درمان سیاتیک با فیزیوتراپی؛ بهترین تمرینات برای درمان درد سیاتیک

سیاتیک که با علائمی مثل بی‌حسی، گرگز، سوزش سوزن شدن و کاهش دامنه حرکت در کمر، لگن، ران و ساق پا همراه است را می توان به کمک فیزیوتراپی درمان کرد. درمان سیاتیک با فیزیوتراپی شامل انواع ورزش مخصوص درد سیاتیک مثل حرکت کبری، پل و جمع کردن پا به سینه است. همچنین درمان دستی (کایروپراکتیک) مخصوص سر خوردگی عصبی، تکنیک مکنزی برای درد سیاتیک موثر هستند. در ادامه این مطلب از طب لاین شاپ به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

آسیب عصب سیاتیک چیست و علائم آن کدام است؟

درد سیاتیک نوعی بیماری التهابی بسیار شایع و دردناک است که عصب پایه ستون فقرات به سمت پایین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درد و تحریک عصب سیاتیک به عنوان بلندترین عصب بدن، شامل درد در مسیر عصب سیاتیک است که از پخش پایینی کمر آغاز شده و به سمت لگن و باسن منشعب می‌شود تا در نهایت به پاها انتقال یابد. درد عصب سیاتیک غالبا تنها یک طرف از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

درد سیاتیک معمولا حاصل فتق دیسک، فشار استخوان بر روی ستون فقرات یا تنگی کانال نخاعی است که میزان اعمال فشار بر روی بخشی از عصب سیاتیک را افزایش داده و سبب آزار و اذیت افراد مبتلا به این عارضه می‌شود. ایجاد التهاب، درد و بی‌حسی در پای آسیب دیده علائمی است که در نتیجه ابتلا به این بیماری عصبی – حرکتی تجربه خواهد شد.

در برخی موارد دردهای مربوط به سیاتیک شدید هستند، اما به طور معمول می‌توان آن‌ها را با استفاده از روش‌های درمانی غیر جراحی در طول چند هفته یا چند ماه بهبود داد. با این وجود چنانچه افراد از درد شدید رنج برده و یا همراه با درد، علائمی نظیر احساس ضعف و بی‌حسی یا گزگز در پاها را داشته، عملکرد مثانه آن‌ها دچار مشکل شده و یا در کنترل ادرار و روده‌ها با مشکل مواجه شوند، مستعد انجام عمل جراحی خواهند بود.

درد سیاتیک می‌تواند مزمن و یا کوتاه مدت یا حتی به شکل یک ناراحتی خفیف و یا بسیار شدید بروز کند. این درد تنها یم طرف کمر و یک پا را درگیر می‌کند و از پایین ستون فقران به سمت باسن و پشت ساق پا می‌زند. این درد اغلب با سوزش یا گزگز در یک پا، بی حسی، تیرکشیدن و مشکل در حرکت پای آسیب دیده نمود پیدا می‌کند.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

فیزیوتراپی چیست؟

فیزیوتراپی متدی علمی تحت مجموعه علوم پزشکی است که طی انجام آن به شیوه درست، عملکرد اندام‌ها بهبود می‌یابد. این شیوه درمانی خصوصا در زمینه درمان و کنترل بیماری‌های اسکلتی و عضلانی موثر عمل می‌کند‌. در فیزیوتراپی از ماهیت فیزیک و شاخصه‌های آن برای تحریک سلولی و درمان دردهای جسمانی استفاده می‌شود‌. با استفاده از فیزیوتراپی می‌توان بیماری‌های مغز و اعصاب، ارتوپدی، زنان، کودکان و سالمندان را درمان کرد. به واسطه مراجعه به مراکز فیزیوتراپی معتبر و فیزیوتراپیست‌های ماهر می‌توان از تکنیک‌های حرکتی و ماساژ برای بهبود بیماری‌هایی مانند آسیب سیاتیک استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: خرید زاپیامکس، بهترین زانوبند برقی آلمانی

آیا فیزیوتراپی در درمان سیاتیک کاربرد دارد؟

در پاسخ به این سوال باید اظهار کرد که فیزیوتراپی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش‌های درمانی برای کاهش دردها و کمرنگ‌تر شدن نشانه‌های آسیب عصب سیاتیک محسوب می‌شود. از فیزیوتراپی می‌توان به عنوان یک متد درمانی مکمل در کنار مصرف داروها و انجام ورزش‌های مناسب نیز یاد کرد.

