در هر زانو دو مینیسک یکی در سمت جانبی زانو و دیگری در سمت داخلی وجود دارد. هر منیسک یک دیسک نازک به شکل “c” از بافت لاستیکی است که در بالای استخوان درشت نی (تیبیا) و انتهای استخوان ران (استخوان ران) قرار دارد. مینیسک به عنوان یک ضربه گیر عمل می کند. پارگی مینیسک یک آسیب رایج بین ورزشکاران به خصوص فوتبالیست ها است، که ناشی از چرخش زانو است. پارگی مینیسک با صدا دادن در زمان حادثه همراه است. البته درد، تورم و قفل شدن زانو از دیگر علائم پارگی مینیسک است که بدنبال آن اتفاق می افتد. البته پارگی مینیسک ممکن است براثر یک حرکت ساده مثل راه رفتن ایجاد شود. درواقع 60 درصد پارگی مینیسک زانو در افراد بالای 65 سال ناشی از راه رفتن است! برای پیشگیری از پارگی مینیسک زانو باید عضلات اطراف زانو را تا جای ممکن تقویت کنید. برخی از متخصصان مصرف مکمل طبیعی مثل گلوکزامین، MSM، کندریتین یا اسید هیالورونیک را برای تقویت مینیسک زانو توصیه می کنند.
مینیسک زانو چیست؟
مینیسک زانو نام دو بخش غضروفی نعلی شکل است که در هم در سمت داخلی و هم خارجی زانو قرار دارد. از طریق این غضروف ها استخوان ران و ساق پا به هم متصل می شوند. اگر مینیسک نباشد استخوانها روی یکدیگر فشار وارد می کنند و منجر به انتقال شدت ضربه و فرسایش شدید استخوانها در اثر فرسایش می شود. پس مینیسک زانو مثل یک ایربک شدت ضربه را جذب می کند و از سوی دیگر سطح نرم و صیقلی برای بستر استخوانها فراهم می کند تا از خوردگی آن در اثر تماس جلوگیری کند. پارگی مینیسک در عملکرد آن اختلال ایجاد می کند و از سوی دیگر در برخی مواقع منجر به گیر کردن بقایای آن در مفصل زانو و قفل شدن زانو می شود.
علائم پارگی مینیسک زانو؛ زنگ خطرهای پارگی مینیسک زانو
پارگی مینیسک یکی از شایع‌ترین مشکلات زانو است. این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که قسمت نیم‌دایره مانند استخوان ران و ساق پا که در قسمت زانو به یکدیگر متصل می‌شوند آسیب ببیند. این اتفاق باتوجه به میزان شدت آن می‌تواند زانو درد، تورم، اختلال در راه رفتن و سفتی ناحیه زانو را به‌دنبال داشته باشد. لیست کامل علائم پارگی مینیسک به این صورت است:
- احساس درد و سوزش زانو شدید
- متورم شدن زانو و التهاب آن
- قفل شدن زانو و گرفتن قدرت تحرک از شما
- به مشکل خوردن هنگام خم کردن زانو
- سختی در هنگام صاف کردن زانو
- احساس آسیب‌دیدگی در ناحیه زانو و اطراف آن
- کاهش دامنه حرکت
- مشکل در حرکت پا‌ها
- عدم توانایی در بالا‌رفتن و پایین آمدن از پله‌ها
- مشکل در تحمل وزن بدن خود روی زانو‌ها
- احساس سفتی همراه با تورم در مفصل زانو
- درد بغل زانو
در ابتدا که به مشکل پارگی مینیسک زانو مبتلا می‌شوید علائم چندانی در شما آشکار نمی‌شود. به گونه‌ای که به‌راحتی می‌توانید فعالیت‌های خود را مانند سابق انجام دهید. اما کمی که پارگی بیشتر شود باعث التهاب و درد به‌طور هم‌زمان شده که در این صورت نیاز است به پزشک مراجعه کنید تا با مصرف برخی دارو‌ها و انجام حرکات اصلاحی بتوانید مجددا سلامت زانوی خود را بدون جراحی و پیوند مینیسک به‌دست آورید.
دلایل پارگی مینیسک زانو
وارد شدن فشار زیاد و ناگهانی به زانوی شما اگر باعث ابتلا به پارگی مینیسک زانو نشود قطعا زمینه‌ساز ابتلا به یکی دیگر از عارضه‌های زانو خواهد بود. به‌همین دلیل نیاز است که با دلایل ایجاد آن آشنا شوید تا از وقوع این عارضه جلوگیری کنید.
