عفونت ستون فقرات چیست؟

عفونت ستون فقرات یک عارضه دردناک و یا بدون درد است که می تواند در بخش های مختلف ستون فقرات شامل ستون مهره ها (استئومیلیت)، فضای دیسک های بین مهره ای، کانال نخاعی و همچنین بافت های نرم مجاور ایجاد شود. عفونت ستون فقرات می تواند ناشی از عفونت باکتریایی یا قارچی در قسمت دیگری از بدن باشد که از طریق جریان خون به ستون فقرات منتقل شده است. شایع ترین منبع عفونت های ستون فقرات، باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس و پس از آن اشریشیا کلی است. افرادیکه بتازگی عمل جراحی ستون فقرات داشته اند، برخی از بیماری های زمینه ای و افرادیکه سابقه سوء مصرف مواد مخدر داشته اند در معرض ابتلا به عفونت ستون فقرات قرار دارند. اگرچه درمان در سال های اخیر بسیار بهبود یافته است، اما میزان مرگ و میر ناشی از عفونت ستون فقرات هنوز حدود 20 درصد تخمین زده می شود.

انواع عفونت ستون فقرات

عفونت ستون فقرات ممکن است در بخش های مختلفی از ستون فقرات رخ دهد. عفونت ستون فقرات بسته به محل عفونت علائم مختلفی را نشان می دهد.

• عفونت فضای دیسک بین مهره ای: عفونت دیسک کمر یا دیسکیتیس رخ می دهد که منجر به افزایش فشار درون دیسکی می شود. این عفونت اغلب با منشا ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود که ناشی از بیماری های خودایمنی و یا بیماری های زمینه ای است. کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض این بیماری هستند.عفونت های فضای دیسک را می توان به سه زیر گروه تقسیم کرد؛ هماتوژن بزرگسالان (خود به خودی)، دوران کودکی (دیسکیت) و بعد از عمل جراحی دیسک کمر.
• عفونت های کانال نخاعی: شامل آبسه اپیدورال نخاعی است که عفونتی است که در فضای اطراف بافت نخاعی ایجاد می شود. آبسه اپیدورال در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما بیشتر در افراد 50 ساله و بالاتر شایع است.
• عفونت های بافت نرم مجاور: این نوع از عفونت شامل بروز آبسه در دو دسته متفاوت از عضلات اطراف ستون فقرات ایجاد می شود؛ عضلات پارانخاعی یعنی عضلاتی که اطراف ستون فقرات را پوشانده اند و عضلات پسواس که از انتهای ستون فقرات تا لگن قرار دارند. ستون فقرات شامل آبسه هایی است که در فضای کمری بیمار ایجاد می شود و درد ممکن است در پهلو، شکم و یا لگن بیمار احساس شود. عفونت‌های بافت نرم معمولاً بر بیماران جوان‌تر تأثیر می‌گذارند و اغلب در افراد مسن دیده نمی‌شوند.
• عفونت مهره ها: عفونت مهره ای یا همان استئومیلیت مهره ای شایع ترین نوع عفونت ستون فقرات است که می تواند از طریق خون به این بخش منتقل شود. حدود 30 تا 70 درصد از بیماران مبتلا به استئومیلیت مهره ای هیچ عفونت قبلی آشکاری ندارند. استئومیلیت مهره ای می تواند بدن مهره را از بین ببرد و منجر به تغییر شکل ستون فقرات (معمولا کیفوز) شود.

برخی از مطالعات نشان می دهد که بروز عفونت های ستون فقرات در حال حاضر در حال افزایش است. این افزایش ممکن است به افزایش استفاده از دستگاه های عروقی و سایر اشکال ابزار دقیق و افزایش مصرف مواد مخدر داخل وریدی مرتبط باشد.

