پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان (استئوپروز) وضعیتی است که طی آن مواد معدنی استخوان کاهش یافته و بدنبال آن استخوانها نازک و مستعد شکستگی می شوند. استخوانها بافت زنده هستند و به طور متناوب در حال تخریب و بازسازی هستند؛ وقتی روند تخریب از روند بازسازی پیشی می گیرد فرد به پوکی استخوان مبتلا می شود. پوکی استخوان صرف نظر از نژاد و جنسیت ممکن است در هر فردی ایجاد شود. اما احتمال بروز آن در زنان سفید و آسیایی، زنان پس از سن یائسگی و زنان در سنین بالای 65 سال بیشتر است. با این حال، می توان به کمک روش های درمان پوکی استخوان و ورزش از بروز آن پیشگیری کرد.

علائم پوکی استخوان کدامند؟

تا زمانی که پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoporosis) منجر به شکستن استخوان‌ها نشود، افراد نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. این مشکل، همانند بسیاری از بیماری‌های دیگر، علائم مشهود ندارد. همین امر باعث می‌شود که پزشکان آن را یک بیماری خاموش بدانند. رایج‌ترین علائم این بیماری، شکستگی ناگهانی استخوان، پس از یک زمین‌خوردن کوچک یا تصادف جزئی است. شایع ترین علائم پوکی استخوان عبارتند از:

• شکستگی مچ دست
• شکستگی ستون فقرات
• شکستگی لگن
• خستگی زود رس
• تحلیل لثه
• تغییر در وضعیت طبیعی بدن (خم‌‌شدن به سمت جلو)
• تنگی نفس
• کمردرد و درد ستون فقرات
• کوتاه شددن قد
• عدم تعادل و کاهش توانایی راه‌‌رفتن

بیشتر بخوانید: تغذیه پوکی استخوان

علت پوکی استخوان چیست؟

برای تشکیل استخوان‌های نرمال، کلسیم و فسفات، 2 ماده معدنی ضروری هستند. درصورتی که میزان مصرفی کلسیم به ‌اندازه نباشد، بافت استخوان‌ها دچار مشکل می‌شود. این امر باعث می‌شود، استخوان‌ها ترد و شکننده شود و در نهایت به این عارضه تبدیل شود. تعدادی از عوامل می‌توانند، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این موارد عبارت‌اند از:

• جنسیت: احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان به‌خصوص زنان لاغر، بیشتر از مردان است.
• سن: با افزایش سن، توده استخوانی سریع‌تر از آن‌چه که ایجاد می‌شود از بین می‌رود.
• نژاد: هرچند در همه نژادها این بیماری دیده می‌شود، اما احتمال بروز آن در نژاد آسیایی بیشتر است.
• سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی فرد را در ریسک بالاتری از ابتلا به پوکی استخوان قرار می دهد.
• ابعاد اسکلت بدن: مردان و زنانی که استخوان بندی کوچکتری دارند، ممکن است با افزایش سن، توده استخوانی کم‌تری داشته باشند.
• هورمون‌های جنسی: کاهش سطح هورمون‌های جنسی، باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود. درمان‌های سرطان پروستات که سطح تستوسترون را کاهش می‌دهند و درمان‌های سرطان سینه که سطح استروژن را می‌کاهند، پوکی استخوان‌ها را به‌همراه دارند.
• مشکلات تیروئید: مصرف داروهای پرکاری تیروئید ممکن است باعث از بین رفتن تراکم استخوانی شود.

بیشتر بخوانید: درد پا از زانو به پایین

فاکتورهای افزایش دهنده ریسک پوکی استخوان

درست است که نمی توان به طور کامل از بروز بیماری پوکی استخوان جلوگیری کرد. اما انجام برخی از فعالیت ها می تواند فرد را در معرض ریسک بالاتری از بیماری کاهش تراکم استخوانی قرار دهد. مهم ترین آنها شامل موارد زیر است:

• مصرف کم کلسیم: کمبود کلسیم منجر به کاهش تراکم استخوان، از دست‌دادن زود هنگام آن و افزایش خطر شکستگی می‌شود.
• اختلالات اشتها: محدودیت شدید در خوردن غذا و کمبود وزن، باعث ضعیف شدن استخوان‌ها در مردان و زنان می‌شود.
• جراحی دستگاه گوارش: جراحی‌هایی که برای کاهش وزن و اختلالات گوارشی است، باعث می‌شود میزان سطح موجود برای جذب مواد مغذی از جمله کلسیم را محدود کند. بنابراین، جراحی برای کاهش اندازه معده یا برداشتن بخشی از روده، باعث پوکی استخوان می‌شود.
• استروئیدها: داروهای کورتیکواستروئید (Corticosteroids) خوراکی یا تزریقی، مانند: پردنیزون (Prednisone) و کورتیزون (Cortisone) در روند بازسازی استخوان، اختلال ایجاد می‌کند.