- چرخش سریع یا پرش ناگهانی در بازیهایی مانند والیبال
- افتادن ناگهانی از ارتفاع هر چند کوتاه
- ساییدگی و پارگی مفاصل و استخوانهای زانو در اثر گذشت زمان و بالا رفتن سن
- انجام اسکوات با شیوه غیراصولی
- چرخش شدید
- توقف ناگهانی
- ضربه و پرش در هنگام ورزشهایی مانند فوتبال، تنیس و بسکتبال
- افزایش وزن
- راه رفتن طولانی مدت
- بالا رفتن سن که باعث سایش استخوانها شده و با کوچک‌ترین ضربه و یا حتی بدون ضربه زدن ممکن است مینیسک زانو پاره شود.
وقوع هر یک از این علل‌ها نیاز به مراجعه به پزشک دارد. هنگامی‌که به پزشک مراجعه کنید از طریق یکی از راههای عکس‌برداری ام‌آر‌آی، اشعه ایکس، سونوگرافی، و آرتروسکوپی، تشخیص داده می‌شود که مینیسک زانوی شما پاره شده است یا خیر. اگر پارگی رخ داده باشد نوع آن نیز مشخص شده و اجرای درمان آغاز می‌شود.
نحوه تشخیص پاره شدن مینیسک زانو
احساس تورم و درد در مفاصل زانو علائم شایعی است که در صورت مشاهده باید به پزشک مراجعه کنید. در ابتدا پزشک از طریق معاینه بدنی دامنه حرکتی زانوهای شما را بررسی و در صورت نیاز، پارگی مینیسک را از طریق سی تی اسکن و ام آر آی تشخیص می‌دهد. در بسیاری از موارد پزشک از تست آرتروسکوپی برای تشخیص پارگی مینیسک زانو استفاده می‌کند. این روش یک عمل جراحی سرپایی است. آرتروسکوپ یک دستگاه دارای فیبر نوری نازک و انعطاف پذیر است که با برشی جزئی وارد زانو می‌شود. همچنین پس از آرتروسکوپی می‌توانید بدون هیچ عوارضی به خانه برگردید. برای تست دقیق پارگی مینیسک زانو حتما مقاله تست پارگی مینیسک زانو را نیز مطالعه کنید.
درمان پارگی مینیسک زانو (جوش خوردن مینیسک زانو)
برای درمان پارگی مینیسک زانو ابتدا باید مشخص شود که نوع پارگی مینیسک در کدام دسته قرار می گیرد. انواع پارگی مینیسک زانو شامل موارد زیر است:
- پارگی مینیسک زانو خفیف: پارگی مینیسک زانو اگر خیلی خفیف باشد خودبه‌خود و با درمانهای خانگی درمان می‌شود. استفاده از روش شاک ویو تراپی نیز در این مرحله سودمند خواهد بود.
- پارگی مینیسک زانو متوسط: پارگی مینیسک زانوی متوسط به روشهای مختلفی درمان می شود. می‌توانید به زانو استراحت دهید تا درد آن آرام شود یا روی زانوی خود و محلی که احساس درد می‌کنید به مدت ۲۰ دقیقه و در طول ۲ الی ۳ روز یخ قرار دهید. زیر زانویتان بالش بگذارید و آن را با استفاده از یک باند ببندید. در پارگی متوسط ممنوعیت در دویدن و پریدن تا پایان مدت درمان وجود دارد و تزریق پی‌آر‌پی زانو نیز می‌تواند موثر باشد. فیزیوتراپی و تحریک الکتریکی هم به روند درمان کمک می‌کنند.
- پارگی مینیسک زانو حاد: پارگی مینیسک شدید حتما باید با درمانهای پزشکی و تهاجمی تری مثل پیوند مینیسک درمان شود.
دسته‌بندی دیگری برای پارگی مینیسک صورت گرفته است که در آن این عارضه به ۴ دسته طولی، عرضی، شعاعی و ترکیبی تقسیم شده است. پارگی طولی رایج‌ترین نوع پارگی مینیسک بوده و همین موضوع باعث شده که روند و راههای درمان بیشتری برای آن وجود داشته باشد.
برخی دارو‌ها وجود دارند که در صورت ابتلا به هر نوع پارگی مینیسک زانو باید از آن‌ها برای بهبود التهاب و تقویت استخوانهای زانو استفاده کرد؛ ازجمله این دارو‌ها، می‌توان به ضدالتهابی‌ها غیراستروئیدی‌ها اشاره کرد. این موارد اگر‌چه برای پارگی و درمان آن اثر مثبت دارند اما ممکن است با عوارضی همراه باشند. به‌همین دلیل بهتر است قبل از مصرف، با پزشک مشورت کنید. انجام تمرینات تقویتی و کششی نیز موثر خواهد بود. زمان درمان و بهبود پارگی مینیسک ممکن است از ۳۰ الی ۵۰ روز زمان ببرد؛ پس از گذشت این مدت زمان، ابتدا فعالیت‌های آرام و با شدت پایین را انجام دهید. حتما از فعالیت‌هایی که قبلا باعث پارگی مینیسک زانو شده‌اند اجتناب کنید تا دوباره به این عارضه مبتلا نشوید.
