آشنایی با انواع جراحی دیسک کمر؛ مزایا، معایب و روش انجام

احتمالا دلیل اصلی انتخاب این مقاله آن بوده که اخیرا تشخیص داده شده که متاسفانه شما هم جزء افراد مبتلا به دیسک کمر هستید. اگر جوابتان مثبت است باید روش‌های درمانی متداول مانند ورزش‌های اصلاحی و یا حتی در موارد شدیدتر روش‌های درمان جدی‌تری مانند جراحی را در پیش بگیرید. بیماری دیسک کمر در واقع به عارضه‌ای گفته می‌شود که در آن دیسک کمر در محل ستون فقرات دچار برآمدگی و یا فتق می‌شود.

دیسک کمر، درد و ضعف شدیدی را به همراه دارد؛ به طوری که که در حین حرکت و یا فعالیت‌های معمولی تشدید می‌شود. اولین قدم برای درمان این بیماری، کاهش درد و آسیب بیشتر به ستون فقرات است. چنانچه روش‌های درمانی متداول و غیر تهاجمی موثر واقع نشوند، جراحی پیشنهاد می‌شود. از آنجایی که سلامتی شما برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد، در این سری از مقالات طب لاین شاپ قصد داریم در خصوص این موضوع مهم با شما صحبت کنیم.با ما همراه باشید تا در خصوص این موضوع جالب بیشتر بدانید.

بیماری دیسک کمر چیست؟

بیماری دیسک کمر به دلیل تغییر ساختار دیسک نرمال در ستون فقرات به علت افزایش سن ایجاد می‌شود. با این حال در مواردی نیز مقصر این بیماری ضربه شدید ناشی از تصادف، سقوط و یا حتی بلند کردن اجسام سنگین است. توجه داشته باشید در صورت ابتلا به دیسک کمر، از انجام کار سنگین و مکرر که باعث تشدید بیماری می‌گردند؛ خودداری کنید.

با این مقدمه به سراغ چیستی بیماری دیسک کمر می‌رویم. در ستون فقرات شما 33 مهره وجود دارد. فضای میان این مهره‌ها از مایع ژله‌ای میان مهره‌ای پر شده است. زمانی که دیسک بین مهره‌ای مایع خود را از دست داده و خشک شود؛ فرد دچار عارضه دیسک کمر می‌شود. کاهش مایع میان مهره‌ای با فشرده شدن و اصطکاک میان دیسک‌های اسفنجی مهره‌ها (که بین مهره‌های ستون فقرات قرار داشته و به عنوان ضربه گیر عمل می‌کند) همراه است. کاهش مایع در نهایت منجر به شکستگی حلقه سخت اطراف مهرها شده و با بیرون آمدن هسته داخلی، دیسک کمر به سمت خارج برآمده می‌شود.

نوع شدید این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که در آن دیسک به بیرون آمدن ادامه داده و در نهایت به دلیل فشار زیاد بر روی ستون فقرات، هسته پالپوس داخلی پاره می‌شود. در این وضعیت می‌گویند فرد دچار پارگی دیسک کمر شده است. قطعات استخوانی دیسک روی ریشه‌های عصبی واقع در پشت فضای دیسک فشار آورده و باعث درد شدید، ضعف و بی حسی می‌شود. در بیشتر موارد فتق‌ دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات کمری به ‌ویژه بین مهره‌های چهارم و پنجم (دیسک کمر مهره 4 و 5) و بین مهره پنجم و مهره اول خاجی (سطوح L4-L5 و L5-S1) اتفاق می‌افتد.