در ضمن، افراد با مصرف زیاد الکل در روز، همچنین تنباکو و سیگار به ضعیف‌شدن استخوان‌ها و پوکی آن‌ها کمک می‌کنند. داروهایی که فشار خون را کاهش می‌دهند و مایعات اضافی را از بدن شما پاک می‌کنند، مانند دیورتیک‌ها (Diuretic) هم باعث به وجود آمدن این بیماری می‌شوند. در کل، خطر این بیماری در افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند، بیشتر دیده می‌شود.
مشکلات پزشکی که باعث ایجاد پوکی استخوان می‌شوند

• بیماری سلیاک (اختلال آلرژیک یا بیماری خودایمنی)
• بیماری التهابی روده
• بیماری کلیه یا کبد
• روماتیسم مفصلی
• مولتیپل میلوما (سرطان درگیرکننده سلول‌ها)

روش تشخیص پوکی استخوان

زمانی که پزشک، پوکی استخوان را زودتر تشخیص دهد، احتمال شکستگی آن‌ها هم کم‌تر می‌شود. درصورتی که فردی در خانواده شما این بیماری را دارد، می‌تواند در مورد بررسی تراکم استخوان‌های خود با پزشک، مشورت داشته باشد. متخصصان پس از تشخیص بسته به سن، جنس و سابقه پزشکی، درمان‌های مختلفی را توصیه می‌کنند.

بنیاد ملی پوکی استخوان می‌گوید: از هر ۲ زن یک نفر و از هر ۴ مرد یک نفر در طول زندگی، دچار این بیماری می‌شوند. به همین دلیل، زنان باید اقدامات پیش‌گیرانه و آزمایش برای علائم اولیه را انجام بدهند. برخی از پزشکان ازطریق سونوگرافی از استخوان پاشنه به ارزیابی پوکی استخوان می‌پردازند که این آزمایش کم‌تر رایج است. بیماری استئوپروز بر اساس موارد زیر تشخیص داده می‌شود:

آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان: با استفاده از این تست، استحکام استخوان‌ها اندازه‌گیری می‌شود. از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری میزان کلسیم و سایر مواد معدنی استفاده می‌کنند. این تشخیص، یک روش سرپایی است که نیازی نیست در بیمارستان بمانید و هیچ سوزن یا تزریقی وجود ندارد. بررسی تغییرات در تراکم استخوان، بهترین راه برای تشخیص این بیماری است.

معاینه فیزیکی و آزمایش‌ها: تاریخچه پزشکی را با دقت بازگو کنید تا پزشک بتواند مشخص کند که شما به این مشکل دچار شده‌اید یا در خطر ابتلا شدن به آن قرار دارید. گاهی ممکن است از آزمایش خون برای سنجش کلسیم، ویتامین D، عملکرد تیروئید و کلیه‌ها استفاده شود.

شکستگی استخوان‌ها: اگر بالای ۵۰ سال سن دارید و دچار شکستگی ستون فقرات شده‌اید به معنای مبتلا شدن به پوکی استخوان هستید. وقوع شکستگی، نشان می‌دهد که استخوان‌های شما ضعیف‌تر شده است و نیاز به ارزیابی بیشتر دارند.

روش‌های درمان پوکی استخوان

علائم پوکی استخوان را می‌توان با داروها و تغییر سبک زندگی، کنترل کرد. پزشک، این بیماری را به‌طور کامل ارزیابی می‌کند تا تصمیم بگیرد کدام درمان برای شما بهترین است. بسیاری از افراد که دچار این بیماری یا شکستگی زانو شدند، می‌توانند برای تسکین درد و پیشگیری از سفتی مفاصل، کشیدگی و رگ به رگ‌شدن آن از زانوبند زاپیامکس استفاده کنند. این محصول دارای تکنولوژی پیشرفته UIC و یک محصول طبی و بدون عارضه است که آسیب را ترمیم و بازسازی می‌کند. معالج، ترکیبی از درمان‌هایی را پیشنهاد می‌کند که از دست دادن استخوان را کم‌تر و بافت استخوانی را تقویت کند. از جمله روش‌های درمان پوکی استخوان می‌توان موارد زیر را نام برد:

دارو

پزشک، شما را راهنمایی می‌کند که کدام نسخه برای هر بدن، بهتر عمل می‌کند. درمان‌های دارویی به کاهش خطر شکستگی استخوان کمک می‌کند. داروهای بیس فسفونات‌ها که شامل اسید آلندرونیک، ایباندرونیک اسید، ریزدرونات و زولدرونیک اسید هستند، قدرت استخوان را افزایش می‌دهند.

هورمون درمانی (HRT)

دارویی است که هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون را تقلید می‌کند. از این دارو، برای کمک به مدیریت علائم یائسگی و تقویت استخوان‌ها استفاده می‌شود.

ورزش

ورزش می‌تواند به افراد کمک کند استخوان‌های قوی بسازند و از دست دادن استخوان‌ها را کندتر کند. تمرینات قدرتی به تقویت عضلات و استخوان‌های بازو و قسمت بالای ستون فقرات، کمک می‌کند. پیاده‌روی، آهسته دویدن، طناب زدن و اسکی، روی استخوان‌های پا، باسن و پایین ستون فقرات، تاثیر می‌گذارد.

بیشتر بخوانید: فواید پیلاتس

مگنت تراپی

یکی از جدیدترین متدهای درمان پوکی استخوان به شمار می‌رود که در این روش با استفاده از یک میدان مغناطیسی، التهاب را کاهش می‌دهند. به همین منوال بازسازی بافت‌های استخوانی، افزایش پیدا می‌کند و به مرور زمان فرایند تحلیل و کاهش تراکم استخوان‌ها، آهسته‌تر می‌شود.

بیشتر بخوانید: مگنت تراپی چیست؟

رژیم غذایی

داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای بیماران مبتلا به استئوپروز، بسیار مهم است. متخصص تغذیه می‌تواند توصیه‌هایی به این نوع بیماران برای دریافت روزانه میزان کلسیم و ویتامین D ارائه دهد.

روموسوزوماب (Evenity)

یک درمان دارویی تزریقی جدید برای برخی از زنان مبتلا به پوکی استخوان است. این درمان با سرعت بخشیدن به سلول‌های سازنده و کاهش سرعت سلول‌های تجزیه‌کننده استخوان، عمل می‌کنند. این روش بیشتر به زنان یائسه پیشنهاد می‌شود که یک یا چند شکستگی ستون فقرات و موارد دیگر داشته باشند.

روش‌های پیشگیری از پوکی استخوان

پوکی استخوان قابل پیشگیری نیست اما کارهایی وجود دارد که می‌توان برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام داد. بهترین راه برای مدیریت سلامت خود این است که از خطرات سلامتی خود آگاه باشید. پزشک یا فیزیوتراپیست، می‌تواند به شما در ایجاد یک برنامه ورزشی ایمن متناسب با نیازها، کمک کند. همچنین، مراقبت‌های اولیه را زیر نظر خواهد داشت و خطر عوارض را کاهش می‌دهد.

توصیه پزشکان برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری این است که به سراغ ورزش‌های پیلاتس و یوگا بروید. به این دلیل که انعطاف‌پذیری و تعادل را ایجاد می‌کند و باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود. یکی از موارد بسیار مهم که برای استخوان‌ها ضروری است، مصرف روزانه ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم برای بزرگسالان است. می‌توانید از منابع غذایی مانند لبنیات، ماهی‌ها با استخوان‌های نرم، غلات صبحانه و سبزیجات با برگ سبز استفاده کنید. در ضمن یکی از مواردی که باید انجام دهید این است که خطر سقوط خود را کاهش دهید. به عنوان مثال از کفش‌های معقول با کفی غیرلغزنده استفاده کنید. بینایی خود را بررسی کنید و درمانگر می‌تواند نکاتی را در این زمینه به شما ارائه دهد. فاکتورهای مهم که می‌توان با رعایت آن‌ها از پوکی استخوان پیشگیری کرد، شامل موارد زیر می‌شوند:

• دریافت ویتامین دی از نور خورشید
• حفظ وزن سالم
• کاهش مصرف الکل
• ورزش و پیاده‌روی
• ترک سیگار