کمر درد پریودی: علت کمر درد قاعدگی و درمان خانگی

دل درد، کمر درد و بدن درد چند روز پیش از قاعدگی علائمی است که برای بسیاری از خانم ها آشناست. اما علت کمر درد قبل از قاعدگی چیست و چرا در برخی از افراد با شدت بسیار بیشتری مشاهده می شود؟ به طور کلی کمر درد پریودی ناشی از تولید مواد شیمیایی در رحم به نام پروستاگلاندین است. این ماده شیمیایی سبب انقباض و انبساط رحم می شود که بدنبال آن فرد به دل درد و کمر درد مبتلا می شود. این سیکل ممکن است از یک تا دو روز قبل از قاعدگی اتفاق بیفتد اما در برخی موارد ممکن است بسیار طولانی تر باشد. البته عوامل دیگری نظیر سندروم پیش از قاعدگی (PMS)، سندروم PMDD، کیست تخمدان و دیسمنوره ممکن است موجب کمر درد و دل دردهای بسیار شدیدتری در فرد شود.

علت بروز کمردرد پریودی چیست؟

کمردرد پریودی یکی از انواع کمر درد زنان ناشی از تغییرات در سطوح هورمون‌ها در طول دوره قاعدگی است. این تغییرات هورمونی عمدتاً به افزایش پروژسترون و استروژن (دو هورمون مرتبط با تنظیم دوره قاعدگی) مربوط است. تغییرات در سطوح این هورمون‌ها می‌توانند به تنش و تغییرات در عضلات و بافتهای دیگر منطقه کمر منجر شوند. علاوه بر این، تغییرات در ترکیب مواد شیمیایی درون بدن نیز ممکن است به عنوان عاملی در کمردرد قاعدگی، نقش ایفا کنند. افزایش پروستاگلاندین‌ها (مواد شیمیایی مشابه هورمون) باعث انقباضات رحم و تشدید درد در ناحیه کمر می‌شود.

همچنین، عواملی مانند استرس، نداشتن فعالیت ورزشی منظم، تغذیه نامناسب و ژنتیک نیز می‌توانند در افزایش شدت درد پریودی و کمردرد قاعدگی مؤثر باشند. البته همه افراد به یک میزان این درد را تجربه نمی‌کنند و علت تفاوت در سطوح کمردرد پریودی در افراد مختلف متنوع است. یکی از عوامل اصلی تفاوت در شدت کمردرد پریودی می‌تواند تفاوت در تعداد و شدت انقباضات عضلات رحم باشد؛ چراکه انقباضات قوی تر عضلات رحم می‌توانند به درد شدیدتری منجر شوند. عوامل دیگر نیز ممکن است شامل اختلافات در تراکم جریان خون رحم، عوارض بیماری‌های زنانه مانند التهاب‌های لگن، عوامل روانشناختی و استرس، و همچنین ژنتیک باشد.

تغیرات هورمونی

کمر درد در دوران پریودی اغلب عضلانی است که ناشی از تغییرات هورمونی ناشی از قاعدگی مربوط می شود. پروستاگلاندین ها (هورمون هایی که در طول چرخه قاعدگی برای نتقویت عضلات رخم و از بین بردن پوشش رحم ترشح می شوند) بر عضلات کمر نیز تاثیر می گذارند. به همین دلیل فرد ممکن است درناحیه کمر نیز دردهایی را تجربه کند.

سندروم پیش از قاعدگی (PMS)

سندروم پیش از قاعدگی که شامل طیف گسترده ای از علائم از جمله افسردگی، حساسیت سینه ها، کاهش اشتها، خستگی، دل درد و دل پیچه است تقریبا 75 درصد از زنانی در سن قاعدگی را تحت تاثیر قرار می دهد. علائم معمولا از 5 تا 10 روز ادامه می یابد. علائم PMS با شروع دوران قاعدگی در زنان آغاز می شود اما در اواخر دهه 30 و 40 به بیشترین میزان خود می رسد. البته بسیاری از علائم PMS و بارداری مشابه است؛ مثلا تغییرات خلقی، یبوست، درد و حساسیت پستان ها، خستگی، گرفتگی عضلات، سر درد و تغییرات اشتها ممکن است نشانه بارداری نیز باشد. با این حال حالت تهوع، تغییرات ظاهر نوک پستان و پریود نشدن نشانه های بارز بارداری هستند.

عارضه PMDD

عارضه PMDD همان سندروم پیش از قاعدگی بسیار شدید است که روند زندگی عادی بیمار را مختل می کند. از علائم رایج این عارضه می توان به سرگیجه و تپش قلب شرایط التهابی، مانند آلرژی و آکنه چالش‌های سلامت روان، از جمله اضطراب، افسردگی و تغییرات خلقی شدید استفراغ و اسهال اشاره کرد. در عارضه PMDD عوارض جسمی و روحی وجود دارد اما عوارض روحی در آن با شدت بسیار بیشتری مشاهده می شود. علت اصلی این عارضه مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می دهد این عارضه در افرادیکه بشدت به تغییرات هورمونی حساس هستند مشاهده می شود.