بیشتر بخوانید: عفونت مفصلی

ریسک فاکتورهای عفونت ستون فقرات

• سن بالا
• مصرف مواد مخدر داخل وریدی
• عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
• استفاده سیستمیک طولانی مدت از استروئیدها
• دیابت شیرین
• پیوند عضو
• سوء تغذیه
• سرطان

عوامل خطر جراحی شامل جراحی های طولانی مدت، از دست دادن خون بالا، کاشت ابزار و جراحی های متعدد یا تجدید نظر در یک محل است. علیرغم اقدامات پیشگیرانه متعددی که دنبال می شود، عفونت در 1-4 درصد موارد جراحی رخ می دهد.

بیشتر بخوانید: انواع کمر درد

علت عفونت ستون فقرات

عفونت ستون فقرات می تواند ناشی از عفونت باکتریایی یا قارچی در قسمت دیگری از بدن باشد که از طریق جریان خون به ستون فقرات منتقل شده است. شایع ترین منبع عفونت های ستون فقرات، باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس و پس از آن اشریشیا کلی است.

• عفونت ستون فقرات ممکن است پس از یک روش اورولوژی رخ دهد، زیرا سیاهرگ های پایین ستون فقرات از طریق لگن بالا می آیند. شایع ترین ناحیه ستون فقرات که تحت تاثیر قرار می گیرد، ناحیه کمر است.
• مصرف کنندگان مواد مخدر داخل وریدی بیشتر در معرض عفونت هایی هستند.
• برخی از انواع تکنیک های دندانپزشکی ریسک ابتلا به عفونت‌های ستون فقرات را افزایش می‌دهد، زیرا امکان ورود برخی از باکتری‌ها را به جریان خون افزایش می دهد.
• عفونت های فضای دیسک بین مهره ای معمولا ناشی از بیماری های زمینه ای و خودایمنی هستند.

در کودکان، در مورد منشا آن اختلاف نظر وجود دارد. اکثر کشت‌ها و نمونه‌برداری‌ها در کودکان منفی است، و کارشناسان معتقدند که دیسکیت دوران کودکی ممکن است یک بیماری عفونی نباشد، بلکه ناشی از دررفتگی جزئی اپی‌فیز (ناحیه رشد نزدیک انتهای استخوان)، در نتیجه آسیب فلکشن باشد.

بیشتر بخوانید: کمر درد در سرماخوردگی

علائم عفونت ستون فقرات

علائم بسته به نوع عفونت ستون فقرات متفاوت است، اما علائم مشترک در انواع عفونت ستون فقرات شامل موارد زیر است:

درد شدید کمر

اگر فردی به عفونت ستون فقرت مبتلا شده باشد، دچار کمر دردی می‌شود که با استراحت هم آرام نمی‌شود. در واقع حتی زمانی‌ که در حال استراحت هستید، این درد را احساس می‌کنید. به طور کلی درد مربوط به این عارضه در منطقه گردن و کمر خود را بروز می‌دهد. در واقع این درد در امتداد ستون فقرات شکل می‌گیرد. این بیماری عصب‌ها را تحریک می‌کند و می‌تواند موجب انفعال عضلات شود. به همین دلیل ممکن است که درد آن در سایر نقاط بدن نیز احساس شود. این درد ممکن است با تورم و التهاب در نواحی مذکور همراه باشد. این درد شب‌ها، هنگام استراحت تشدید می‌شود.

تب و لرز

تب و لرز از علائم این بیماری است. این مورد به علت عفونت ایجاد شده در بدن رخ می‌دهد. تب و لرز ناشی از این بیماری، تب بالای 38 درجه است. این تب به طور معمول با درد و لرزش شدید بدن همراه است. بیمارانی که مبتلا به مایکوباکتریوم توبرکلوزیس هستند، کمتر دچار تب و لرز می‌شوند. پایین آوردن این تب، احتیاج به داروهای قوی دارد که تنها در دسترس کارکنان داخل بیمارستان است. گاهی شدت این تب و لرز آن‌قدر زیاد است که منجر به تشنج می‌شود. در واقع این مورد، نشانه‌ای هشدار دهنده برای این بیماری است.