آشنایی با مهم‌ترین علائم دیسک کمر

از آنجایی که باید این عارضه سریعا درمان شود؛ دانستن علائم آن به تسریع روند درمان شما کمک خواهد کرد. البته صرف بررسی علائم بیماری به تشخیص دقیق آن کمک نمی‌کند! برای مثال ممکن است در مواردی بیمار نتواند به تفاوت درد کمر و کلیه پی ببرد. برای تشخیص دقیق باید آزمایش‌های تصویربرداری مختلفی انجام شود. در ادامه مقاله برای آشنایی بیشتر شما با دیسک کمر به تعدادی از مهم‌ترین علائم آن اشاره خواهیم کرد. مهم‌ترین علائم دیسک کمر شامل موارد زیر است:

احساس ضربه زدن
اسپاسم کمر
احساس لرزش ناگهانی مانند وارد شدن شوک الکتریکی
درد شدید
ناتوانی در بلند کردن پا
بی حسی پا، گزگز و ضعف
احساس گرفتگی در پاها

انواع روش‌های جراحی دیسک کمر باز

آخرین مرحله درمانی بیماری دیسک کمر، جراحی است. جراحی دیسک کمر به دو شکل باز و بسته تقسیم می شود. در جراحی باز دیسک کمر پزشک با برش ناحیه به دیسک کمر دسترسی پیدا می کند و براساس نیاز بیمار بخش هایی را ترمیم کرده و یا خارج می کند. در ادامه به بررسی انواع جراحی هایی که در این گروه قرار می گیرند می پردازیم.

جراحی لامینکتومی؛ افزایش فضای میان مهره‌ای

فتق دیسک ستون فقرات در کانال نخاعی، فضا را برای نخاع و ریشه‌های عصبی تنگ می‌کند. فشار ناشی از مهره آسیب دیده به اعصاب باعث درد، ضعف و بی‌حسی شدید می‌شود. این دردها به قدری شدید هستند که به بازوها و پاها نیز کشیده می‌شود. با علائم دیسک کمر در پاها در این مقاله آشنا شوید. در جراحی لامینکتومی لامیناها (ساختمان‌های استخوانی) توسط ابزاری به نام پانچ خارج شده و ریشه‌های عصبی تحت فشار توسط پزشک به سمت طرفین کشیده می‌شود. در قسمت پشتی ریشه‌های عصبی، مهره‌های ستون فقرات هستند. پس از کنار رفتن اعصاب، پزشک برای درمان به مهره‌های کمر دسترسی پیدا می‌کند.

لامینکتومی کانال نخاعی را بزرگ می‌کند تا فشار از روی نخاع و اعصاب برداشته شود. لامینکتومی(برداشتن لامیناها) اغلب به عنوان بخشی از روند جراحی کمر برای رفع فشار و دسترسی به مهره‌ها انجام می‌شود. مهم‌ترین مزیت روش جراحی لامینکتومیافزایش فضای میان ریشه‌های عصبی مهره‌های کمر و کاهش درد کمر است. مهم‌ترین معایب روش جراحی لامینکتومی عبارتد از:

احتمال بروز عفونت در محل عمل جراحی
ایجاد لخته خونی
فشار به ریشه‌های عصبی
آسیب به ریشه عصبی
تشدید درد کمر بیمار
خروج مایع مغزی نخاعی

جراحی میکرودیسککتومی؛ کاهش فشار بر روی عصب‌های نخاعی

جراحی میکرودیسککتومی یا میکرودکمپرسیون نوعی جراحی کم تهاجم است که در آن بخشی از دیسک که روی ریشه‌های عصبی نخاع فشار وارد می‌کند؛ برداشته می‌شود. در طول جراحی برای دسترسی به دیسک آسیب دیده قسمتی از رباط و عضلات اطراف نیز بریده می‌شوند. پس از انجام جراحی میکرودیسککتومی بیماران به طور محسوس متوجه کاهش درد و فشار روی کمر و یا گردن خود می‌شوند. توجه داشته باشید پس از انجام جراحی ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا به طور کامل کمر درد، احساس بی‌حسی و ضعف‌ عضلاتتان از بین برود. میکرودیسککتومی معمولاً توسط جراح ارتوپد یا جراح مغز و اعصاب انجام می‌شود. مهم‌ترین عوارض ناشی از انجام جراحی میکرودیسککتومی شامل موارد زیر است:

احتمال بروز پوکی استخوان
بروز عفونت
عدم درمان
ترومبوز ورید عمقی
آسیب به ریشه عصبی

