بعد از آسیب دیدن مفصل زانو یا بافت‌های عضلانی اطراف آن، مایع مفصلی به نام مایع سیوویال افزایش پیدا می کند. در برخی مواقع حجم مایع مفصلی به مقداری می رسد که نیاز به تخلیه پیدا می کند. از آنجا که مسیری برای تخلیه به جز پشت زانو وجود ندارد، مایع مفصلی به سمت پشت زانو جریان پیدا می کند و سبب تشکیل توده ای خوش خیم در پشت زانو می شود. به این عارضه با نام کیست‌های بیکر (Baker cysts)، کیست‌های پوپلیتئال (popliteal cysts) یا کیست‌های سینوویال (synovial cysts) شناخته می‌شود. از علائم کیست بیکر می توان به ایجاد توده دردناک یا بدون درد اشاره کرد که شبیه به یک بادکنک است. در صورت پاره شدن کیست، بیمار ممکن است درد، تورم، کبودی در پشت زانو و ساق پا داشته باشد. در برخی موارد علائم کیست بیکر ممکن است با لخته شدن خون در پا اشتباه گرفته شود.
برای درمان کیست بیکر در اغلب موارد لازم نیست کاری انجام دهید، چون کیست بیکر معمولا به خودی خود بهبود می یابد. با این حال، در برخی شرایط کیست‌های بیکر برای مدت زیادی پشت زانو باقی می‌مانند و مانع از حرکت صحیح مفصل زانو می‌شود. کیست پشت زانو توده‌ای خوش‌خیم است که رفتارهای سرطانی را بروز نمی‌دهد و در هیچ شرایطی به توده‌های بدخیم تبدیل نمی‌شوند؛ بنابراین نگرانی درباره پخش شدن و گسترش آن در بدن نباشید.
علائم کیست بیکر را بهتر بشناسید
تشکیل شدن توده پشت زانو باعث ایجاد برجستگی می‌شود که موقع لمس پشت زانو می‌توانید آن را احساس کنید و به‌راحتی متوجه آن می‌شوید. گاهی اندازه توده بزرگ است و با چشم نیز می‌توانید برجستگی متورم و سفتی را پشت زانو مشاهده کنید. در برخی موارد توده با درد پشت زانو همراه است.
در برخی افراد وجود توده یا کیست‌های برجسته تنها نشانه از بیماری کیست پوپلیتئال است و هیچ نشانه دیگری وجود ندارد. در این شرایط اگر توده‌های تشکیل‌شده از مایع مفصلی کوچک باشند، فرد متوجه بروز بیماری نمی‌شود تا زمانی‌که مشکل درمان شود یا سایر نشانه‌های کیست بیکر ظاهر شوند.
کاهش محدوده حرکتی زانو و مشکل در خم یا صاف کردن مفصل یکی از بارزترین نشانه‌های کیست سینوویال محسوب می‌شود. سفتی و سختی زانو، تورم یا التهاب پشت زانو، سوزش زانو و یا احساس درد از دیگر علائم کیست بیکر هستند. اگر بیماری شما دارای نشانه باشد، امکان دارد یک مورد از علائم Baker cysts را بروز دهید یا تمامی نشانه‌ها را احساس کنید.
بیشتر بخوانید: زانو درد هنگام نشست و برخاست
علت کیست بیکر
کیست بیکر در پی تجمع مایع مفصلی و جریان یافتن آن به پشت زانو ایجاد می شود. علت تجمع مایع مفصلی ناشی از تورم و التهاب زانو است که معمولا نتیجه یک مشکل مفصلی مانند آرتریت (آرتروز، روماتیسم مفصلی، و …) یا پارگی غضروف است. در هر دو این شرایط حجم مایع مفصلی افزایش می یابد.
بیشتر بخوانید: زانوبند طبی
تشخیص Baker cysts
هنگامی‌که توده‌های بیکر اندازه بزرگی داشته باشند، با نگاه کردن به پشت زانو یا لمس کردن آن می‌توانید وجود توده یا توده‌هایی سفت را احساس کنید. امکان دارد در زمان لمس این توده‌ها احساس درد داشته باشید؛ اما در برخی شرایط فقط وجود کیست‌ها را احساس می‌کنید؛ بنابراین معاینه فیزیکی یکی از روش‌هایی است که متخصصان برای تشخیص کیست بیکر از آن استفاده می‌کنند.
توجه داشته باشید که اگر قصد دارید از روش لمس کردن پشت زانو برای تشخیص توده بیکر استفاده کنید، فشار دست خود را کنترل کنید؛ زیرا این احتمال وجود دارد که کیست‌ها تحت فشار زیاد پاره شوند و مایع درون آن‌ها اطراف مفصل پخش شود. پارگی کیست بیکر تورم و التهاب زانو را افزایش می‌دهد و برای رهایی از مشکلات بعدی باید به کمک جراحی مایع اطراف زانو را تخلیه کنید.
معاینه فیزیکی قدم اول برای شناسایی علت کیست بیکر است و برای تشخیص قطعی باید از آزمایش‌های پزشکی کمک بگیرید. متخصصان برای بررسی وضعیت کیست‌ها از سونوگرافی، اشعه ایکس یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده می‌کنند. نتیجه آزمایش‌ها، اندازه کیست‌ها، علت تجمع مایه مفصلی و شدت بیماری در تعیین مسیر درمان نقش دارند.
