ستون فقرات به طور طبیعی دارای یک انحنای ملایم از جلو به عقب است؛ قسمت انتهایی ستون فقرات یک انحنای خفیف به جلو و قسمت بالای ستون فقرات یک انحنای خفیف به عقب دارد. این دو انحنای طبیعی در ستون فقرات باعث می شود شوک های ناشی از راه رفتن، پریدن و دویدن بهتر جذب شود. حال اگر میزان انحنای انتهای ستون فقرات از حد طبیعی تجاوز کند وضعیتی را برای فرد ایجاد می کند که به اصطلاح به آن گودی کمر و یا لوردوز گفته می شود. گودی کمر ممکن است در تمام سنین ایجاد شود. گودی کمر ممکن است دردناک شود و بر تحرک فرد تاثیر بگذارد.
گودی کمر چیست؟
گودی کمر همان قوس کمر بیش از حد طبیعی است که ممکن دردناک یا کاملا بدون درد باشد. ستون فقرات سالم دارای سه قوس طبیعی است که دو تای آن در گردن و یکی در انتهای ستون فقرات قرار دارد. قوس های طبیعی باعث حمایت از سر، ثبات بدن و جذب شوک های وارد شده به بدن می شود. اما وقتی قوس بیش از حد باشد خود عامل ایجاد فشار بر ستون فقرات خواهد شد. افرادیکه به گودی کمر مبتلا می شوند ممکن است به مشکلات متعددی از جمله کمر درد، بی حسی، ضعف و سایر مشکلات شوند.
نشانه های ابتلا به گودی کمر
گودی کمر عارضه ای است که ممکن است هیچ گونه علامتی نداشته باشد. اما از تغییرات ظاهری بدن می توان گودی کمر را تشخیص داد:
- خم شدن بیش از معمول سر و گردن به جلو
- متمایل شدن باسن به بیرون
- ایجاد فضای خالی بین کمر و سطح زمین
- کمر درد
افرادیکه به گودی کمر مبتلا می شوند وقتی روی زمین دراز می کشند قادر نخواهند بود بخشی از کمر را که انحنا دارد به کف زمین بچسبانند. همچنین در موارد شدیدتر فرد ممکن است دچار دردهای شدید کمر، گز گز یا ضعف در یک پا و یا هر دو پا شود. حتی گودی کمر به دلیل تحت تاثیر قرار دادن عصب های نخاعی ممکن است بر کنترل مثانه نیز اثراتی داشته باشد.
علت گودی کمر چیست؟
لوردوز کمر، وضعیتی است که در آن ستون فقرات ناحیه کمر و یا گردن به سمت جلو متمایل می شود. گودی کمر تا حدود 40 تا 60 درجه طبیعی است و باعث می شود فرد بتواند تعادل خود در هنگام حرکت را حفظ کند. اما اگر این میزان از 60 درجه تجاوز کند ممکن است مشکلاتی برای فرد ایجاد کند. در اغلب موارد گودی کمر علت شناخته شده پزشکی ندارد و یا به اصطلاح پزشکی ایدیوپاتیک است. اما برخی شرایط ممکن است فرد را بیشتر در معرض گودی کمر قرار دهد:
- وضعیت بدن: وضعیت بدن در سلامتی ستون فقرات نقش عمده ای دارد. شانه های خمیده، گردن رو به جلو و بد نشستن طوریکه لگن در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد موجب ایجاد گودی کمر می شود.
- بلند کردن اجسام سنگین: بلند کردن اجسام طوریکه سنگینی جسم به جای پا روی کمر قرار بگیرد، فشار مضاعفی به کمر وارد می کند که به مرور موجبات انحراف ستون فقرات را فرآهم می کند.
- پوکی استخوان: پوکی استخوان با افزایش سن استخوانها تراکم خود را از دست می دهند و نازکتر و شکننده تر می شوند. این وضعیت می تواند بر دیسک های ستون فقرات نیز تاثیر بگذارد. در ادامه لغزش دیسک ها ساختار ستون مهره دچار اختلال شده و ممکن است گودی کمر در فرد ایجاد شود.
