دیسک کمر مهره 4 و 5: علت، علائم، درمان و ورزش

اگر درد کمر شدیدی را تجربه می کنید این احتمال زیاد است که به دیسک کمر مهره 4 و 5 مبتلا شده باشید. این عارضه ناشی از آسیب دیسک بین مهره 4 و 5 ستون فقرات ایجاد شده است. مهره 4 و 5 پایین ترین بخش از ستون مهره است که در معرض آسیب و فرسایش قرار دارد. علائم دیسک کمر مهره 4 و 5 شامل درد انگشت شست پا، درد مچ پا و دردی که به شکل کمانی از پشت ران شروع و به جلو و داخل ساق پا کشیده می شود. درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 اغلب به خودی خود و به کمک روشهای درمانی غیرتهاجمی تسکین می یابد.

آناتومی ستون مهره 4 و 5

ستون مهره از 5 بخش ساخته شده است. آسیب هر یک از آنها با علائم متفاوتی همراه است. مهره L4 و L5 به ترتیب مهره های چهارم و پنجم در ستون فقرات کمر هستند. این بخش از ستون فقرات از قسمت بالایی بدن حمایت کرده و اجازه حرکت تنه در جهات مختلف را می دهد. این بخش از ستون مهره به دلیل تحمل بار اضافی معمولا در مقایسه با سایر بخش های کمری مستعد ایجاد تغییرات دژنراتیو و یا درد است.

هر مهره از یک بدنه و یک حفره تشکیل شده است؛ حفره خود از سه بخش استخوانی که یکی در مرکز و دو تا در طرفین قرار دارد تشکیل شده است. استخوانی که خارهای استخوانی مهره را به هم وصل می کند لامینا نام دارد. لامینا درواقع بین حفره و خار استخوانی مهره قرار دارد. این استخوان در جراحی لامینکتومی برداشته می شود تا فشار از روی مهره برداشته شود.

علائم دیسک کمر مهره 4 و 5

علائم دیسک کمر مهره 4 و 5 شامل درد، سستی، سوزن سوزن شدن و ضعف در ناحیه کمر و پاها است. ستون فقرات منجر به حمایت از بالاتنه، توزیع وزن بدن، ایجاد حرکت در بدن در جهات مختلف، حفاظت از طناب نخاعی و کنترل حرکت پا می شود. علائم دیسک کمر در مهره 4 و 5 می تواند علائم متفاوتی نسبت به سایر انواع دیسک کمر از خود نشان دهد:

• دردی که از باسن به پشت پا تا قسمت پایین و داخل پا منتشر شود.
• احساس ضعف در انگشت شست و مچ پا
• بی حسی و درد در روی مچ پا
• درد کف پا

حال اگر مهره پایین تر یعنی حد فاصل مهره L5 و S1 یعنی دیسک بین مهره آخر کمر و استخوان لگن درگیر شده باشد عوارض می تواند شامل:

• دردی که از باسن شروع شده و به پشت ران و یا پشت ساق پا بزند.
• ضعف در اطراف مچ پا
• ناتوانی در ایستادن روی انگشت پا
• درد کنار انگشت کوچک پا

بیشتر بخوانید: علائم دیسک کمر خفیف

علت بیرون زدگی مهره 4 و 5 کمر

یکی از اصلی ترین دلایل بروز مشکلات دیسک کمر در مهره 4 و 5 تحلیل دیسک ناشی از فرسایش تدریجی و طبیعی مرتبط با افزایش سن است. به این معنا که با افزایش سن، دیسک ها انعطاف پذیری خود را از دست می دهند و احتمال پارگی و شکستگی در آنها افزایش می یابد. همچنین عامل دوم در بروز مشکل در دیسک های پایینی کمر اشتباه در بلند کردن اجسام است. استفاده از عضلات کمر به جای عضلات پا در هنگام بلند کردن اجسام باعث ایجاد فشار زیادی به دیسک های پایینی کمر و درنهایت آسیب دیدگی آن می شود.

بیشتر بخوانید: استفاده از کمربند پلاتینر یک روش ایده آل برای جلوگیری از جراحی دیسک کمر مهره 4 و 5 است.

انواع مشکلات دیسک کمر L4 و L5

به طور کلی مشکلات شایعی که در این بخش از دیسک کمر ممکن است ایجاد شود شامل موارد زیر است:

