آرتروز (استئوآرتریت) یک بیماری تحلیل رونده مفاصل است که طی آن بخش های مهمی از مفصل مثل غضروف، بافت همبند و غشای مفصل از بین می رود. بیماری آرتروز بتدیج پیشرفت می کند. البته، سرعت پیشرفت بیماری در هر فرد متفاوت است؛ در برخی از افراد بیمار ممکن است دهه ها با شرایط ثابتی طی کند، حال آنکه بیمار دیگر ممکن است طی چند سال از مراحل اولیه به مراحل نهایی برسد. اما داشتن این بیماری لزوما به معنای کاهش طول عمر و کیفیت زندگی در فرد نیست. درواقع، اگر فرد روند درمان آرتروز را از همان مراحل اولیه به طور منظم و پیگیرانه در پیش بگیرد سرعت پیشرفت بیماری بشدت کاهش می یابد.
درخواست مشاوره رایگان
آرتروز چیست؟
آرتروز یک اختلال مفصلی مزمن است که با تخریب پیشرونده غضروف مفصلی همراه است. از بین رفتن غضروف با درد، سفتی کاهش دامنه حرکت همراه است. با پیشرفت بیماری استخوانها در پاسخ به فرآیند فرسایش بی وقفه با ایجاد خارهای استخوانی پاسخ می دهد. تشکیل خارهای استخوانی خود منجر به افزایش درد و التهاب در فرد می شود. آرتروز ممکن است در هر مفصلی از بدن از جمله زانو، لگن، دست و ستون فقرات ایجاد شود.ب
فرق آرتروز با آرتریت چیست؟
آرتروز و آرتریت هر دو شرایطی هستند که در آن مفاصل بدن تحت تاثیر قرار می گیرد، با این تفاوت که منشا بیماری در آنها متفاوت است. آرتروز با تجزیه غضروف مفصلی همراه است که معمولا به دلیل افزایش سن و فشار بر مفاصل شدت می یابد. به همین دلیل منجر به بروز درد، سفتی و کاهش دامنه حرکت در مفصل آسیب دیده می شود. آرتروز معمولا به دلایل زیر اتفاق می افتد:
- ژنتیک
- افزایش سن
- چاقی
- آسیب های مفصلی
بیماری آرتریت به طور عمده اشاره به طیف گسترده ای از بیماری ها دارد که طی آن مفاصل دچار التهاب شده اند. از جمله این بیماری ها می توان به آتریت روماتوئید، نقرس و موارد دیگر اشاره کرد. درواقع آرتروز با تجزیه غضروف همراه است حال آنکه مشخصه آرتریت التهاب مفاصل است که می تواند ناشی از اختلالات خودایمنی، عفونت، ناهنجاری متابولیک و یا رسوب کلسیم در مفاصل باشد. درست است که التهاب مفاصل نیز منجر به تخریب مفاصل می شود اما علت تجزیه مفاصل در آرتروز سایش و اغلب مکانیکی است حال آنکه در آرتریت علت تجزیه مفاصل و استخوانها التهاب است که بدن در پاسخ به التهاب مواد شیمیایی ترشح می کند که منجر به تجزیه مفاصل می شود.
بیشتر بخوانید: ورزش زانو برای سالمندان
علائم آرتروز کدامند؟
علائم آرتروز ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. با این حال، علائم رایج شامل درد مفاصل، سفتی و تورم است. درد معمولاً پس از دوره های عدم تحرک یا استفاده بیش از حد از مفصل شدت می یابد. همچنین ممکن است دامنه حرکت در مفصل بتدریج کاهش یابد.
در برخی موارد، آرتروز می تواند منجر به ایجاد خارهای استخوانی شود، که رشد استخوانی است که می تواند باعث درد اضافی و تغییر شکل مفصل شود. مفاصلی که بیشتر تحت تاثیر آرتروز قرار می گیرند عبارتند از زانو، لگن، دست ها و ستون فقرات. با این حال علائم بیماری ممکن است در مراحل مختلف پیشرفت بیماری متفاوت باشد:
- مرحله اولیه: در مراحل اولیه استئوآرتریت، ممکن است درد و سفتی خفیف مفصل را تجربه کنید، به ویژه پس از دوره‌های عدم فعالیت یا استفاده بیش از حد از مفصل. درد ممکن است متناوب باشد و تأثیر قابل توجهی بر فعالیت های روزانه نداشته باشد.