بیشتر بخوانید: آیا عمل دیسک کمر خطرناک است؟

جراحی فیوژن کمر؛ اتصال تعدادی از مهره‌های کمر به یکدیگر

همانطور که می‌دانید در عارضه دیسک کمر هنگام خم شدن و حتی راه رفتن معمولی دچار کمردرد شدید می‌شوید. برای کاهش درد کمر ناشی از حرکت بعضی از مهره‌ها در ستون فقرات جراحی به نام فیوژن انجام می‌شود. در این روش برای جلوگیری از حرکت مهره‌های کمر و تحریک ریشه‌های عصبی داخل آنها، برای همیشه مهره‌ها به یکدیگر جوش خورده و متصل می‌شوند. به همین دلیل دیگر امکان حرکت غیرطبیعی و شدید وجود ندارد. برای فیوژن مهره‌ها ابتدا هسته‌ی دیسک خارج شده و برای نمایان شدن بخش اسفنجی استخوان‌ها، در استخوان قشری حفره ایجاد می‌شود. در این جراحی محلی که پس از حرکت دادن آن بیمار درد شدیدی را احساس می‌کند؛ برای همیشه بدون حرکت یا ثابت نگه داشته می‌شود. مهم‌ترین مزیت جراحی فیوژن، کاهش درد کمر و بازگشت بیمار به جریان عادی زندگی است. مهم‌ترین معایب جراحی فیوژن شامل موارد زیر است:

آسیب به ریشه‌های عصبی
امکان نشت مایع نخاعی
درد شدید
کاهش شدید حرکت مهره
کاهش دامنه حرکتی
بی حسی و اسپاسم متعدد

جراحی قرار دادن دیسک مصنوعی؛ کاهش ساییدگی و کمر درد

در جراحی دیسک مصنوعی یا Lumbar Disk Replacement surgery (ADS) یک یا چند ایمپلنت مصنوعی را جایگزین دیسک فرسوده یا تحلیل رفته در قسمت پایینی ستون فقرات در کمر می‌کنند. ستون فقرات شما از استخوان ‌به نام مهره تشکیل شده است که روی هم قرار گرفته‌اند. دیسک‌های بین مهره‌ها مانند بالشتک عمل می‌کنند تا مهره‌ها بدون ساییده شدن حرکت کنند. جنس دیسک مصنوعی اغلب از فلز یا ترکیبی از فلز و پلاستیک است.

در فیوژن مهره‌ها به طور دائم 2 مهره به هم جوش می‌خورد. این جراحی بسیار پیچیده و مهم است. به همین دلیل نیاز به بیهوشی عمومی و بستری شدن در بیمارستان دارد. برای انجام این جراحی قسمتی از کمر برش داده می شود تا پزشک به دیسک آسیب دیده دسترسی پیدا کند. پس از برداشتن دیسک آسیب دیده، دیسک مصنوعی در فضای خالی میان مهره‌ها جایگزین می‌شود. مزیت انجام جراحی قرار دادن دیسک مصنوعی در کمر، کاهش ساییدگی وکمردرد شدید است. مهم‌ترین عوارض جراحی قرار دادن دیسک مصنوعی شامل موارد زیر است:

آسیب به ریشه‌های عصبی
آسیب دیدن دیسک فلزی جدید
امکان نشت مایع نخاعی
لخته شدن خون
مشکلات مغزی پس از بیهوشی

آشنایی با روش جراحی بسته دیسک کمر

کم عارضه‌ترین روش جراحی کمر، روش جراحی بسته است. در این روش روی کمر برش کوچکتری ایجاد می‌شود. به همین دلیل دوره نقاهت کمتری دارد. مهم‌ترین مزیت روش جراحی بسته کمر کاهش فشار روی ستون فقرات ناشی از بیرون زدگی دیسک است. مواد تزریق شده درد ناشی از فشار مهره روی نخاع را تسکین می‌دهند. این روش جراحی برای آسیب‌هایی مانند: آرتریت، آسیب سیاتیک، بیماری فاست مزمن، برجستگی دیسک، فتق دیسک، دیسکوژنیک، رادیکولیت، سرخوردگی مهره، تنگی کانال نخاعی و پارگی دیسک کمر است.