• مشکلات مفصل فاست: این بخش از کمر به دلیل بالا بودن تحرک مستعد اختلالات مرتبط با مفصل فاست مانند استئوآرتریت، تشکیل کیست سینوویال و بی ثباتی فاست است.
• مشکلات دیسک: دژنراسیون دیسک یک عارضه گسترده در بخش مهره 4 و 5 کمری است. عامل اصلی این مشکلات فشار بیش از حد به این دیسک و تحرک ناکافی در بخش پایینی آن ناشی می شود. دژنراسیون دیسک می تواند شامل تغییر ارتفاع دیسک به لوردوز ستون فقرات آسیب می رساند. همچنین انحطاط یا آسیب باعث فتق دیسک بین مهره 4 و 5 می شود.
• اسپوندیلولیز: Pars interarticularis بخش استخوانی کوچک (قوس مهره) در مهره است که به دلیل فشار زیاد دچار شکستگی می شود که ممکن است در یک یا هر دو طرف اتفاق بیفتد. این شکستگی در مهره چهارم و پنجم به دلیل تحمل فشار زیاد محتمل تر است.
• اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو: این عارضه به تغییرات مفصل فاست ناشی از افزایش سن مربوط می شود. این تغییرات شرایط را برای لغزش مهره L4 روی L5 فراهم می کند. در این بیماری مهره ها به سمت هم حرکت می کنند. این عارضه می تواند باعث اسپوندیلولیز شود.
• تنگی کانال نخاعی: تنگی کانال نخاعی به باریک شدن دهانه طناب نخاعی در ستون فقرات می شود که منجر به فشرده شدن ریشه های عصبی در این ناحیه شده و درد و ناراحتی زیادی بدنبال دارد.

بیشتر بخوانید: علت دیسک کمر در جوانی چیست؟

برآمدگی یا بیرون زدگی دیسک مهره 4 و 5

درصورتیکه دیسک از موقعیت طبیعی خود جا به جا شود و شروع به اشغال فضای نخاعی کند برآمدگی دیسک اتفاق می افتد. برامدگی دیسک می تواند دردناک باشد و در برخی مواقع هیچ گونه علائمی نداشته باشد. در برآمدگی دیسک مواد ژلاتینی هنوز داخل بالشتک محافظ وجود دارند و به بیرون ریخته نشده اند.

درمان دیسک کمر مهره 4 و 5

خبر خوب اینکه بسیاری از بیماران بدون هیچ گونه درمان مشخص پس از مدتی احساس بهبود خواهند کرد. در مطالعه ای که روی 208 بیمار مبتلا به دیسک کمر مهره 4 و 5 مبتلا شده اند مشخص شد که 70 درصد از آنها بعد از چند ماه کاهش علائم معناداری را گزارش کرده اند. به همین دلیل درمانهای محافظه کارانه شامل استراحت، ورزش و در مواردی تزریق در اغلب موارد توصیه می شود.

• دارودرمانی: اولین دارویی که برای تسکین درد استفاده می شود داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی است که به داروهای NSAID ها معروف هستند. در موارد درد شدید داروهای مسکن اپیوئیدی، ترامادول و داروهای کورتیکواستروئیدی توصیه می شود.
• کایروپراکتیک: متخصص کایروپراکتیک ممکن استنوع برآمدگی دیسک را تشخیص دهد. متخصص کایرو تلاش می کند تراز ستون فقرات را به وضعیت عادی برگرداند. برای آشنایی با کایروپراکتیک کمر کلیک کنید.
• رژیم ضدالتهاب: التهاب بالا ممکن است اثرات بدی روی استخوانها، مفاصل، و ماهیچه ها داشته باشد. به همین دلیل مصرف مواد غذایی ضدالتهاب می تواند به درمان بیماری کمک کند. مواد غذایی ضدالتهاب شامل سبزیجات برگ سبز، روغن نارگیل و روغن زیتون است.
• مراقبت شخصی: خم و راست شدن های مکرر، پرش و انجام حرکات ناگهانی و تغییر جهت، ورزش هایی که فشار زیادی به کمر وارد می کنند. مثل وزنه برداری می تواند به مهره 4 و 5 فشار زیادی وارد کند. برای آشنایی با کارهایی که برای دیسک کمر ضرر دارد این مطلب را مطالعه کنید.
• طب سوزنی: طب سوزنی به فرآیند بازسازی دیسک ها کمک می کند.
• فیزیوتراپی: فرآیند فیزیوتراپی ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشد؛ لیزرتراپی، مگنت تراپی از بهترین شیوه ها برای درمان هستند. البته برای مشاهده نتایج چندین جلسه ضروری است.
• پیاده روی: هده از پیاده روی بهبود متابولیسم دیسک کمر است. دیسک کمر فاقد عروق است. مهره ها دارای شاخه های استخوانی هستند. وقتی این استخوانها به دیسک نزدیک می شوند منجر به انتشار مواد مغذی به داخل آن می شوند. این حرکت استخوانی از طریق راه رفتن تسریع پیدا می کند.
• استراحت کردن: استراحت کردن باعث کاهش فشار بر دیسک های کمری می شود. با این حال در مورد طول دوره استراحت مطلق نظرات مختلفی وجود دارد. اما به طور کلی این زمان بین 2 تا 7 روز است. با این حال برخی از تحقیقات نشان می دهد استراحت مطلق بیش از 2 روز فواید بیشتری نخواهد داشت. برخی از تحقیقات ثابت کردند که استراحت مطلق سبب از بین رفتن مواد معدنی ضروری در بافت های استخوانی شده که در ادامه ضعف و عدم توانایی در فعالیت های روزانه را به همراه دارد.
• تزریق لیدوکائین: برخی از پزشکان بر این باورند که تزریق 1 تا 2 میلی لیتر لیدوکائین 1 درصد (زیلوکائین) می تواند اثرات موثری در کاهش درد داشته باشد. استفاده از امواج اولتراسوند و یا الکتریسیته اثرات تزریق را تا چند برابر افزایش می دهد.