- مرحله میانی: با پیشرفت استئوآرتریت به مرحله متوسط، درد و سفتی مفاصل پایدارتر می شود و ممکن است بر فعالیت های روزانه تأثیر بگذارد. درد ممکن است با حرکت بدتر شود و با استراحت بهبود یابد. تورم و حساسیت مفاصل نیز ممکن است وجود داشته باشد.
- مرحله شدید: در مرحله شدید آرتروز، درد مفاصل شدیدتر و ثابت می شود و به طور قابل توجهی بر تحرک و عملکرد روزانه تأثیر می گذارد. سفتی مفصل ممکن است شدید باشد و حرکت مفصل آسیب دیده را دشوار کند. تورم، التهاب و تغییر شکل مفصل نیز ممکن است قابل توجه باشد.توجه به این نکته مهم است که اگر هر یک از این علائم را تجربه می کنید، توصیه می شود برای تشخیص دقیق و گزینه های درمانی مناسب به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: پیشگیری از آرتروز
انواع آرتروز
بیماری آرتروز را می توان بر اساس محل و الگوی درگیری مفصل به انواع مختلفی طبقه بندی کرد. در اینجا برخی از انواع رایج آرتروز آورده شده است:
- آرتروز زانو: یکی از شایع ترین انواع آرتروز است که در آن مفصل زانو تحت تاثیر قرار می گیرد. در آرتروز زانو غضروفی که بین دو استخوان ران و ساق پا قرار دارد بتدریج فرسوده می شود و دو سر استخوان با یکدیگر برخورد پیدا می کنند. در اثر اصطکاک روزانه علاوه بر ناصاف شدن سطح استخوانی و درد و التهاب بدن در پاسخ به فرسایش استخوان اضافی تولید می کند که خود عامل تشدید درد در بیمار خواهد بود.
- آرتروز گردن: با افزایش سن سائیدگی دیسک های بین مهره های گردن شدت می یابد طوری که دیسک ها از نظر ابعاد دچار تغییر شکل می شوند. درنتیجه آرتروز گردن، فاصله بین مهره ها از بین می رود و به اصلاح دچار افتادگی مهره ها روی هم می شود. به این ترتیب حرکت گردن در فرد با برخورد مستقیم مهره ها روی هم همراه است که درد و التهاب شدیدی را ایجاد می کند.
- آرتروز لگن: آرتروز هیپ در درجه اول مفاصل ران را تحت تاثیر قرار می دهد. این می تواند باعث درد در کشاله ران، باسن یا ران، همراه با سفتی و محدودیت دامنه حرکتی شود. پیشرفت روند بیماری ممکن است منجر به مشکل در راه رفتن یا انجام فعالیت های روزانه شود.
- آرتروز دست: استئوآرتریت دست معمولاً مفاصل انگشتان و شست دست را تحت تأثیر قرار می دهد. می تواند باعث درد، تورم و سفتی شود. با پیشرفت بیماری و رشد زائده های استخوانی در بند انگشتان گره هایی به نام هبردن (انتهای مفاصل) و بوچارد (مفصل میانی) ایجاد می شود. احتمال ایجاد هبردن در زنان مبتلا به آرتروز 10 برابر بیشتر از مردان است.
- آرتروز ستون فقرات: آرتروز ستون فقرات در مفصل فاست بین مهره ای یا مفصل ساکروایلیاک (مفصل بین ستون فقرات و لگن )اتفاق می افتد. از علائم آرتروز ستون فقرات گردن درد، کمر درد، سفتی و کاهش انعطاف پذیری بالاتنه است. در برخی موارد، ممکن آرتروز ستون فقرات ممکن است باعث فشردگی عصب سیاتیک نیز شود که در نتیجه آن گزگز و بی حسی در پایین تنه نیز ایجاد می شود.