انواع تزریق در ناحیه دیسک کمر

تزریق در ناحیه ستون فقرات با دو هدف تشخیص منشا درد و تسکین درد انجام می شود. تزریق ستون فقرات یکی از مهم ترین درمانهای بدون جراحی و کم عارضه برای رفع انواع درد در ناحیه ستون فقرات است. از مهم ترین این تزریق ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تزریق اپیدورال استروئیدها همان تزریق به داخل ریشه های عصبی است که در موارد بروز درد عصبی که از کمر به دست و پا سرایت می کند انجام می شود. تزریق اپیدورال شامل همان مواد بی حس کننده و ضد التهاب است که سبب کاهش دردهای عصبی در این ناحیه می شود.
تزریق در مفصل فاست با هدف شناسایی منشا درد و تسکین درد انجام می شود. تزریق در مفصل فاست در بیماران مبتلا به انواع آرتریت که از عوارض تخریب مفاصل رنج می برند انجام می شود.
تزریق در مفصل ساکروایلیاک نیز مانند مفصل فاست انجام می شودو مفصل ساکروایلیاک بین استخوان لگن و خاجی قرار دارد که در موارد تشخیصی و درمانی تزریق در این ناحیه صورت می گیرد.

جراحی آندوسکوپی؛ روش غیر تهاجمی جراحی کمر

جراحی آندوسکوپی در واقع جایگزین جراحی باز معمولی است که با خطر بیشتر، دوره نقاهت طولانی‌تر، روش‌های پیچیده‌تر و اسکارهای بزرگ و قابل مشاهده‌تر همراه هستند. در روش آندوسکوپی به جای باز کردن کامل شکم، تنها چند سوراخ كوچك در روی شکم ایجاد می‌شود تا دوربین و ابزارهای جراحی وارد بدن شوند. در موارد خاص برای جراحی دیسک کمر یعنی خارج کردن مهره آسیب دیده می‌توان از این روش استفاده کرد.

در طی جراحی آندوسکوپی، آندوسکوپ یعنی ابزار نوری متشکل از یک لوله دارای منبع نور و دوربین فیلمبرداری، از طریق رکتوم یا برش به داخل بدن وارد می‌شود. ورود این ابزارها به جراح اجازه می‌دهد تا اندام را مشاهده کرده و در صورت لزوم جراحی کند. در حال حاضر از روش آندوسکوپی برای درمان‌ مشکلاتی مانند: برجستگی دیسک، رادیکولیت، آزاد سازی عصب، سیاتیک، دیسکوژنیک، پارگی دیسک و تنگی کانال نخاعی استفاده می‌شود. مهم‌ترین عوارض روش آندوسکوپی شامل موارد زیر است:

هماتوم اربیتال (خونریزی بین غشای خارجی سخت‌شامه مغز و جمجمه در جراحی آندوسکوپی مغز)
دوبینی
نشت مایع مغزی نخاعی
عفونت
خونریزی
آسیب عصبی
اسکار دائمی
التهاب شدید

بیشتر بخوانید: درمان بدون جراحی کمر درد با کمربند پلاتینر

جراحی لیزری کمر؛ جراحی سرپایی برای کاهش کمر درد

بیماران دارای فتق دیسک کمر می‌توانند از روش جراحی دیگری به نام جراحی دیسک کمر با لیزر نیز استفاده کنند. در این روش کم تهاجمی پس از بی حسی موضعی یک سوزن مخصوص تحت هدایت دوریبن و اشعه ایکس وارد بدن و سپس دیسک آسیب دیده می‌شود. پرتو ایکس گرما و انرژی زیادی تولید می‌کند. گرما این اشعه سبب تبخیر شدن هسته دیسک وکاهش فشار روی ریشه‌های عصبی نخاع می‌شود. پس از انجام روش لیزر درمانی بیمار باید حداقل به مدت دو ماه تمرین‌های اصلاحی مخصوص را زیر نظر فیزیوتراپ حرفه‌ای انجام دهد. مهم ترین مزیت این روش جراحی نسبت به سایر روش‌های جراحی باز این است که بیمار پس از درمان به سرعت می‌تواند به منزل بازگشته وفعالیت‌های معمولی روزمره خود را از سر بگیرد. مهم‌ترین عوارض روش لیزر درمانی شامل موارد زیر است: