشدت کاهش می دهد.
• هزینه شاک ویو تراپی: شاک ویو تراپی در دسته درمانهای با قیمت مناسب دسته بندی می شود. درواقع هر جلسه شاک ویو تراپی کمتر از یک میلیون هزینه دارد. این درحالیست که هزینه جلسات فیزیوتراپی با توجه به تعداد جلسات بیشتر می تواند بیشتر باشد.

البته لازم است بدانید که اثربخشی شاک ویو درمانی ممکن است بشدت به شرایط خاص بیمار وابسته باشد. در برخی از افراد این روش به تنهایی منجر به کاهش درد می شود و در برخی دیگر ترکیب آن با سایر روشهای درمانی مثل فیزیوتراپی بیشتر به فرد کمک می کند. این موارد حتما باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود. درد این روش کمتر است.

بیشتر بخوانید: اوزون تراپی

شاک ویو تراپی برای چه افرادی توصیه نمی شود؟

اگرچه شاک ویو تراپی یک روش کم تهاجمی و بدون عارضه محسوب می شود اما در شرایط زیر انجام آن به هیچ وجه توصیه نمی شود:

• در خانم های باردار
• شاک ویو تراپی روی رگ های خونی اصلی و اعصاب اصلی
• افرادیکه دارای زخم های باز هستند
• افرادیکه تعویض مفصل انجام داده اند
• افرادیکه به اختلالات لخته شدن خون مثل ترومبوز مبتلا هستند
• بخش هایی از بدن که دارای عفونت است
• افراد دارای تومور سرطانی
• فردی که مشکلات روانی حادی دارد

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی زانو در منزل

عوارض شاک ویو تراپی

به طور کلی شاک ویوتراپی یک روش درمانی ایمن و بدون عارضه در نظر گرفته می شود اما ممکن است عوارض خفیف پوستی برای فرد ایجاد کند. عوارض پوستی ناشی از شاک ویو تراپی شامل قرمزی، کبودی و بثورات پوستی است. همچنین در حین جلسه درمانی که معمولا بین 10 دقیقه تا 15 دقیقه به طول می انجامد فرد ممکن است سوزش مختصری مثل مور مور شدن بدن تجربه کند.

کلام آخر

شاک ویو تراپی یک روش درمانی بدون عارضه و سرپایی برای تسکین درد و همچنین درمان انواع بیماری های اسکلتی است. شاک ویو درمانی از طریق تحریک بافت نرم و همچنین قابلیت استخوان سازی سبب تسریع روند درمان در فرد می شود. این روش درمانی می تواند در کنار سایر روشهای درمانی مثل فیزیوتراپی سبب رفع دردف ناراحتی و حتی بهبود بیماری در فرد شود. مزایای شاک ویو تراپی شامل تسکین درد در بیماری های مزمن، نداشتن عارضه جدی و سرپایی بودن آن است. البته اینکه روش شاک ویو درمانی بتواند برای فرد موثر واقع شود به شرایط خاص بیمار وابسته است.