بیشتر بخوانید: برای مشاهده درمان دیسک کمر کلیک کنید.

جراحی دیسک کمر مهره 4 و 5

درحالیکه اکثر بیماران مبتلا به دیسک مهره 4 و 5 به درمانهای محافظه کارانه پاسخ می دهند اما در درصد پایینی از بیماران درمان جراحی آخرین گزینه است. عمل جراحی در مواقعی بیمار به سندروم دم اسبی دچار شود یا نقص شدیدی در عصب ها ایجاد شود و یا دردی که بیش از 4 تا 6 هفته ادامه یابد احتمال لزوم جراحی افزایش می یابد. دو روش برای جراحی دیسک کمر مهره 4 و 5 وجود دارد.

• تزریق بلوکی: منجر به کاهش فشار بر روی ریشه های عصبی می شود.
• عمل پانکچر: در این روش مایع موجود در دیسک به کمک لیزر، پلاسمای سرد یا امواج الکترومغناطیس تبخیر شده و از این طریق فشار درون هسته و درنتیجه دیسک برآمده وضعیت بهتری پیدا می کند. برای آشنایی با جراحی دیسک کمر با لیزر کلیک کنید.

ورزش مخصوص دیسک کمر مهره 4 و 5

ورزش فلکشن از تکنیک هایی است که به منظور اصلاح پاسچر، ریلکس کردن ماهیچه ها، افزایش توان، کشش و افزایش لوردوز استفاده می شود. ورزش مکنزی نیز یکی دیگر از مفیدترین این ورزش ها است. این ورزشها شامل:

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی کمر

پلویک تیلت (pelvic tilt)

• به پشت دراز بکشید و دستان خود را در کنار خود قرار دهید و زانوهایتان را خم کنید
• عضلات زیر شکم خود را طوری سفت کنید که قوس کمر به کف زمین برخورد کند.

حرکت یک زانو به شکم (single knee to chest)

• روی زمین دراز بکشید.
• یک پا را صاف کرده و پای دیگر را خم کنید و به سمت قفسه سینه حرکت دهید.

حرکت دو زانو همزمان به شکم (Double knee to chest)

• به پشت دراز بکشید.
• دست ها را دور هر دو زانو قفل کنید
• هر دو زانو را همزمان به سمت سینه خود بیاورید.

چرخش کمر (lumber flexion with rotation)

• به پشت دراز بکشید و دستان خود را در کنار خود قرار دهید
• سپس زانوهای خود را خم کنید.
• سپس در حالیکه دستان خود را باز کردید پاها را همزمان به یک طرف خم کنید درحالیکه بالاتنه سر جای خود ثابت است.

کشش کمر از روی صندلی (seeted lumber flexion)

• روی یک صندلی بنشینید
• خم شوید بطوریکه کششی را در عضلات کمر احساس کنید

کشش دست تا زمین (standing lumber flexion)

• پاها را به عرض شانه باز کنید.
• خم شوید طوریکه دست ها تا جای ممکن به زمین نزدیک شود

دراز و نشست و نیمه (partial sit up)

• به پشت دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید.
• با استفاده از عضلات شکم سعی کنید بالاتنه خود را حرکت دهید.
• بالاتنه را پیش از آنکه به زانوها برسید رها کنید و به ارامی به وضعیت دراز کش بازگردید.

دراز و نشست قطری نیمه (partioal diagonal sit up)

• مطابق با تمرین پیش عمل کنید با این تفاوت که در هنگام بالا آوردن بالاتنه سعی کنید یک شانه بالاتر از دیگری قرار بگیرد.

پرسش و پاسخ دیسک کمر مهره 4 و 5

1.علائم دیسک کمر مهره 4 و 5 چیست؟

درد شست پا – درد روی ساق پا – درد پشت ران – درد کف پا

2.علت دیسک کمر مهره 4 و 5 چیست؟

اشتباه در بلند کردن اجسام – ورزش سنگین – افزایش سن – نشستن طولانی – داشتن وضعیت بدن نامناسب – اضافه وزن

3.ورزش دیسک کمر مهره 4 و 5 کدامند؟

ورزش دیسک کمر مهره 4 و 5 شامل ورزش فلکشن که به منظور اصلاح پاسچر، ریلکس کردن ماهیچه ها، افزایش توان، کشش و افزایش لوردوز استفاده می شود. ورزش مکنزی نیز یکی دیگر از مفیدترین این ورزش ها است.