در فرایند درمان دردهای مربوط به آسیب سیاتیک، از فیزیوتراپی جهت کاهش دردها استفاده می‌شود. در جریان درمان‌های اولیه تا درمان‌های پیشرفته، از متدهای مختلف فیزیوتراپی مانند جریانات تنس و الکترومغناطیس با فرکانس‌های مختلف برای بهبود شرایط بیماران استفاده می‌شود. به این ترتیب ممکن است به مدت ۴ تا ۶ هفته، از این نوع درمان برای کنترل این عارضه‌ها بهره گرفت. طی این نوع روش درمانی، فیزیوتراپیست با توجه به فرکانس امواج و در نظر گرفتن مسیر‌های عصب درگیر در سیاتیک، به درمان علائم مرتبط می‌پردازد.

علاوه بر این می‌توان از طب سوزنی و نیدلینگ نیز برای کاهش دردهای بیماران مبتلا به این گونه عوارض بهره گرفت. از مهم‌ترین تکنیک‌های درمانی که فیزیوتراپیست برای بیماران مبتلا به درگیری‌های عصب سیاتیک در نظر می‌گیرد، ماساژ و یا درمان‌های دستی و آزاد سازی عضلات درگیر است. این امر منجر به ریلکس شدن عضلات شده و به آزاد شدن حجم مناسبی از اندورفین در بدن کمک می‌‌کند تا کاهش دردهای سیاتیک بیماران با سرعت بیشتری همراه شود.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی کمر

اهداف فیزیوتراپی در درمان سیاتیک

از آنجایی که شایع‌ترین علل سیاتیک شامل فشاری است که توسط چیزی بر روی اعصاب وارد می‌شود، درمان سیاتیک با فیزیوتراپی بر کاهش این فشار در مفاصل ستون فقرات و همچنین کاهش تنش عضلانی در باسن، پاها و کمر بسیار کارآمد است.
بهره‌مندی از خدمات و فرایند توانبخشی مربوط به فیزیوتراپی، تقویت و بهبود تحرک بافت‌های گردن، کمر، لگن، شکم، باسن و ران را به دنبال دارد. هدف از انجام روند فیزیوتراپی برای سیاتیک، درمان و کاهش علائم مربوط به این عارضه است. از مهم‌ترین اهداف مربوط به انجام مراحل فیزیوتراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بازگشت قابلیت‌های فرد برای انجام الگوهای حرکتی بدون ایجاد درد و ناراحتی
• تسکین دردهای ایجاد شده در نواحی گردن، کمر، باسن، ران و پاها
• کاهش اسپاسم و گرفتگی (سفتی و خشکی غیر طبیعی) در عضلات بدن
• احیای عملکرد طبیعی استخوان کمر و مفصل ساکروایلیاک(مفصل میان دو استخوان خاجی و لگنی)
• افزایش کیفیت و بهبود میزان تحرک در نواحی پایین تنه
• تقویت عضلات ناحیه کمر به شکل مطلوب
• افزایش تغییرات عصبی در نقاط مورد نظر جهت مرتفع شدن مشکل درک درد
• ممانعت از اعمال اثرات و عوارض ثانویه درد
• کاهش تنش‌هایی که با انجام یک حرکت یا جابجایی در فرد ایجاد می‌شود
• کاهش احتمال بروز درد در آینده
• کاهش ترس ناشی از درد هنگام حرکت
• بازیابی عملکرد ستون فقرات کمری و مفصل ساکروایلیاک

باید خاطر نشان نمود که جدیت در انجام تمرینات و تکرار روتین فیزیوتراپی توسط بیمار، از مهم‌ترین فاکتورهایی است که به بروز نتایج موفقیت آمیز در روند بهبود فرد منجر می‌شود. علاوه بر این، روند فیزیوتراپی در برخی موارد با استفاده از درمان‌های تسکین دهنده درد مانند over-the-counter (OTC) یا مصرف داروهای تجویز شده و تزریق استروئید اپیدورال باعث کاهش نشانه‌های درد و ناراحتی می‌شود.