محدودیت دامنه حرکتی بدن

محدودیت دامنه حرکتی بدن به عنوان یک عارضه از عفونت ستون فقرات ممکن است رخ بدهد. به دلیل مشکلاتی از جمله التهاب، ترشح مایعات التهابی یا فشار بر ریشه‌های عصبی و… ایجاد می‌شود. این شرایط نه تنها می‌توانند باعث درد و تورم در منطقه مشکل‌دار شود، بلکه باعث کاهش انعطاف‌پذیری و محدود کردن دامنه حرکتی بدن می‌شوند. برای مثال فرد مبتلا، گردن و کمر خود را به سختی می‌تواند تکان دهد. یا حتی در انجام فعالیت‌های روزانه خد دچار مشکل می‌شود. از دیگر علت‌های محدود شدن دامنه حرکتی، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• تورم شدید
• درد شدید
• احساس گرمی و داغی عضلات و استخوان‌ها
• احساس خستگی و ضعف شدید
• بی‌اشتهایی و کاهش وزن

فرد مبتلا به این بیماری، ممکن است بسیار بی‌اشتها شود. به شکلی که به هیچ عنوان میل به غذا و هیچ‌گونه خوراکی را نداشته باشد. این مورد می‌تواند به‌علت التهاب و تخریب بافت‌های ستون فقرات باشد. ضعف کلی که بر اثر این بیماری در بدن ایجاد می‌شود، می‌تواند دلیل بی‌اشتهایی و کاهش وزن باشد شدید باشد. گاهی فرد مبتلا به غذا بی‌میل نیست و تغذیه او مانند روزهای عادی است. بنابراین، اگر به بیشترین نتیجه به عنوان از عفونت ستون فقرات خود و کاهش وزن که ناشی از عدم توانایی بدن در جذب مواد غذایی است مطمئن باید تحت درمان پزشک قرار گرفته و از شیوه های غذایی و مکمل های ویتامینی مناسب استفاد کنید.

بیشتر بخوانید: خواص هل برای درمان عفونت

علائم استئومیلیت مهره ای

علائم استئومیلیت یا عفونت مهره ای شامل:

• کمر درد شدید
• تب
• لرز
• کاهش وزن
• اسپاسم عضلانی
• ادرار دردناک یا مشکل
• نقایص عصبی: ضعف و/یا بی حسی بازوها یا پاها، بی اختیاری روده و/یا مثانه

علائم عفونت های فضای دیسک بین مهره ای

بیماران ممکن است در ابتدا علائم کمی داشته باشند، اما در نهایت دچار کمردرد شدید می شوند. به طور کلی، این نوع از عفونت در کودکان بدون علامت است، اما به وضوح مشخص است که کودک از خم کردن ستون فقرات خودداری می کنند. با این حال در کودکان سه تا 9 ساله درد به عنوان اصلی ترین عامل مشهود است.

عفونت فضای دیسک بعد از عمل و معمولا حدود یک ماه پس از جراحی رخ می دهد. درد معمولاً با استراحت در بستر و بی حرکتی کاهش می یابد، اما با حرکت افزایش می یابد. اگر این عفونت درمان نشود، درد به تدریج بدتر و غیرقابل درمان می شود تا جائیکه حتی به مسکن های تجویزی نیز پاسخ نمی دهد.

علائم عفونت کانال نخاعی

بیماران بزرگسال اغلب در مراحل بالینی شاهد بروز علائم زیر هستند:

• کمردرد شدید همراه با تب و حساسیت موضعی در ستون فقرات
• درد ریشه عصبی که از ناحیه عفونی منتشر می شود
• ضعف عضلات ارادی و اختلال عملکرد روده و مثانه
• فلج موقت

در کودکان، آشکارترین علائم گریه طولانی مدت، درد آشکار هنگام لمس ناحیه و حساسیت لگن است.