- کیفوز: کیفوز یا انحراف بیش از حد ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه است که می تواند منجر به بروز گودی کمر در نتیجه جبران فشار وارد شده بر ستون فقرات شود.
- ژنتیک: ژنتیک، یکی از عوامل اصلی مؤثر در ایجاد گودی کمر است. برخی افراد به دلیل ژنتیک خود، مستعد ابتلا به این مشکل هستند. در این افراد، شکل مهره‌های ستون فقرات به‌گونه‌ای است که باعث ایجاد قوس اضافی در ناحیه کمر می‌شود.
- چاقی: چاقی هم باعث افزایش فشار بر ستون فقرات و در نهایت، گودی کمر شود. در افراد چاق وزن اضافی بدن، فشار بسیاری بر عضلات و رباط‌های ناحیه کمر وارد می‌کند و باعث ایجاد قوس اضافی در این محدوده می‌شود.
- بارداری: بارداری، می‌تواند نقش مهمی در به‌وجودآمدن گودی کمر ایفا کند؛ چرا که در این دوران، رحم بزرگ شده و باعث افزایش فشار بر ستون فقرات می‌شود.
- نشستن طولانی‌مدت: یکی دیگر از عوامل ایجاد این مشکل، نشستن طولانی‌مدت است. در هنگام نشستن، عضلات ناحیه کمر باید برای حفظ وضعیت بدن کار کنند. اگر این عضلات به‌اندازه کافی قوی نباشند، ممکن است نتوانند وضعیت بدن را به‌درستی حفظ نمایند. با تضعیف‌شدن این عضلات، گودی کمر ایجاد می‌گردد.
- اسپوندیلولیستزیس: سرخوردگی مهره (اسپوندیلولیستزیس) شکستگی یا نقص مهره هاممکن است باعث لغزش آنها به سمت جلو یا عقب شود، که درنتیجه آن تغییرات ناگهانی در انحنای ستون فقرات ایجاد خواهد شد.
درخواست مشاوره رایگان
عوارض گودی کمر
اگر شما هم دچار گودی کمر هستید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت این مشکل را تشخیص داده و درمان مناسب را برایتان تجویز نماید. لوردوز کمر، می‌تواند مشکلات مختلفی را برای افراد به وجود آورد که شایع‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- کمر درد: درد کمر، شایع‌ترین علامت گودی کمر است که می‌تواند خفیف یا شدید باشد و ممکن است در هنگام ایستادن، نشستن یا حرکت‌کردن تشدید گردد. این درد می‌تواند باعث اختلال در خواب، فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی افراد شود.
- ضعف عضلات ناحیه کمر: گودی کمر می‌تواند باعث ضعیف‌شدن عضلات ناحیه کمر شود. این عضلات، نقش مهمی در حفظ وضعیت بدن و حمایت از ستون فقرات دارند و ضعف در آنها می‌تواند، فرد را در انجام فعالیت‌های روزمره دچار مشکل کند.
- زانو درد: گودی کمر منجر به افزایش شیب قدامی لگن می شود که در نتیجه آن زانوها در فشار قرار می گیرند و درنتیجه احتمال بروز عارضه پلانتار پا افزایش می یابد.
- بی اختیاری: گودی کمر شدید ممکن است در برخی موارد بر توانایی فرد در کنترل مثانه و روده تاثیر بگذارد.
- کاهش تعادل: گودی کمر منجر به کاه تعادل فرد در هنگام راه رفتن می شود که درنتیجه آن خطر سقوط در فرد افزایش می یابد.
بیشتر بخوانید: حرکات اصلاحی گودی کمر
گودی کمر کودکان
برخلاف بزرگسالان، اغلب گودی کمر در کودکان مادرزایی است. کودکی که به گودی کمر مبتلا باشد دارای باسن بیش از حد بیرون زده است. به طور کلی علت گودی کمر در کودکان شامل:
- مشکلات ژنتیکی
- وضعیت بدن بدن
- عمل جراحی کمر
- وضعیت بد بدن
- مشکلات لگن
علائم گودی کمر در کودکان ممکن است از فردی به فرد دیگر کاملا متفاوت باشد. اما همچنان مانند بزرگسالان، اصلی ترین علامت گودی کمر در کودکان نیز باسن برجسته است. درواقع علائم بسته به اینکه کودک دارای سایر اختلالات دیگر اسکلتی باشد متفاوت خواهد بود.