- آرتروز عمومی: استئوآرتریت عمومی به شرایطی اطلاق می شود که مفاصل متعدد در سراسر بدن تحت تأثیر قرار می گیرند. می تواند باعث درد گسترده، سفتی و کاهش تحرک فرد شود.
بیشتر بخوانید: زانوبند زاپیامکس آلمانی
علت ابتلا به آرتروز چیست؟
علت ابتلا به آرتروز تحلیل بافت غضروفی بین استخوانها است که در اثر فرسایش و فشار بیش از حد به آنها و در طول زمان اتفاق می افتد. پس از از بین رفتن بافت غضروفی استخوانها بر روی یکدیگر سائیده می شوند و فرسایش اتفاق می افتد. البته عوارض آرتروز به همینجا محدود نمی شود. بیماری آرتروز بر کل مفصل تاثیر می گذارد؛ آرتروز می تواند منجر به تغییر در استخوانها شده و بافت همبندی که اجزای مفصل را به یکدیگر متصل می کند تحت تاثیر قرار دهد. آرتروز ستون فقرات همچنین، و منجر به التهاب در پوشش مفصل نیز بشود. احتمال بروز آرتروز در افراد زیر بیشتر است:
- سنین بالا
- خانم ها
- افراد دارای اضافه وزن
- پس از یک آسیب دیدگی
- انجام حرکات تکراری
- سابقه خانوادگی
- مشکلات متابولیک
بیشتر بخوانید: عفونت مفصلی چیست؟
درمان آرتروز
آرتروز به تدریج در فرد ایجاد می شود و پیشرفت می کند و تاکنون هیچ درمان قطعی برای آن ارائه نشده است؛ اما اگر بیماری از همان مراحل ابتدایی تحت نظر قرار بگیرد و دارودرمانی آغاز شود روند پیشرفت بیماری به قدری کند می شود که بیماری با گذشت زمان بدتر نمی شود و حتی در برخی موارد ممکن است بهبودی مشاهده شود. بنابراین، اهمیت درمان آرتروز و پیگیری آن در طولانی برای بیماران ضروری است. گذشته از آن درمان های مکمل نیز می توانند شرایط را برای داشتن یک زندگی عادی برای فرد ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید: درمان آرتروز بدون جراحی
اصلاح سبک زندگی
یکی از فاکتورهایی که منجر به افزایش ریسک ابتلا به بیماری آرتروز می شود نوع سبک زندگی است. مفاصل بشدت تحت تاثیر نوع تغذیه، وزن و فعالیت هایی هستند که فرد در طول روز انجام می دهد. به همین دلیل اصلاح سبک زندگی می تواند بشدت بر روند پیشرفت بیماری تاثیر بگذارد. برخی از تغییرات کوچکی که فرد می تواند در برنامه روزانه خود بگنجاند تا سرعت پیشرفت بیماری ارتروز را کاهش دهد شامل موارد زیر است:
- مصرف مواد غذایی ضدالتهاب
- کاهش وزن
- روتین ورزشی
- کاهش استرس
- افزایش کیفیت خواب
- کنترل قند خون
- افزودن ادویه و داروهای گیاهی مفید برای آرتروز
- استفاده از مکمل های تغذیه ای
- کنترل کلسترول خون
- کاهش مصرف نوشیدنی های الکلی
- داشتن روتین ورزشی منظم
درست است که آرتروز زانو با درد و التهاب همراه است، اما این موضوع بدان معنا نیست که فرد مبتلا به آرتروز نباید تحرک داشته باشد. داشتن ورزش روزانه باعث می شود مفصل بیشتر به مایع سینوویال آغشته شود و درنتیجه حرکت نرم و راحت تری داشته باشد. تمرینات ورزشی همچنین به تدریج سبب تقویت عضلات اطراف زانو شود که در نتیجه فشار بر مفصل کاهش خواهد یافت. تقویت عضلات اطراف زانو در بیماران مبتلا به آرتروز در هنگام انجام تمرینات ورزشی در آب به حداکثر خواهد رسید. درواقع انجام ورش های آبی فشار کمتری به مفاصل وارد می کند و بیمار به دلیل کاهش درد قدرت بیشتری برای پیگیری تمرینات ورزشی خواهد داشت.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یک درمان مکمل برای بیماران مبتلا به آرتروز است که بسته به شدت بیماری با اهداف کاهش درد، تقویت عضلات، و افزایش انعطاف پذیری انجام می شود. درواقع فیزیوتراپ از تمریناتی استفاده می کند که دامنه حرکت بیمار افزایش یابد. فیزیوتراپی در کنار سایر روش های درمانی بسیار موثر خواهد بود. درواقع فیزیوتراپی باعث می شود که فرد توانایی لازم برای انجام فعالیت های روزانه را داشته باشد.