بیشتر بخوانید: زانوبند زاپیامکس بهترین روش در کاهش درد سیاتیک

روش ها و تکنیک‌ های فیزیوتراپی برای درمان سیاتیک

در این بخش شما را با کاربردی‌ترین تکنیک‌های فیزیوتراپی برای کنترل و بهبود دردهای ناشی از آسیب و تحریک عصب سیاتیک آشنا می‌کنیم.

ورزش های فیزیوتراپی سیاتیک

• ورزش اکستنشن و خم شدن کمر: این تمرینات با تقویت حرکت ستون فقرات به تسکین درد کمک می کند. اغلب، افراد مبتلا به کمردرد و سیاتیک با حرکت جهت دار خاص ستون فقرات احساس تسکین می کنند. این تمرینات شامل خم شدن به عقب (کشش) و جلو (فلکسیون) است. این حرکت جهت دار جزء مهمی از روش مکنزی است که به عنوان تشخیص و درمان مکانیکی (MDT) نیز شناخته می شود.
• حرکت پل: به پشت دراز بکشید. دست هایتان را در کنار بدن قرار دهید.سپس درحالیکه زانوهایتان را خم کرده اید باسن را از روی زمین بلند کنید. در هنگام انجام این تمرین شکم خود را سفت کنید. این تمرین را 5 ثانیه نگه دارید.

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی زانو

• حرکت زانو به شکم: به پشت دراز بکشید درحالیکه زانوهایتان را خم کردید. به آرامی یک زانو را به سینه نزدیک کنید درحالیکه با دست زیر زانوهایتان را گرفته اید. این کار را تا هنگامی ادامه دهید که احساس کشش در عضلات داشته باشید. سپس 30 ثانیه در همان وضعیت باقی بمانید.

• حرکت صدف: به یک طرف دراز بکشید. سپس درحالیکه مچ پاهیتان به هم چسبیده زانوی بالایی را بلند کنید. این وضعیت را بین 5 تا 30 ثانیه نگه دارید.

• حرکت پرنده-سگ: چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید. سپس درحالیکه عضلات شکم خود را درگیر کرده اید دست و پای مخالف را بالا بیاورید.

• حرکت کبری: به شکم بخوابید درحالیکه دست ها درست زیر شانه باشد. سپس با فشار دست و به آرامی بالاتنه خود را بلند کنید. حتما عضلات شکم خود را نیز درگیر کنید. حدود 30 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید.

• حرکت کودک: چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید و سپس باسن خود را به عقب حرکت دهید و درحالیکه دست ها روی زمین قرار دارند و کشیده می شوند روی باسن خود بنشینید.

بیشتر بخوانید: درمان سیاتیک

روش مکنزی برای کاهش درد سیاتیک

هدف درمان به شیوه مکنزی این است که دردهای انتشار یافته با منشا ستون فقرات را به مرکز بدن نزدیک کند. تئوری این روش این است که با انتقال دردهای منتشر شده به مرکز بدن و تمرکز آنها در یک نقطه درد بهبود می یابد. پس هدف روش مکنزی این است کاهش دردهای منتشر شونده است.

تمرینات تقویت کننده برای رفع درد سیاتیک

این تمرینات شامل تمرینات وزنه‌ای و مقاومتی هستند که به منظور تقویت عضلات شکم، کمر، باسن و پاها انجام‌ می‌شوند. تمرینات ایزومتریک و ایزوتونیک دو دسته اصلی از تمرینات تقویت کننده به شمار می‌آیند:

• تمرینات ایزومتریک: با انجام این نوع تمرینات می‌توان عضلات را بدون ایجاد حرکت در مفاصل، به شیوه درست منقبض نمود. طی تمرینات ایزومتریک ممکن است بیمار در وضعیت صاف (تنه و اندام‌ها در خط وسط) قرار گرفته یا از تمرین پل زدن و باقی ماندن در این وضعیت برای مدت زمان معین برای تقویت عضلات استفاده شود‌. حرکات ایزومتریک خصوصا با حادتر شدن علائم بیماری، در تقویت عضلات موثر هستند.
• تمرینات ایزوتونیک: طی این تمرینات انقباض عضلات با هدف مقاومت در برابر یک بار ثابت (باندهای مقاومتی یا تراباند و تمرین‌هایی که با وزنه انجام می‌شوند) صورت می‌گیرد. به این ترتیب، انجام این نوع تمرینات به افزایش قدرت عضلات از طریق مقاومت پیاپی در برابر حرکات ویژه کمک‌ می‌کند.