پیوند مینیسک؛ درمان آسیب حادهای مینیسک زانو
پیوند مینیسک در مواردی اتفاق می‌افتد که پارگی آن به حدی زیاد است که با روشهای معمولی نمی‌توان آن را درمان کرد و تنها راه بازسازی مینیسک، پیوند است. این پیوند برای افراد جوان و ورزشکار مفید بوده و روند انجام آن به شکلی که در زیر آورده شده، انجام می‌شود.
- فردی که به پیوند مینیسک زانو نیاز دارد، ابتدا باید به پزشک مراجعه کند تا نظر قطعی پزشک در مورد نحوه جراحی و پیوند مینیسک گفته شود.
- معمولا مینیسک افرادی که فوت شده‌اند و اعضای بدنشان اهدا شده است را جدا کرده و برای پیوند آماده می‌کنند.
- در برخی افراد نیاز است که مینیسک کلا برداشته شده و جایگزین شود. در این پیوند قسمتی از مینیسک که همان مکان اتصال دو استخوان ران و ساق پا به یکدیگر است را جدا کرده و آن را جایگزین می‌کنند.
- فرد پس از دوره نقاهت و به مرور زمان سلامت زانوی خود را به‌دست آورده و می‌تواند به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهد.
عمل پیوند مینیسک زانو برای نوجوانان، جوانان و ورزشکاران بیشتر انجام می‌شود؛ زیرا این افراد در شرایط خاصی هستند که نمی‌توانند بدون سلامت زانوهای خود به زندگی ادامه دهند و نیاز به پیوند برای پارگی مینیسک زانو دارند. پس از انجام عمل پیوند مینیسک، دارو‌های ضددرد و تقویت کننده زانو که پزشک برایتان تجویز کرده را در زمان‌های مقرر مصرف کنید.
درمان خانگی مینیسک زانو؛ درمان آسیب خفیف
تغذیه مناسب تاثیر بسیار زیادی بر روند بهبودی دارد. مصرف مواد غذایی که حاوی اسیدهای چرب امگا3، پروتئین، ویتامینc، آنتی اکسیدان و لیزین هستند نقش مهمی در برنامه غذایی دارند.
برخی از این مواد غذایی به شرح زیر هستند:
- انار
- ماهی
- پرتقال
- حبوبات
- کلم بروکسل(کلم غنچه‌ای)
- برنج قهوه‌ای
- ماهی
موارد ذکرشده تغذیه‌های مفید برای بهبود و ترمیم مینیسک زانو هستند.
درمان مینیسک زانو با فیزیوتراپی
بر اساس تحقیقات، فیزیوتراپی زانو مزایای زیادی برای پارگی مینیسک دارد. این عارضه بسیار دردناک است و برای درمان آن، معمولا جراحی مینیسک زانو را انتخاب می‌کنند. در بسیاری از موارد می‌توان بدون استفاده از روشهای تهاجمی مانند جراحی مینیسک زانو را درمان کرد. فیزیوتراپی یکی از این درمان‌ها است.
تاثیر فیزیوتراپی بعد از عمل مینیسک زانو زمانی مشخص می شود که دردزانو کاهش می یابد. این روش درمان باعث می‌شود دوره نقاهت کوتاه‌تر شود. برخی از فواید فیزیوتراپی برای مینیسک زانو عبارتند از:
- تقویت عضلات
- کاهش میزان تورم
- افزایش تعادل و عملکرد مفاصل
- افزایش دامنه حرکتی مفاصل زانو
- بازگشت توانایی‌های فرد در انجام حرکات ورزشی
البته علاوه بر مراجعه به کلینیک های فیزیوتراپی استفاده از دستگاههای فیزیوتراپی خانگی مثل زانوبند زاپیامکس نیز در درمان پارگی مینیسک زانو بسیار موثر است. این زانوبند طبی با افزایش جریان خون و تحریک سلولها منجر به بازسازی سریعتر بافت آسیب دیده می شود.
درمان پارگی مینیسک زانو با ورزش
پارگی مینیسک زانو یکی از علل درد زانو بعد از ورزش است که می تواند بشدت دردناک باشد. در کنار درمانهای ذکرشده، برخی از تمرین‌های ورزشی به درمان و کاهش درد پارگی مینیسک زانو کمک می‌کنند. انجام تمرینات ورزشی به صورت روزانه یکی از روشهای پیشگیری برای بیماری‌های مفصلی است. البته توجه داشته باشید که قبل از انجام این تمرینات با پزشک خود مشورت کنید. در این مطلب نیز می توانید با انواع ورزش پارگی مینیسک زانو آشنا شوید.