بیشتر بخوانید: بهترین مراکز فیزیوتراپی
تزریق داخل مفصل
تزریق درون مفصلی یک روش بدون عارضه برای تسکین درد ناشی از آرتروز است. درواقع در این روش به دلیل اینکه دارو به طور مستقیم به مفصل تزریق می شود تاثیر آن به سرعت قابل مشاهده است. از اصلی ترین روش های تزریق درون مفصلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تزریق استروئید: در روش تزریق استروئید داروهای کورتیکواستروئید مثل هیدروکورتیزون و یا داروهای قوی تر مثل متیل پریدنیزولون مستقیما به درون مفصل تزریق می شود. تاثیر دارو به سرعت قابل مشاهده است اما اثرات دارو معمولا پس از سه ماه از بین می رود.
- تزریق هیالورونیک اسید: تزریق هیابورونیک اسید به زانو که به تزریق ژل به زانو نیز معروف است سبب حرکت روان تر مفصل زانو خواهد شد.
- تزریق پی آر پی: در روش تزریق پی آر پی از پلاکت های خود بیمار که شامل آب و پروتئین است در بخش های آسیب دیده استفاده می شود. به این ترتیب سرعت ترمیم بافت افزایش پیدا می کند و درنتیجه عملکرد عضلات بهبود می یابد.
- تعویض مفصل: تعویض مفصل که به آن عمل آرتروپلاستی نیز گفته می شود شامل استفاده از قطعات فلزی و پلاستیکی به جای مفصل و کاسه زانو است. البته عمل تعویض مفصل زانو فقط در تعداد کمی از بیماران که دارای آرتروز هستند توصیه می شود. درواقع این روش درمانی جز آخرین روش های درمانی برای بیماران مبتلا به آرتروز پیشرفته استفاده می شود.
سوالات متداول در مورد بیماری آرتروز
1.درمان قطعی آرتروز چیست؟
بیماری آرتروز درمان قطعی ندارد. اما می توان با دارودرمانی، فیزیوتراپی، تزریق درون مفصلی و روش های درمانی مکمل تا حد زیادی از پیشرفت بیماری جلوگیری کنیم.
2.مبتلایان به آرتروز چه کارهایی را نباید انجام دهند؟
انجام کارهای تکراری که مفصل را به طور مستقیم درگیر می کند برای بیماران مبتلا به آرتروز بسیار مضر است. به همین دلیل لازم است در حین انجام وظایف شغلی زمانی را استراحت کنید و یا بین وضعیت های مختلف بدن تغییر وضعیت بدهید.
3.آیا راه رفتن برای مبتلایان به آرتروز مضر است؟
خیر. هر چقدر بیمار بیشتر راه برود عضلات اطراف مفصل تقویت می شود و درنتیجه ضمن انجام حرکت فشار کمتری به مفصل وارد خواهد شد.
4.آیا مبتلایان به آرتروز طول عمر نرمال دارند؟
بله. با پیروی از سبک زندگی سالم و پیگیری روند درمانی منظم بیمار می تواند طول عمر نرمال داشته باشد.