اختلال قاعدگی دیسمنوره

قاعدگی یا پریود به دوره‌ای از خونریزی از رحم به عنوان یک قسمت از چرخه ماهیانه زنانه اشاره دارد.علائم متفاوتی از جمله خونریزی از رحم، تغییرات در رفتار و حالت جسمی در این دوره دیده می‌شود. نوسانات هورمونی، تغییرات در تعداد و شدت انقباضات رحم و بسیاری عوامل دیگر در دوران پریودی رخ می‌دهند. درد احساس شده در این دوران غیر قابل تحمل نیست و تداخلی در فعالیت‌های روزانه ایجاد نمی‌کند.

اما دیسمنوره به وضعیت دردناک و ناخوشایند هنگام قاعدگی گفته می‌شود. این شرایط شامل درد شدید در ناحیه پایین شکم، کمر و حتی افزایش حساسیت به درد در مناطق دیگر از بدن است. علت دیسمنوره بسیار متنوع است و تغییرات در سطوح هورمونی (مخصوصاً پروژسترون و استروژن) و افزایش پروستاگلاندین‌ها به عنوان عوامل مهم در ایجاد این درد تلقی می‌شوند. دو نوع دیسمنوره وجود دارد:

• دیسمنوره اولیه (Primary Dysmenorrhea)
• دیسمنوره ثانویه (Secondary Dysmenorrhea)

دیسمنوره اولیه (Primary Dysmenorrhea)

دیسمنوره اولیه به درد قاعدگی اشاره دارد که بدون وجود هرگونه مشکل یا بیماری زمینه‌ای، معمولاً در دوران نخستین قاعدگی زنان ظاهر می‌شود. این نوع درد معمولاً به مرور زمان بهبود می‌یابد و با رسیدن به سن بزرگسالی کاهش می‌یابد. علت این درد مرتبط با تغییرات هورمونی و افزایش پروستاگلاندین‌ها و تلاش بدن برای تطابق با وضعیت قاعدگی است.

دیسمنوره ثانویه (Secondary Dysmenorrhea)

دیسمنوره ثانویه به درد قاعدگی اشاره دارد که ناشی از یک شرایط یا بیماری زمینه‌ای است است. این نوع درد ممکن است در هر دوره قاعدگی ظاهر شود و معمولاً با پیشرفت بیماری تشدید می‌شود. علل این نوع درد می‌تواند شامل التهاب‌های لگنی، تومورهای رحم، نقص‌های تخمدان، یا غیره باشد. برخی از بیماری‌ها و شرایط زمینه‌ای که ممکن است باعث ایجاد دیسمنوره ثانویه شوند عبارتند از:

• التهاب‌های لگنی: التهاب‌های لگنی مثل التهاب لگن شکمی (PID) می‌توانند به درد قاعدگی ثانویه منجر شوند.
• تومورهای رحم: وجود تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در رحم ممکن است باعث درد شدید قاعدگی شود.
• تخمدان پلی‌کیستیک: نقص‌های تخمدانی مانند تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌توانند عوارض شدید قاعدگی ایجاد کنند.
• اختلالات تخمدانی: بیماری‌ها یا حالاتی مانند التهاب تخمدان، اندومتریوز و یا میوم‌ها می‌توانند به درد قاعدگی ثانویه منجر شوند.
• اختلالات لوله‌های رحم: مسائلی مانند حالت خمیده بودن رحم (رحم خمیده)، یا خود رحم به لوله‌ها متصل شدن (رحم‌های دوشاخ) ممکن است عوارض درد قاعدگی داشته باشند.
• فیبروم: وجود تومورهای خوش‌خیم در عضلات رحم که به عنوان فیبروم شناخته می‌شوند، ممکن است با درد قاعدگی ثانویه همراه باشد.

اگر دردهای شدید قاعدگی را تجربه می‌کنید ممکن است گرفتار یکی از مشکلات بالا باشید و بهتر است تحت معاینه پزشک قرار بگیرید.

اندومتریوز و کمر درد پیش از قاعدگی

در پی عارضه اندومتریوز سلول های مشابه داخل رحم در خارج از رحم رشد می کنند و رفتاری مشابه با سلولهای داخل رحم از خود بروز می دهند. به این معنا که در زمان قاعدگی خونریزی تولید می کنند اما از آنجائیکه مجرایی برای خروج ندارند خونریزی روی هم انباشته می شود و توده بزرگتر می شود. به این ترتیب درد و ناراحتی شدیدی برای فرد ایجاد می کند. رشد توده به اندامهای داخلی مثل تخمدان و لوله های فالوپ فشار وارد می کند و حتی ممکن است منجر به بروز درد سیاتیک در لگن شود.

کیست رحم و کمر درد پریودی

کیست های رحم و تخمدان کیسه های کوچک، غیرسرطانی و پر از مایع هستند که در برخی از زنان مشاهده می شوند. این کیست ها در برخی موارد سبب بروز نفخ، دل درد و ناراحتی های شکمی می شوند. در برخی موارد کیست های رحمی می توانند سبب بروز کمر درد به خصوص پیش از قاعدگی شوند. به طور کلی با ورود فشار در هنگام اجابت مزاج و یا در اثر ایجاد انقباض و انبساط در دوران قاعدگی درد های مربوط به کیست رحم و تخمدان شدت می یابد.

کم تحرکی و کمر درد پریودی

تحقیقات نشان می دهد که زندگی بی تحرک و فعالیت شدید ورزشی منجر به بروز اختلالات شدید قاعدگی می شود. درحالیکه فعالیت ورزشی مناسب خطر ابتلا به اختلالات قاعدگی را تا حد قابل قبولی کاهش می دهد. درواقع ورزش با ترشح هورمون های شادی آور مثل سروتونین در بدن بر عوارض افسردگی پیش از قاعدگی و عوارض جسمانی آن موثر است. با این حال هنوز ساز و کار اصلی این روش ناشناخته است.

کمر درد پریودی یا بارداری

کمردردهای قبل از قاعدگی و بارداری دارای وجه تشابه‌های زیادی هستند. کمردرد و گرفتگی عضلات شکم از شکایات رایج دوران پیش از قاعدگی و اوایل دوران بارداری محسوب می‌شود که در بانوانی که در تلاش برای بارداری هستند ظهور این علایم افراد را به شک می‌اندازد که آیا دچار کمر درد بارداری هستند یا خیر. علائم کمردرد قبل از قاعدگی و بارداری ممکن است شامل:

• درد و تنش در ناحیه کمر
• احساس فشار در ناحیه پایین کمر
• تشدید درد با حرکت و فعالیت‌های روزمره

اگر کمردرد همراه با علائم دیگر مانند حساسیت و درد در سینه، تغییرات در خلق و خوی، و یا سردرد باشد، احتمالاً در ارتباط با سندرم دوران پیش از قاعدگی (PMS) است. اما بطور کلی تفکیک بدون تست بارداري این دو وضعیت از یکدیگر زیاد ممکن نیست چراکه در برخی موارد حتی با وجود بارداری موفق در برخي از زنان در ماه‌های ابتدایی خون ریزی نیز مشاهده می‌شود.

آیا کمردرد پریودی نیاز به مراجعه به پزشک دارد؟

مقدار کمر درد قاعدگی متغیر و برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد. درد طبیعی قاعدگی معمولاً به اثرات تغییرات هورمونی و انقباضات رحم در دوران پریودی برمی‌گردد. این درد معمولاً در حدود یک تا دو روز قبل از شروع قاعدگی آغاز می‌شود و تا یک یا دو روز از شروع قاعدگی ادامه دارد.

اگر درد شما در محدوده طبیعی است و با استفاده از داروهای ضد درد معمولی یا تغییرات در سبک زندگی کنترل می‌شود، احتمالاً به عنوان درد قاعدگی طبیعی محسوب می‌شود. اما، اگر درد شما به حدی است که فعالیت‌های روزانه شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یا اگر درد شدیدتر و طولانی‌تر از معمول است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر کمر درد پریودی با علائم دیگر همراه باشد، مانند خونریزی ناهنجار، تغییر در الگوی قاعدگی، یا علائم عفونت، باید سریعاً به متخصص مراجعه کنید. به طور کلی، اگر درد قاعدگی شما به حدی است که کیفیت زندگی شما را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد یا با الگوی قاعدگی طبیعی شما تفاوت زیادی دارد، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود تا علت احتمالی بررسی شود و راهکارهای مناسب ارائه گردد.

درمان خانگی کمردرد پریودی

برخی از روش‌های درمان خانگی ممکن است به کاهش کمردرد پریودی کمک کنند. البته، هر فرد ممکن است به طور متفاوت به این روش‌ها پاسخ دهد. در ادامه چند توصیه برای درمان خانگی کمردرد پریودی آمده است:

• گرما: استفاده از گرما به شکل حوله گرم، کیسه آب گرم، یا دستگاه گرمایی ممکن است به کاهش درد کمک کند. این روش باعث وارد شدن خون به ناحیه مورد درد و کاهش انقباضات عضلانی می‌شود. استفاده از کمربند پلاتینر که یک  کمربند حرارتی محسوب می شود در این مورد توصیه می شود.
• ورزش ریلکسی: انجام ورزش‌های آرامشی مانند یوگا یا پیاده‌روی می‌تواند به تسکین درد و کاهش تنش عضلانی کمک کند.
• ماساژ: ماساژ ملایم ناحیه کمر می‌تواند در کاهش درد و تسکین عضلات مؤثر باشد.
• مدیریت استرس: تمرین تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تمرین تنفس عمیق یا مدیتیشن می‌تواند به تسکین درد کمک کند.
• تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی با ویتامین‌ها و مواد معدنی مناسب، به خصوص ویتامین B و دی، می‌تواند در مدیریت درد پریودی مؤثر باشد.
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): در صورت تایید پزشک، مصرف NSAIDs مانند آیبوپروفن می‌تواند به تسکین درد و التهاب کمک کند.
• مصرف مایعات گرم: مصرف چای گرم، دمنوش‌های گرم گیاه، یا سوپ گرم می‌تواند به آرامش درد و کاهش تنش عضلات کمک کند.
• استفاده از عصاره گیاهان: برخی گیاهان مثل زنجبیل یا نعناع دارای خواص ضد التهابی و آرامشی هستند. می‌توان از چای یا عصاره‌های این گیاهان برای کاهش درد استفاده کرد.
• تغییرات در سبک زندگی: حفظ وزن سالم، مدیریت استرس، و اجتناب از مصرف مواد محرکی مثل قند و کافئین می‌تواند به بهبود کمر درد قاعدگی کمک کند.
• برنامه‌ریزی برای استراحت: قرار گرفتن در حالت استراحت و خواب کافی می‌تواند به بهبود کمردرد و افزایش آرامش کمک کند.

هرچند این روش‌ها ممکن است در بسیاری از موارد موثر باشند، اما در صورت استمرار یا شدت درد زیاد، بهتر است به متخصص پزشک مراجعه کنید تا علت دقیقتر بررسی شود و درمان مناسبی تجویز گردد.

کلام آخر

خانم ها در هنگام نزدیک شدن به سیکل قاعدگی تغییرات مختلفی را هم به لحاظ روحی و روانی و هم جسمی تجربه می کنند؛ تغییراتی که ممکن است کار را برای بسیاری دشوار کند. افسردگی و حساسیت، دل درد، کمر درد، بدن درد و مشاهده علائمی مشابه با آنفولانزا شایع ترین آنها است. اما آزار دهنده ترین آنها کمر دردی است که در میان خانم ها با نام کمر درد پریودی شناخته می شود. کمر درد پریودی اغلب به دلیل تغییرات هورمونی در زمان نزدیک شدن فرد به چرخه قاعدگی اتفاق می افتد. همچنین ترشح پروستاگلاندین از رحم نیز موجبات انقباض و دردهای عضلانی را فرد افزایش می دهد. با این حال مشکلات دیگر مثل کیست تخمدان و رحم، دیسمنوره، سندروم پیش از قاعدگی و موارد دیگر می تواند تعیین کننده شدت عوارض در فرد باشد.

سوالات متداول در مورد کمردرد پریودی

۱. علت کمردرد پریودی چیست؟

کمر درد قاعدگی ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی، انقباضات رحم، و افزایش پروستاگلاندین‌ها (مواد شیمیایی مشابه هورمون) باشد.

۲. چگونه می‌توان درد پریودی را کاهش داد؟

اقداماتی مانند مصرف داروهای ضد التهاب، استفاده از گرما، ورزش منظم، ماساژ، و تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به تسکین درد و کاهش شدت آن کمک کند.

۳.مصرف مکمل‌ در مدیریت کمردرد پریودی کمک می کند؟

بله، مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین B و D ممکن است در مدیریت کمردرد موثر باشد.

۴. آیا ورزش منظم به درمان کمردرد کمک می‌کند؟

بله، ورزش منظم مثل پیاده‌روی یا یوگا ممکن است به تقویت عضلات و کاهش تنش‌های عضلانی کمک کرده و در نتیجه به کاهش کمردرد پریودی کمک کند.

۵. آیا مصرف داروهای ضد درد برای مدیریت کمردرد ایمن است؟

استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل آیبوپروفن معمولاً ایمن است، اما قبل از مصرف هر داروی جدید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

6. آیا مصرف داروی گیاهی در کمر درد پریودی موثر است؟

برخی گیاهان مثل زنجبیل یا نعناع خاصیت ضد التهابی دارند و ممکن است به تسکین درد کمک کنند. قبل از استفاده، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

7. آیا کمردرد قاعدگی نشانه‌ای از مشکل جدی است؟

در اکثر موارد، کمردرد قاعدگی ناشی از تغییرات هورمونی است و مشکل جدی نیست. اما اگر درد شدید و مزاحمتی باشد یا با علائم ناشی از مشکلات دیگر همراه باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.