گودی کمر در بارداری
در دوران بارداری، بزرگ شدن رحم فشار مضاعفی را بر ستون فقرات وارد می کند و باعث می شود مرکز ثقل بدن به جلو متمایل شود. خانم های باردار به دنبال ایجاد گودی کمر ممکن است دچار گرفتگی کمر و کمر درد شوند. برای کاهش درد بالا قرار دادن پاها بسیار توصیه می شود. انجام این حرکت منجر به کاهش گودی کمر و استراحت ستون فقرات می شود. برای پیشگیری از گودی کمر در بارداری توصیه می شود:
- داشتن روتین ورزشی منظم
- اجتناب از ورزش های شکمی و ورزش هایی که نیاز به دراز کشیدن صاف به پشت پس از هفته 16
- کنترل افزایش وزن که معمولا باید بین 11 تا 16 کیلوگرم باشد
- ماساژ درمانی در بارداری منجر به آرامش عضلات و رفع اسپاسم عضلانی می شود
- کایروپراکتیک و فیزیوتراپی در دوران بارداری می تواند تا حد زیادی از میران کمر درد بارداری بکاهد
- استفاده از انواع کمربند طبی حمایت کننده برای کنترل و توزیع فشار بر کمر توصیه می شود
تشخیص گودی کمر
تشخیص گودی کمر، معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک، وضعیت ستون فقرات شما را بررسی و دامنه حرکتی را هم آزمایش می‌کند. همچنین، ممکن است از آزمایشات تصویربرداری مانند: رادیوگرافی، MRI یا CT اسکن برای بررسی دقیق‌تر ستون فقرات شما استفاده نماید. در معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال علائم زیر خواهد بود:
- قوس بیش از حد در ستون فقرات کمر
- درد در ناحیه کمر
- گرفتگی کمر
- ضعف عضلات در ناحیه کمر
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن در پاها یا باسن
آزمایشات تصویربرداری هم می‌توانند به پزشک کمک کنند تا علت گودی کمر را تشخیص دهد. به‌عنوان مثال، اگر گودی کمر ناشی از آسیب‌دیدگی ستون فقرات باشد، ممکن است در رادیوگرافی یا CT اسکن شکستگی یا سایر آسیب‌ها مشاهده گردد؛ اما اگر گودی کمر ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند آرتروز باشد، ممکن است MRI نشان‌دهنده تغییراتی در بافت‌های نرم ستون فقرات باشد. پس از تشخیص گودی کمر، پزشک بهترین روش درمانی را به شما توصیه می‌کند.
تفاوت گودی کمر، کیفوز و اسکولیز
لوردوز، اسکولیز و کیفوز همگی شرایطی هستند که ناشی از انحنای ستون فقرات هستند. تفاوت بین آنها به محل ایجاد انحنا و نوع انحنا بستگی دارد.
- گودی کمر انحنای بخش پایینی کمر به سمت جلو است.
- اسکولیز باعث انحنای ستون فقرات و چرخش آن به سمت پهلو می شود.
- کیفوز باعث می شود ستون فقرات در بخش قفسه سینه به سمت عقب خمیده شود که نتیجه آن شانه های خمیده است.
درمان گودی کمر
اگر دچار لوردوز کمر هستید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت گودی کمر و درمان مناسب آن را دریافت نمایید. درمان گودی کمر به عوامل مختلفی نظیر: شدت گودی کمر، سن بیمار و وجود سایر بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد. درمان‌های گودی کمر عبارت‌اند از:
- استراحت: در صورت خفیف بودن درد، استراحت می‌تواند اولین راه درمان گودی کمر باشد. این استراحت شامل: کاهش فعالیت‌های روزمره، استراحت در رختخواب و یا استفاده از کمپرس آب سرد بر روی ناحیه کمر می‌شود.