علائم عفونت های بافت نرم مجاور

به طور کلی، علائم معمولا غیر اختصاصی هستند. اگر آبسه پارا نخاعی (عضلات اطراف ستون فقرات) وجود داشته باشد، بیمار ممکن است درد پهلو، درد شکم یا لنگی را تجربه کند. اگر آبسه عضله پسواس (عضله ای در دو طرف ستون مهره بخش پایین کمر که تا لگن ادامه دارد) وجود داشته باشد، بیمار ممکن است دردی را احساس کند که به ناحیه لگن یا ران می رسد.

مراجعه به پزشک برای عفونت ستون فقرات

در صورت وجود علائم عفونت ستون فقرات به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. تشخیص و درمان به موقع می تواند از پیشرفت عفونت جلوگیری کند و ممکن است میزان مداخله مورد نیاز برای درمان عفونت را محدود کند. تاخیر در مراقبت ممکن است منجر به پیشرفت عفونت شود که باعث آسیب غیر قابل برگشت به استخوان و ساختارهای بافت نرم ستون فقرات و اطراف آن شود. در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• ایجاد نقایص عصبی جدید، مانند ضعف بازوها یا پاها، بی اختیاری مثانه و روده
• تبی که با دارو کنترل نمی شود

تشخیص عفونت ستون فقرات

بزرگترین چالش، تشخیص زودهنگام قبل از بروز عوارض جدی است. تشخیص معمولاً به طور متوسط ممکن است بین 1 تا 6 ماه زمان ببرد که این موضوع مانع از درمان مؤثر و به موقع می شود. بسیاری از بیماران تا زمانی که علائم آنها شدید یا ناتوان کننده نشود به دنبال مراقبت پزشکی نمی روند.

• آزمایش خون: انجام آزمایش خون برای بررسی پروتئین های خاص، میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR) و پروتئین واکنشی C (CRP) انجام می شود. هر دو تست ESR و CRP اغلب شاخص‌های خوبی هستند که نشان می‌دهد آیا التهاب در بدن وجود دارد یا خیر. از آنجایی که التهاب پاسخ طبیعی بدن به عفونت است انجام این نوع از آزمایش خون اولین گام برای تشخیص عفونت ستون فقرات است.
• نمونه برداری: این را می توان از طریق نمونه برداری از مهره یا مایع دیسک انجام داد که در صورت عفونی بودن این بافت ها بیماری قابل تشخیص است.
• کشت خون: در هنگام افزایش تب نیز می تواند به شناسایی پاتوژن دخیل در عفونت ستون فقرات کمک کند.
• تصویربرداری: بررسی تصویربرداری برای مشخص کردن محل و وسعت ضایعه ضروری است. انتخاب تکنیک های تصویربرداری خاص بسته به محل عفونت کمی متفاوت است.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): این نوع تصویربرداری درجه تخریب استخوان ناشی از عفونت ستون مهره ها را با وضوح بالا نشان می دهد.  با ارزیابی میزان تخریب استخوان، میزان بی ثباتی ستون فقرات را می توان تعیین کرد و می تواند به تصمیم گیری بین گزینه های درمانی غیر جراحی و جراحی کمک کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): MRI امکان به تصویر کشیدن بافت های نرم شامل اعصاب، نخاع و عضلات پارا نخاعی و بافت نرم مجاور اطراف ستون فقرات را فراهم می کند و به این ترتیب اگر عفونت به هر یک از بخش ها سرایت کرده باشد در تصویربرداری ام آر آی می توان ان را تشخیص داد.

درمان غیر جراحی عفونت ستون فقرات

عفونت های ستون فقرات اغلب نیاز به آنتی بیوتیک یا درمان ضد قارچی داخل وریدی طولانی مدت دارند و در اغلب موارد نیاز به بستری طولانی مدت دارد. هنگامی که درد ناشی از عفونت ستون فقرات شدید باشد احتمال ناپایداری ستون فقرات وجود دارد که در چنین شرایطی ستون فقرات بیمار باید بی حرکت شود. بیماران معمولاً حداقل شش تا هشت هفته تحت درمان ضد میکروبی قرار می گیرند. نوع دارو به صورت موردی بسته به شرایط خاص بیمار از جمله سن و شرایط سلامتی بیمار دارد.