بیشتر بخوانید: درمان بدون جراحی زانو درد
درمان کیست بیکر
علت بروز Baker cysts آسیب دیدن مفصل زانو است؛ بنابراین در قدم اول باید استراحت کنید و فشار وزن را از روی زانوی آسیب‌دیده بردارید. تمامی فعالیت‌هایی را متوقف کنید که برای آن‌ها نیاز به ایستادن طولانی‌مدت، دویدن، پریدن یا خم کردن کامل زانو وجود دارد. با استفاده از بالش‌های کوچک یا کوسن ساق پا را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا با کاهش جریان خون به کاهش التهاب و تورم زانو کمک کنید.
فشار دادن کمپرس یخ پشت زانو برای کاهش اندازه توده‌ها و درمان کیست بیکر مفید است؛ البته به فشار دست توجه داشته باشید تا باعث ترکیدن توده‌ها نشوید. در طول روز از کمپرس یخ استفاده کنید و هر بار 10 الی 15 دقیقه کمپرس را روی کیست پوپلیتئال قرار دهید. فاصله زمانی بین قرار دادن کمپرس‌های یخ روی زانو باید سه یا چهار ساعت باشد. برای جلوگیری از آسیب دیدن پوست پشت زانو، کمپرس یخ را داخل حوله یا پارچه بپیچید و مستقیم روی پوست قرار ندهید.
برای کاهش درد و تورم می‌توانید از داروهای غیراستروئیدی استفاده کنید که بدون نسخه خریداری می‌شوند و به مدت 10 روز متوالی می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. ایبوپروفن (ibuprofen)، استامینوفن (acetaminophen)، ناپروکسن (naproxen) و آسپرین (aspirin) داروهای غیراستروئیدی کاهش‌دهنده درد و التهاب هستند که برای نتیجه‌گیری بهتر باید هر 6 تا 8 ساعت مصرف شوند.
با توجه به اینکه دلیل بروز کیست بیکر آسیب دیدن زانو است، با استفاده از یک برنامه ورزشی مناسب یا درمان‌های فیزیوتراپی می‌توانید سرعت بهبود زانو را افزایش دهید. حرکات کششی و تمرینات قدرتی فیزیوتراپی نه‌تنها به تقویت عضلات پیرامون مفصل کمک می‌کنند؛ بلکه سرعت کاهش اندازه و درمان کیست سینوویال را بالا می‌برند.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی زانو درد
بیشتر بخوانید: کمربند طبی
پرسش و پاسخ در مورد کیست بیکر
1.آیا پیاده‌روی برای کیست بیکر خوب است؟
معمولاً افرادی که به بیماری‌های مفصلی دچار هستند و زانوی آسیب‌دیده آن‌ها مانع از انجام بیشتر ورزش‌ها می‌شود، باید ورزش‌های کم تأثیر را جایگزین کنند تا با تقویت عضلات اطراف مفصل، توان حرکتی خود را بهبود ببخشند و قدرت فعالیت کردن را به دست بیاورند. یکی از بهترین ورزش‌های کم تأثیر پیاده‌روی است؛ اما شما فقط در شرایطی مجاز به پیاده‌روی هستید که زمان انجام این ورزش مشکلی در راه رفتن نداشته باشید یا انحراف زانوی آسیب‌دیده را احساس نکنید.
2. اگر کیست زانو برطرف نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟
بیماری‌های زانو باید درمان شوند تا از پیشرفت آن‌ها جلوگیری شود. اگر به‌موقع برای درمان کیست بیکر اقدام نکنید، توده‌ها بزرگ‌تر و دردناک‌تر می‌شوند و هر چه کیست بزرگ‌تر شود، احتمال پارگی آن افزایش می‌یابد. اندازه بزرگ کیست باعث تورم زانو می‌شود و حرکت آن را دشوار می‌کند. درد و قرمزی زانو از دیگر علائم خواهند بود و حتی احتمال دارد لخته شدن خون در رگ‌های ساق پا اتفاق بیفتد.
3. چه مدت طول می‌کشد که Baker’s Cyst بهبود یابد؟
سرعت درمان بیماری‌های زانو به سبک زندگی شما و روش‌های درمان بستگی دارد. با توجه به اینکه به‌طورمعمول کیست بیکر نتیجه بیماری‌های دیگری مانند آرتروز است، شدت بیماری اولیه و نحوه درمان روی بهبود کیست اثرگذار خواهد بود. هر چه زمان بیشتری را برای استراحت در نظر بگیرید، سرعت بهبود Baker’s Cyst بیشتر می‌شود. استفاده از داروهای کاهش‌دهنده درد و التهاب نیز به شما کمک می‌کنند تا در دوره‌ای که منتظر بهبود کیست هستید، درد کمتری را تحمل کنید.
4. آیا کیست‌های بیکر بزرگ‌تر می‌شوند و به رشد خود ادامه می‌دهند؟
بیماری کیست بیکر یک بیماری خفیف است که در مدت کوتاهی درمان می‌شود؛ اما گاهی این احتمال وجود دارد که به‌دلیل بی‌توجهی و رها کردن درمان، رشد کیست ادامه پیدا کند تا جایی که در آخر علائم بیماری بدتر شوند یا ترکیدن کیست‌ها اتفاق بیفتد.