- دارودرمانی: داروهای مسکن و ضدالتهاب، می‌توانند به کاهش درد گودی کمر کمک کنند. داروهای مسکن بدون نسخه همچون: ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند برای کاهش درد خفیف تا متوسط استفاده شوند. در صورت درد شدید، ممکن است نیاز به استفاده از داروهای مسکن قوی‌تر مانند کدئین باشد.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی کمر به تقویت عضلات ناحیه کمر و بهبود وضعیت بدن کمک می‌کند. تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند بهبود انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات ناحیه کمر را به همراه داشته باشند. همچنین، فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا عادات بد نشستن و ایستادن خود را اصلاح نمایید.
- جراحی: در موارد شدید گودی کمر که با سایر روش‌های درمانی بهبود نمی‌یابد، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی گودی کمر معمولاً برای اصلاح ناهنجاری‌های ساختاری ستون فقرات صورت می‌گیرد.
درمان گودی کمر را باید جدی بگیرید؛ چرا که اگر بی‌توجه از آن رد شوید، نخواهید توانست حتی فعالیت‌های ساده روزمره خود را اجرایی کنید.
درمان بدون جراحی گودی کمر
گودی کمر به طور کلی یک بیماری جدی تلقی نمی شود، اما اگر نسبت به آن بی توجه باشید ممکن است به مرور این وضعیت تشدید شود و درد و ناراحتی در کمر، پا و سایر بخش های بدن ایجاد شود. در ادامه لیستی از بهترین راهکارها به منظور اصلاح گودی کمر ارائه خواهد شد:
- حرکات اصلاحی گودی کمر: ورزش منظم به تقویت عضلات شکم و کمر کمک کرده و از ایجاد گودی کمر بیش از حد، جلوگیری می‌کند. برخی از حرکات مفید برای رفع گودی کمر را در تصویر زیر مشاهده می کنید:
- حفظ وضعیت بدنی مناسب: هنگام نشستن، ایستادن و راه‌رفتن سعی کنید وضعیت بدنی خود را به‌گونه‌ای تنظیم نمایید که کمر شما در حالت صاف قرار داشته باشد. برای این کار می‌توانید از یک صندلی طبی یا کوسن استفاده کنید.
- پوشیدن کفش مناسب: کفش های غیراستاندارد و پاشنه بلند باعث می شود لگن به طور خودکار به سمت جلو خم شود. به این ترتیب وضعیت گودی کمر به مرور تشدید خواهد شد.
بیشتر بخوانید: ورزش کمر درد
آیا گودی کمر خوب می شود؟
خوشبختانه گودی کمر در اغلب موارد یک عارضه جدی تلقی نمی شود، و به همین دلیل نیازی به پیگیری پزشکی ندارد. اما درصورتیکه بیمار درد داشته باشد استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه و انجام حرکات اصلاحی بشدت توصیه می شود. در چنین مواردی گودی کمر به مرور بهتر می شود.
در برخی موارد گودی کمر انعطاف پذیر نیست، به این معنی که حتی وقتی فرد برخلاف جهت انحنا کمر خود را حرکت دهد انحنا همچنان وجود داشته باشد. در چنین مواردی گودی کمر تثبیت شده است و در این مرحله نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد. البته حتی در این شرایط نیز امکان درمان گودی کمر وجود دارد.
پرسش و پاسخ در مورد گودی کمر
1.آیا گودی کمر با افزایش سن بدتر می شود؟
مطالعات نشان می دهد گودی کمر با افزایش سن کاهش می یابد و یا ثابت می ماند.
2.چند وقت زمان می برد با حرکات اصلاحی گودی کمر را درمان کنید؟
اگر تمرینات درست انجام شود، پس از 3 تا 6 ماه گودی کمر اصلاح می شود.
3.آیا گودی کمر ژنتیکی است؟
بله، لوردوز یا گودی کمر با عوامل ژنتیکی در ارتباط است. البته عوامل مکانیکی نیز در تشدید آن نقش دارد.