بیشتر بخوانید: درمان غیر جراحی کمر درد

درمان جراحی عفونت ستون فقرات

درصورتیکه درمان غیرجراحی موثر واقع نشود درمان جراحی توصیه می شود. درواقع هدف از جراحی در بیماران مبتلا به عفونت ستون فقرات شامل جدا کردن بافت عفونی و اجازه دادن به آن برای دریافت جریان خون کافی به منظور ترمیم و بهبودی است. به طور کلی اگر آنتی بیوتیک ها پاسخگو نبودند و تخریب عصبی و استخوانی ناشی از آن بسیار بالا باشد پزشک ممکن است درمان جراحی را توصیه کند. این درمانها شامل موارد زیر است:

• لامینکتومی

لامینکتومی یک عمل جراحی است که به منظور درمان عفونت در استخوان‌های ستون فقرات انجام می‌شود. در این روش، قسمتی از استخوان لامینا که پوشش استخوان را تشکیل می دهد، جدا شده و تخلیه می شود. پس از آن دسترسی به عفونت امکان‌پذیر می‌شود. در این عمل، لامینا به‌طور کامل یا جزئی جدا شده و بافت آلوده حذف می‌شود. پس از پاکسازی فضا، ممکن است نیاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک و داروهای ضد‌التهابی برای کنترل عفونت داشته باشید. در نهایت، لامینا با استفاده از پیچ ها یا ایمپلنت‌های جراحی جایگذاری می شوند تا ستون فقرات به حالت اولیه خود برگردد.

• جراحی با فیوژن میانی کمری

این روش جراحی اغلب برای درمان عفونت‌های ستون فقرات استفاده می‌شود که با داروها بهبود نمی‌یابند. در جراحی با فیوژن میانی کمری از تکه‌های استخوان مصنوعی استفاده می‌شود. در این جراحی، عفونت خارج شده و توسط پیوند، استخوان ترمیم می‌شود. از این روش برای درمان عفونت‌های شدید ستون فقرات استفاده می‌شود. در این عمل، جراح ابتدا عفونت‌‌ها را به شکل کامل جدا می‌کند. اگر استخوان‌های اطراف دچار آسیب شده باشند، احتیاج به ترمیم دارند. در نهایت جراح بخش‌های مختلف ستون فقرات را به هم متصل می‌کند.

• جراحی کیفوپلاسی

جراحی کیفوپلاسی یک روش جراحی است که بعد از ابتلا به عفونت در ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، قسمت‌های آسیب دیده و عفونی از محل عفونت خارج می‌شوند. عملکرد طبیعی ستون فقرات با استفاده از کیفوپلاسمای ضدعفونی شده برای حفظ فضای خالی استفاده می‌شود. این روش به دلیل کاهش خطرات عفونت و عوارض جانبی، بیشتر از روش‌های دیگر مانند جراحی باز استفاده می‌شود. این روش ممکن است نیاز به مدت زمان بیشتری برای بهبود بیمار و بازگشت به فعالیت‌های روزمره داشته باشد. اما بهترین نتایج درمانی را برای بیمار ایجاد می‌کند.

کلام آخر

عفونت ستون فقرات شامل ایجاد عفونت در بخش های مختلف ستون فقرات شامل عضلات، استخوان مهره کمر، کانال نخاعی و دیسک های بین مهره ای است. عفونت ستون فقرات می تواند به دلایل مختلفی از جمله انجام عمل جراحی، بیماری زمینه ای و یا انتقال عفونت از جای دیگری در بدن باشد. افراد مختلف حتی کودکان و نوجوانان ممکن است به انواع خاصی از عفونت ستون فقرات مبتلا شوند و این بیماری سن و سال نمی شناسد. درمان عفونت ستون فقرات باید به سرعت پیگیری شود چراکه عفونت ستون فقرات وضعیت پزشکی بسیار جدی تلقی می شود.