بیشتر بخوانید: دستگاه فیزیوتراپی خانگی

تمرینات ورزشی فانکشنال برای سیاتیک

تمرینات ورزشی فانکشنال که این روزها خیلی هم باب شده است شامل تمرینات ورزشی مثل حمل کردن اجسام، بلند کردن، نشستن و برخاستن و حرکات دیگری است که در زندگی روزمره ناچار به انجام آن هستیم. هدف از انجام این حرکات این است که بیمار با انجام کارهای روزانه منجر به بروز آسیب بدنی به خود نشود. در جلسات فیزیوتراپی تمرینات فانکشنال عضلات درگیر در فعالیت روزانه تقویت می شود.

تکنیک های درمان دستی برای رفع درد سیاتیک

• سرخوردگی عصبی: سر خوردگی عصبی به تکنیک هایی گفته می شود که با ایجاد فشار بر روی عصب سیاتیک انجام می شود تا آن را از حالت تنش خارج کند.
• تثبیت و دستکاری مفصل: در این روش درمانگر برای بازگرداندن دامنه حرکت به مفصل در حالتی که کشش در مفصل به بیشترین حد خود رسیده فشاری مضاعف تر وارد می کند و به این ترتیب به مفصل در بازیابی قدرت حرکت خود کمک می کند.
• سوزن خشک: در روش سوزن خشک درمانگر یک سوزن بسیار ظریف را در محل نقطه ماشه ای در عضله وارد می کند. به این ترتیب بافت ماهیچه ای که بیش از حد منقبض شده است از وضعیت انقباض خارج می شود.
• تکنیک انرژی ماهیچه ای: در این روش از بیمار خواسته می شود عضلات خود را سفت کند درحالیکه پزشک حرکات خاصی را روی محل درد بیمار انجام می دهد.

نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی و ارزیابی اثرات انجام روش فیزیوتراپی بر کاهش و بهبود نشانه‌های ناشی از آسیب و تحریک عصب سیاتیک پرداختیم. همانطور که خواندید، فیزیوتراپی از موثرترین و مهم‌ترین روش‌ها برای درمان و کنترل دردهای ناشی از سیاتیک محسوب می‌شود‌. فیزیوتراپی در افراد مبتلا به درد سیاتیک با هدف بازیابی توانایی‌های فرد برای انجام حرکات عادی، کاهش محدودیت‌های حرکتی و تسکین دردها صورت می‌گیرد و فیزیوتراپیست از تمریناتی مشابه تمرین‌های معرفی شده برای بهبود شرایط بیمار استفاده می‌کند. توجه داشته باشید که مراجعه به فیزیوتراپیست‌های متبحر و تداوم در انجام تمرینات، مهم‌ترین مولفه‌ها برای تسریع روند درمانی بیماری تلقی می‌شوند‌‌.

پرسش و پاسخ درمان سیاتیک با فیزیوتراپی

1.آیا سیاتیک با فیزیوتراپی قابل درمان است؟

درمان سیاتیک با فیزیوتراپی یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش درد التهابی این عصب تحریک شده است. درمان فیزیوتراپی در کاهش فشار عصبی و همچنین کاهش تنش عضلانی در قسمت تحتانی ستون فقرات، باسن و ساق پا موثر است.

2.بهترین حرکت فیزیوتراپی برای کاهش درد سیاتیک چیست؟

تمرینات تقویت کننده و پرس آپ از بهترین حرکات فیزیوتراپی برای درمان درد سیاتیک است.

3.چند جلسه فیزیوتراپی برای درمان درد سیاتیک لازم است؟

اگر بروز درد سیاتیک ناشی از عوامل جدی و خطرناک نباشد، اغلب 2 الی 4 جلسه فیزیوتراپی برای آزاد سازی عضلات کافی است.