بسیاری از این تمرین‌های ورزشی عبارتند از:
- کشش پا
- مینی اسکوات
- تمرین پشت پا
- بلند کردن مستقیم پا
- تنظیم عضلات چهار سر ران
- بالا آوردن پاشنه پا به صورت ایستاده
پیشگیری از ابتلا به پارگی مینیسک
اصلاح عادت‌های روزمره و ترک برخی از آن‌ها می‌تواند به سلامت زانو‌ها و حتی سلامت کل بدن کمک زیادی کند. از کجا متوجه شویم که چه فعالیت‌هایی منجر به پارگی مینیسک زانو می‌شود؟ هر رفتار و فعالیتی که احساس کنید زانوی شما تحمل آن را ندارد یا غیرطبیعی است، ممکن است باعث ابتلا به پارگی مینیسک شود. لیست برخی از رفتار‌هایی که باید ترک کنید، انجام دهید یا اصلاح کنید به این صورت است:
- تمریناتی که باعث تقویت عضلات ران می‌شود را در انجام دهید؛ این فعالیت را فرا‌تر از اندازه تعیین شده انجام ندهید زیرا ممکن است به زانو و استخوانها آسیب برساند.
- بهتر است ورزش‌های سنگین را کاملا کنار بگذارید.
- اگر نمی‌توانید ورزش‌های سنگین را کاملا کنار بگذارید، سعی کنید انجام آن را به حداقل برسانید و قبل از ورزش، بدن خود را کاملا گرم کنید تا از پارگی مینیسک زانو جلوگیری شود.
- هنگام تمرینات به بدن خود استراحت داده و تمرین را پیوسته انجام ندهید. عضلات و استخوانهای شما به استراحت نیاز دارند.
- از پوشیدن کفش‌هایی که ممکن است باعث پیچ خوردن پا شوند یا در آن‌ها احساس راحتی ندارید خودداری کنید. بهتر است برای هر مکان از کفش مخصوص استفاده کنید.
- تمریناتی که انجام می‌دهید نباید دارای شدت بالایی باشند. از شدت پایین شروع کرده و به مرور زمان آن را افزایش دهید.
- تمرینات کششی عضلات را فراموش نکنید.
سخن پایانی
پارگی مینیسک زانو با عوارض جدی و خطرناکی همراه است. برای پیشگیری از آن باید سعی کنید که برخی عادت‌های خود را تغییر دهید یا آن‌ها را ترک کنید. آشنایی با مینیسک، علائم پارگی آن، راههای درمان، پیشگیری و همچنین نحوه عمل و پیوند مینیسک زانو برای پارگی‌های شدید، توضیح داده شد تا اگر شما به‌تازگی به این عارضه مبتلا شده‌اید سریعتر به درمان آن از طریق راههای گفته‌شده بپردازید که به این ترتیب، مجبور به جراحی مینیسک و پیوند آن نشوید. درصورتی‌که هنوز به این عارضه مبتلا نشده‌اید، می‌توانید با مطالعه راههای پیشگیری از ایجاد پارگی مینیسک از وقوع این عارضه جلوگیری کنید.
سوالات متداول در مورد پارگی مینیسک زانو
1.علائم پارگی مینیسک زانو چیست؟
تورم – درد – التهاب- گرفتگی زانو – عدم توان بالا رفتن و پایین آمدن در پله‌ها – عدم توانایی در حرکت زانو – عدم توانایی تحمل وزن
2.آیا پارگی مینیسک زانو ترمیم می شود؟
بله- پارگی مینیسک خفیف و متوسط ترمیم می شوند.
3.علت پارگی مینیسک زانو چیست؟
چرخش سریع یا پرش ناگهانی در بازیهایی مانند والیبال- افتادن ناگهانی از ارتفاع هر چند کوتاه – ساییدگی و پارگی مفاصل و استخوانهای زانو در اثر گذشت زمان و بالا رفتن سن – انجام اسکوات با شیوه غیراصولی- چرخش شدید- توقف ناگهانی – ضربه و پرش در هنگام ورزشهایی مانند فوتبال، تنیس و بسکتبال- افزایش وزن – راه رفتن طولانی مدت – بالا رفتن سن
4.آیا پارگی مینیسک زانو خود به خود درمان می شود؟
پاسخ این سوال بستگی به محل پارگی و میزان آن دارد؛ اگر پارگی مینیسک در بخشی باشد که با سلولهای خونی در ارتباط باشد این شانس وجود دارد که پارگی در اثر رسیدن مواد مغذی از طریق رگ های خونی ترمیم شود.
